Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.2011, Qupperneq 30

30 – Sjómannablaðið Víkingur
Vorið 1940 hóf skútan „Solarris“
fraktflutninga og fór hún þrjár ferð-
ir með kol frá Englandi til Færeyja og
eina til Íslands. Í framhaldi þessa fóru
Færeyingar að kaupa fisk á Íslandi og
flytja hann á markað í Skotlandi. Stóðu
þessir flutningar fram á vetur. Þá var
gert hlé en vorið 1941 hófust þeir aftur.
Skipið springur
Um miðjan ágúst 1941 var „Solarris“ á
leið til Íslands í fimmtu ferð sinni þetta
ár. Skipið kom undir strendur landsins
sunnudaginn 17. ágúst. Dimmviðri
birgði fjallasýn og sást lítið annað en
brimið, sem gnauðaði við ströndina.
Stormur var af land-norðan, sem ekki er
óalgengt á þessum slóðum.
Skipstjórinn áleit þá vera undan Dala-
tanga en var þó ekki viss. Hluta dagsins
héldu þeir á „Solarris“ sig við land í
þeirri von að hann létti til svo að þeir
næðu kennileitum en sú von brást.
Skipinu var því lagt frá landi er á kvöld-
ið leið. Um miðnætti jókst vindur og
skyggnið batnaði en þó ekki nægjanlega
mikið til að landtaka yrði reynd.
Skipstjórinn segir svo frá: „Ég fór í
koju og bað stýrimanninn, sem átti
hundavaktina, að hefja siglingu til lands
kl. 2.00 um nóttina en fyrir kl. 3:00 dró
þoku yfir og var því siglingu hætt og
látið reka“ Mánudaginn 18. ágúst kl.
5:00 var sett á ferð og siglt til norðurs
og var hugmyndin að taka land norðan
vert við Seyðisfjarðarflóa. Skipstjórinn
var við stýrið, tveir menn voru fram á
skipinu á útkíkki eftir landi, öðrum skip-
um eða því sem á sjónum kynni að
fljóta. Fjórir menn sváfu neðanþilfars
aftur í káetu en vélstjórinn var á leið
niður í vélarúm að hyggja að vélinni.
Án nokkurs fyrirvara kom gríðarlegur
hnykkur á skipið og við hvað ógurleg
sprenging. Skipið hafði siglt á tundurdufl
eða orðið fyrir tundurskeyti, sem hitti
það í eða við stefnið. Hávaðinn frá
sprengingunni ómaði enn í hlustum
manna er skipið bókstaflega steyptist
niður að framan og sökk með ógnar
hraða.
Ekki þurfti að spyrja að leikslokum
þeirra sem í stefni stóðu en tveir þeirra
sem sváfu aftur í skipinu komust upp í
brúna og út úr henni á björgunarfleka,
sem hrokkið hafði fyrir borð við spreng-
inguna og flaut við skipshliðina. Annar
mannanna var svo heppinn er hann
stökk frá borði að koma niður á flothylki
úr björgunarbátum og hélt hann flotinu
fyrir framan sig á meðan hann synti að
flekanum. Án þess að blotna verulega að
ofan komst hann á flekann og úrið, sem
hann var með brjóstvasanum, stöðvaðist
ekki sem kom sér vel fyrir skipbrots-
menn síðar.
Af skipstjóranum er það að segja að
hann festi jakka sinn í læsingarjárni brú-
arhurðar þegar hann ætlaði að yfirgefa
skipið og sat þar fastur í nokkrar sek-
úndur. Svo hratt sökk skipið að þessi
litla töf varð til þess að hann nánast flaut
upp af skipinu. Þar sem hann svamlaði
þarna í sjónum tók hann eftir því að
akkeriskeðja skipsins lá þvert yfir bómu
afturmasturs og aftan stýrishúss. Þessi
sýn segir meira en mörg orð um sprengi-
kraftinn. Keðjukassinn var staðsettur
aftan stefnis fremst og neðst í skipinu og
hefur sprengingin því hent keðjunni eftir
því endilöngu og aftur fyrir stýrishús.
Þrátt fyrir að skipstjórinn flyti upp af
skipinu þá dróst hann ekki niður með
soginu. Þar hjálpaði til að hann var
sundmaður góður og synti af öllum lífs
og sálar kröftum.
Þegar skipið var horfið í djúpið var
flekinn kominn í um 25 metra fjarlægð
en vegna sundfærni sinnar óx skipstjór-
anum það ekki í augum. Sundið reyndist
honum þó mjög erfitt og gekk það bæði
hægt og illa. Það var ekki fyrr en nokkru
eftir að hann var kominn á flekann að
hann áttaði sig á að hann var í þungum
leðurstígvélum, sem drógu hann niður.
Svaf sem steinn
Staðan var nöturleg. Skipið horfið og
með því fimm menn en þrír lifandi á
litlum fleka. Á dekki skipsins höfðu
staðið tveir bátar og var annar þeirra
bundin fastur en hinn var laus. Vonir
mannanna voru bundnar við að annar
bátanna flyti upp og væri í því ástandi að
hann kæmi þeim að notum. En hvorug-
um bátnum skaut upp og það eina sem
þeir sáu var eitt brotið byrðingsborð.
Flekinn flaut vel en róið gátu þeir ekki
því engar árar voru um borð og ekkert
annað tiltækt til að róa með. Þar að auki
var flekinn ferkantaður og illa lagaður til
gangs. Hefði hann aftur á móti haft eitt-
hvert smá-bátslag og árar, eins og lögun
Árni Björn Árnason
Björgunarflekinn
Úr bókinni
Víkingasynir „Úr sjómannsins sögu
í kríggstíðini 1939 - 1945“
eftir J. Joensen.
Hrakningasaga þriggja manna af
skútunni „Solarris“ stytt
og endursögð.
Solarris, skúta þeirra Færeyinganna, er fórst í ágúst 1941.