Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.2011, Qupperneq 38

38 – Sjómannablaðið Víkingur
Veturinn 1969 var ég loftskeytamaður á
togaranum Harðbaki. Hann var einn af
nýsköpunartogurunum, smíðaður í Aber-
deen í Skotlandi árið 1950. Heldur stærri
en Kaldbakur sem ég var á fyrst þegar ég
kom til Akureyrar, eða 732 brl. Loftskeyta-
klefinn var mun stærri og fór vel um mig
þar. Tækjakosturinn var svo til eins í báð-
um skipunum að undanskildum aðalmót-
takaranum sem var danskur í Harðbaki en
þýskur í Kaldbaki. Radararnir voru eins í
báðum, eða Kelvin Hughes og komu í stað
Cossor radara sem voru mjög bilanagjarnir
og þoldu illa að vera lengi í gangi. Ágætis
miðunarstöðvar voru í báðum skipunum,
þó ekki væru þær sjálfvirkar. Þurfti því tvo
menn til að miða, annan við kompásinn og
hinn við miðunarstöðina. Áki Stefánsson
skipstjóri var yfirleitt við kompásinn.
Þegar líða tók að jólum ákvað ég að fara
í frí, enda verið lengi á sjó. Við loftskeyta-
menn höfðum oftast samband við Kristján Jónsson loftskeyta-
mann á Reykjavík radio til að útvega mann í afleysingu.
Kristján þekkti flesta sem voru á lausu og var alltaf tilbúinn að
hjálpa til að útvega mann. Hann tók loftskeytapróf 1934, var
loftskeytamaður í seinni heimsstyrjöldinni á togaranum Verði
frá Patreksfirði og þar urðu þeir fyrir árás þýskrar flugvélar og
varð manntjón. Kristján vann síðan á Reykjavík radio fram
undir 1980. Þess má geta að sonur hans er Jón fiskifræðingur
sem ekki er alltaf sammála starfsbræðrum sínum hjá Hafró.
Hafði ég nú samband við Kristján sem sagðist vita af manni á
lausu sem vildi gjarnan leysa mig af. Lauk svo túrnum og
hlakkaði ég mikið til þess að vera með fjölskyldunni um jólin.
Svo var ákveðin brottför. Þá gerði slæmt veður, ekki var
flogið til Akureyrar og afleysingamaðurinn komst ekki norður.
Var nú augljóst að ég yrði á sjó um þessi jól. Ég man að það var
döpur stemningin í bílnum á leiðinni til skips. Ég var giftur, átti
7 ára dóttur, 5 ára son og auk þess var konan ófrísk að seinni
syni okkar sem fæddist í júní 1970. En hvað með það, við fór-
um á veiðar á Vestfjarðamið. Á Þorláksmessu vorum við á veið-
um í Víkurál, var þá austanátt, en svo kom lægð suðvestan úr
hafi sem fór austur fyrir sunnan land. Vindur snerist í norð-
austur og norður á aðfangadag og varð versta veður, bálhvasst
og snjókoma.
Á sjó er að sjálfsögðu haldið upp á jólin eins og í landi, en
það fer eftir aðstæðum hve hátíðlegt hægt er gera jólahaldið.
Nú fór Aðalsteinn Jóhannsson kokkur að undirbúa jólamatinn.
Þá vorum við búnir að taka trollið innfyrir vegna veðursins og
stefna sett á Patreksfjarðarflóann í var. Vindurinn stóð þvert á
bb. síðuna. Steini var búinn að reyna tvisvar eða þrisvar að hita
vatn, en veltingurinn var svo mikill að alltaf hvolfdist út pott-
unum þrátt fyrir góðar skálkur. Varð nú að ráði að fresta jólun-
um um minnsta kosti einn dag og var það gert.
Við komumst í var útaf Krossadal í Tálknafirði þar sem
Samúel Jónsson átti heima um tíma. Þar í fjörunni hafði ein-
hvern tíma strandað togari og Samúel notaði úr honum bönd í
sperrur í útihús sem hann reisti. Ekki hafði hann önnur verk-
færi en sleggju og meitil til að höggva sundur hnoðin. Samúel
flutti síðar til Selárdals í Arnarfirði og reisti þar m.a. kirkju og
fleiri byggingar. Þær lágu síðar undir skemmdum vegna við-
haldsleysis, en nú er viðgerðum að mestu lokið. Við færðum
okkur innar í fjörðinn í betra skjól fram undan bænum Sel-
látrum. Þar bjuggu lengi Davíð Davíðsson og kona hans Guð-
rún Einarsdóttir. Einn sona Davíðs var Benedikt sem var verka-
lýðsleiðtogi mörg ár. Auk húsmóðurstarfsins var Guðrún lista-
kona og bjó til ýmis konar hluti og notaði íslenskar jurtir,
kuðunga og skeljar í þá. Á mínu heimili er til eitt verka hennar
frá 1994. Eftir að við færðum okkur innar í fjörðinn blöstu við
ljósin á æskuheimili mínu á Hrauni. Þar voru þá til heimilis
foreldrar mínir, háöldruð amma, móðurbróðir minn og yngri
systir innan fermingar. Það voru sérstakar tilfinningar sem fóru
um hugann að sjá ljósin og hugsa til fólksins míns þar. Núna er
enginn heimilisfastur á Hrauni. Í útvarpinu voru lesnar kveðjur
til sjómanna á hafi úti. Kona mín og börn sendu mér jólaóskir
og góðar kveðjur og þótti mér vænt um þær. Við lukum svo
þessum túr, en ekkert markvert gerðist það sem eftir var.
Birgir Aðalsteinsson
Jólatúr á togara
Harðbakur leggur að bryggju á Akureyri. Mynd: Ásgrímur Ágústsson.
Kirkjan hans Samúels í Selárdal. Ljónin virða fyrir sér ungan pilt, Viktor Frey
Ómarsson, en þau smíðaði Samúel einnig. Mynd: Jón Hjaltason