Bændablaðið - 21.07.2022, Síða 15

15Bændablaðið | Fimmtudagur 21. júlí 2022
„Í rafrænum gagnagrunnum
fyrir vísindatímarit eru um eitt
þúsund greinar um burnirót en þær
eru næstum allar tengdar virkum
efnum og meintum lækningamætti
hennar. Aðeins örfáar rannsóknir
hafa verið birtar um líffræði hennar
eða vistfræði og við teljum að okkar
rannsókn muni bæta við nýrri
grunnþekkingu.
Það er að finna burnirótarakrar
í nokkrum löndum en við höfum
ekki séð að þeir framleiðendur
byggi á vísindalegum rannsóknum
á virkum efnum. Einn mikilvægur
þáttur í okkar verkefni er að veita
væntanlegum íslenskum ræktendum
traustan gæðastaðal þannig að hægt
verði að markaðssetja íslensku
burnirótina sem hágæðavöru.“
Að sögn Þóru Ellenar koma auk
hennar að verkefninu Snæbjörn
Pálsson, prófessor í stofnlíffræði,
Elín Soffía Ólafsdóttir, prófessor
í lyfja- og efnafræði náttúruefna,
og Maonian Xu, sérfræðingur hjá
Heilbrigðisvísindastofnun.
Aðrir þátttakendur eru
María Eymundsdóttir og Pálmi
Jónsson, sem reka Hulduland í
Skagafirði, þar sem tilraunaræktun
burnirótarinnar mun fara fram og
Guðrún Marteinsdóttir, prófessor í
fiski- og fiskavistfræði við Háskóla
Íslands, en hún er frumkvöðull í
hagnýtingu náttúruefna.

______________________________________________________________________________________________________________________________________
Agrilight lýsing fyrir allan landbúnað.

Okkar Þjónusta þitt rekstaröryggi.
Sem söluaðilar Agrilight á Íslandi er okkar ánægja að gera verðtilboð í
stóra sem smáa lýsingapakka. Reiknum út lýsingaþörf og gerum
lampaplan kaupendum að kostnaðarlausu.

Ýmsar vörur frá Keraf. Framlengingarkefli, vinnutöflur, Led ljóskastarar
í ýmsum stærðum og gerðum, tenglar,klær,hulsur o.fl.. Vara sem er
framleidd í Hollandi.

Led ljós í ýmsum stærðum og Eigum til á lager Hi-bay
gerðum frá NightSearcher drifin af lampa 200W, 90°, 4000k
Li-lon rafhlöðum. Handljós, kastarar, 28.000lm. Getum einnig
aðvörunarljós, höfðuðljós o.s.fr. útvegað Hi-bay lampa í
mismunandi útfærslum.

segir Þóra Ellen, „og að burnirót
er komin á válista sums staðar, til
dæmis í fimm Evrópulöndum og
hefur Alþjóðanáttúruverndarráðið
(IUCN) og undirstofnanir
Sameinuðu þjóðanna hvatt til
ræktunar burnirótar til að stemma
stigu við eyðingu villtra stofna.“
Garð- og lækningajurt
Að sögn Þóru Ellenar er burnirót
ræktuð í nokkrum löndum en ræktun
enn í smáum stíl.
„Margir þekkja hana úr görðum
sem skrautjurt sem ber bæði fögur
gul og rauð blóm.
Burnirót er notuð gegn streitu og
þróttleysi og til að auka einbeitingu
og úthald. Klínískar rannsóknir
virðast styðja við þessa verkun
þótt hún sé ekki að fullu sönnuð
og þörf sé á ítarlegri rannsóknum.
Þá má nefna að burnirót hefur sýnt
mótverkandi áhrif gegn veirum
og öndunarfærasjúkdómum af
þeirra völdum og rannsóknir hafa
m.a. beinst að áhrifum hennar á
æðasjúkdóma, krabbamein og
sykursýki.
Í þessu verkefni sem ég stjórna
koma saman aðilar sem vilja finna
bestu leið fyrir ræktun burnirótar
á Íslandi með afurðum sem
markaðssetja má sem sjálfbært
framleidda hágæðavöru.“
Fjöldi lífvirkra efna í plöntunni
Þóra Ellen segir að greind hafa
verið rúmlega 140 lífvirk efni úr
burnirót og verðmætustu þeirra séu
virku efnin rosin, rosavin, rosarin
og salidroside sem eru einkum í
jarðstöngli plöntunnar og því er
plantan öll fjarlægð fyrir uppskeru.
„Sala burnirótarafurða í dag
byggist að mestu leyti á villtum
plöntum. Erlendis hefur skortur á
gæðaeftirliti leitt til þess að hráefni
og vörur sem seldar eru sem burnirót
eru blönduð með öðrum auðfengnari
plöntutegundum eða eru alfarið
aðrar tegundir sem annaðhvort
innihalda alls ekki hin verðmætu
virku efni eða aðeins í lágum styrk.
Það er því mikil þörf á að koma á
fót sjálfbærri framleiðslu burnirótar
sem er stöðluð með tilliti til virkra
innihaldsefna og tryggja gæði.
Tilgangurinn með verkefninu
okkar er að skapa nýja þekkingu á
því hvernig best megi nýta íslenska
burnirótarstofninn til ræktunar og
framleiðslu verðmæts hráefnis.
Niðurstöður rannsóknanna mun
skýra hvaða stofn íslenskrar
burnirótar framleiðir mest af virkum
innihaldsefnum og er hentugastur til
ræktunar. Á sama tíma mun skapast
þekking á hvaða ræktunarskilyrði
eru best og ólíkar leiðir til að fjölga
og viðhalda plöntum í ræktun.“
Þverfagleg rannsókn
„Við ætlum að bera saman þrjá ólíka
stofna: láglendisstofn í klettum á
Suðurlandi, hálendisstofn sem vex
í um 600 metra hæð á miðhálendinu
og fjallastofn á Vestfjörðum.
Þar munum við meðal annars
rannsaka erfðafjölbreytni og
skyldleika þessara stofna, vist-
fræðilega þætti, stærðardreifingu,
blómgunartíðni og hvernig
lífmassi deilist milli ofanjarðar- og
neðanjarðarhluta.
Helstu virku efnin verða greind
í jarðstönglinum og styrkur þeirra
mældur. Plöntur úr öllum þremur
stofnum verða svo fluttar norður
í Skagafjörð og ræktaðar þar í
tilraunareitum í tvö sumur. Þar
verður fylgst með vaxtarhraða,
fræframleiðslu og frægæðum.
Við munum líka greina kosti og
ókosti þess að fjölga plöntum með
því að búta jarðstöngulinn niður
og rækta plöntur upp af fræi. Í lok
tilraunarinnar verða virku efnin
svo mæld aftur. Ein af afurðum
verkefnisins verður leiðarvísir um
ræktun burnirótar á Íslandi.“
Þóra Ellen telur að verkefnið hafi
margháttað mikilvægi.
Burnirótarbreiða við Arnarfellsmúla.