Leikhúsmál - 01.12.1995, Síða 21

LEIKHÚSMÁL
Haraldur Á Sigurðsson leikari.
Kallaður Halli Á. - og skyldi
ekki ruglað saman við Har-
ald Björnsson, enda var sá
Haraldur aldrei kallaður annað
en Haraldur. Haraldur Á. Sig-
urðsson var stór maður og
þéttur á velli og þegar hann
tróð upp gerði hann sér æv-
inlega mat úr eigin þunga-
vigt og á eigin kostnað;
m.ö.o. hann gerði óspart
grín að sjálfum sér, sem
hlýtur að skapa Haraldi
sérstöðu í sögu gamanleiks
og spaugsemi hér á landi.
Samt voru þeir fáir sem
gátu kitlað hláturtaugar
landans eins lipurlega og
Haraldur Á.
Haraldur fæddist í
Reykjavík 22. nóvember
1901. Hann tók sér ýmislegt
íyrir hendur auk leiklistarinn-
ar og sigldi ungur til Skotlands
ásamt bróður sínum Walter og
nam verslunarfræði í Edinborg en
þar þóttu þeir bræður liðtækir í
„rugby“-liði skólans. Haraldur hóf að
leika með Leikfélagi Reykjavíkur árið
1923 og var einn vinsælasti gamanleikari
þjóðarinnar frá þeim tíma og allt fram til
ársins 1958 er hann hætti skyndilega öllum
afskiptum af leiklist, þá ekki nema 57 ára
gamall. Hann helgaði sig
eftir það kaupsýslu, sem
hann hafði reyndar
stundað meðfram leik-
listinni meira og minna
allan sinn feril.
Hann rak eigin leik-
flokka í Reykjavík, Fjala-
köttinn og Bláu stjörn-
una, sem settu upp leik-
sýningar, leikrit, revíur
og kabaretta í Iðnó og
Sjálfstæðishúsinu og
enn þann dag í dag rifjar
fólk sem komið er af léttasta skeiði upp
gullöld revíunnar með saknaðarglampa í
augum og í þeirri umræðu er nafn Haraldar
aldrei langt undan. Haraldur Á. var í rúman
aldarfjórðung eitt stærsta nafnið í íslensku
leikhúslífi og með sanni eini einstaklingur-
inn sem haldið gat úti rekstri leikhúss upp á
eigin spýtur, án opinberrar fyrirgreiðslu.
Þykir það að vonum merkilegt þegar þess er
gætt að á vorum dögum eru þeir leikhús-
menn á lausum kili sem gerast svo djarfir að
reka leikhús fyrir eigin reikning, sífellt með
eignir sínar undir hamrinum og æruna
undir smásjá. Haraldur var alltaf að og
skemmti um áratuga skeið á öllum sumar-
skemmtunum Sjálfstæðisflokksins. Hann
var ritfær vel og skrifaði gamanefni sjálfur
um ljósvakans í flutningi Nínu
Sveinsdóttur. Er haft fýrir satt að
Haraldur hafi látið fjögurra ára
dóttur sína Þórdísi frumflytja
Kerlingarvísurnar um leið og
þær komu úr penna hans.
Flestum er Haraldur minn-
isstæður fyrir samvinnu
sína við vin sinn og félaga
Alfreð heitinn Andrés-
son gamanleikara, sem
ævinlega var kallaður
AIli, en saman urðu
þeir Alli & Halli fýrsta
tvíeyki sinnar tegundar
í skemmtibransanum
hér á landi, líkt og Halli
& Laddi, Kaffibrúsa-
karlarnir og Radíus-
bræður áttu eftir að
verða síðar.
Haraldur var ekki ein-
ungis vel kynntur sem
gamanleikari og skemmti-
kraftur, heldur þótti hann
fádæma ljúfur og skemmti-
legur maður í viðkynningu en
tilsvör hans bæði á sviði og utan
urðu Iandsfleyg og sum þeirra
heyrast enn í dag. Einstöku tíma-
skyni Haraldar á leiksviði og „ósjálf-
ráðu hugmyndaflugi“ hans (spontan-
eity) var viðbrugðið, einkanlega þegar hann
þurfti að troða upp fyrir áhorfendur sem
voru með frammíköll
en slíkir áhorfendur
eru á ensku kallaðir
„hecklers“. Enn hefur
ekki fúndist íslenskt
heiti yfir þessa tegund
áhorfenda og skulu
þeir því í millitíðinni
kallaðir „heklarar" og
athæfi þeirra að
„hekla“. Eitt frægasta
tilsvar Haraldar kom
„ósjálfrátt" (spontant)
þegar hann eitt sinn
átti í stappi við þrjá ölvaða heklara, sem hófu
að hekla í miðju skemmtiatriði í revíu sem
sýnd var í Sjálfstæðishúsinu. Heklararnir
voru ungir að árum, rétt tæplega tvítugir,
höfðu drukkið ótæpilega og upphófu
frammíköll. Haraldur leiddi heklarana hjá
sér framan af en þegar einn þeirra upphóf
raust sína og kallaði: „Halli, má bjóða þér
sjúss?“ - þá gat Haraldur ekki á sér setið og
svaraði: „Nei, takk ómögulega. Ég drakk
þegar ég var á þínum aldri en hætti þegar ég
fermdist.“ Við þetta rann af heklurunum og
heyrðist ekki „bofs“ frá þessu borði það sem
eftir lifði kvöldsins. Haraldur Á. Sigurðsson
lést 19. nóvember 1984.
GRJ
MUIÐ ÞID
Harald Á. Sigurðsson?
og samdi leikverk, revíur, kabaretta og heilu
leikritin, bæði einn og í félagi við aðra, eink-
anlega þó með Emil Thoroddsen tónskáldi,
Tómasi Guðmundssyni skáldi og Indriða
Waage leikara og leikstjóra en einnig í félagi
við Bjarna Guðmundsson og Morten
Ottesen.
Haraldur keypti jörðina Litlu-Drageyri í
Skorradal árið 1939 þar sem hann stundaði
bústörf í þrjú ár, auk þess sem hann færði
upp leikrit, m.a. í Borgarnesi og víðar. Eftir
að Haraldur brá búi fluttist hann aftur til
Reykjavíkur en á hverju ári dvaldi hann að
jafnaði þrjá til fimm mánuði að Litlu-
Drageyri þar sem hann skrifaði skemmtiefni
og gamanvísur, m.a. annars hinar frægu
Kerlingarvísur sem enn lifa góðu lífi á öld-
19