Leikhúsmál - 01.12.1995, Síða 24

LEIKHÚSMÁL
þær stæðu karlmönnunum jafnfætis á
mörgum sviðum ef þær hefðu sjálfstraust til
að reyna. 1 dag eru t.d. margir kvenleikstjór-
ar ekki eftirbátar karlmannanna og eiga
frumkvæði að ýmsu innan leikhússins sem
þótti sjálfsagt að karlmenn sæju um áður
fyrr. Góðum kvenhlutverkum hefur líka
fjölgað í nýrri verkum. Það má segja að það
sé eðlilegt þegar konan fór að verða virkari í
þjóðfélaginu.“
Þú ert oft nefnd í sömu andránni og
nokkrir karlmenn sem máttarstólpar
Þjóðleikhússins í hópi leikara frá upp-
haft. Hefur þú fundið fyrir því að
körlunum hafi verið hampað meira en
þér?
„Karlmenn hafa nú einfaldlega
verið ráðandi stétt hingað til og dug-
legir að koma sér á framfæri. Oftast er
ástæðan þó sú að það eru svo miklu
fleiri glæsileg karlhlutverk í leikbókmennt-
unum en kvenhlutverk, svo þeir verða alltaf
meira í sviðsljósinu, en það er ekki þeirra
sök. Ég hef yfir engu að kvarta, síður en svo.
Mér þykir óskaplega vænt um þá alla, og
hugsa til þeirra með þakklæti og hlýju.“
Nú hefur þú leikið mörg stór hlutverk með
glcesibrag en jafnframt verið trú yftr litlu og
ekki skorast undan þegar Þjóðleikhúsið hefur
falið þér minni hlutverk. Hvernig er fyrir
margfaldan „aðalleikara“ eins og þig að vera
síðan beðin um að leika smáhlutverk?
„Ég hef oft haft ánægju af litlum hlutverk-
um, t.d. Siggu vinnukonu í Skugga-Sveini eða
ungffú Gilchrist í Gísl, svo eitthvað sé nefnt.
Það er góð tilbreyting og gefur
manni tækifæri til að
slappa af og fylgjast
meira með þróun
sýningarinnar. Að-
alhlutverk eru
meira krefjandi en
um leið meira
spennandi að
fást við.“
Hefur þú
fundið
fyrir ör-
lceti
annarra leikara yftr velgengni þinni eða öf-
und?
„Ég hef oft notið uppörvunar og velvildar
frá félögum mínum. Þó verður þess stund-
um vart að eins dauði er annars brauð, ef
svo má segja.“
Hvernig finnst þér samskipti leikara Þjóð-
leikhússins og leikara Leikfélags Reykjavtkur
hafa verið ígegnum tíðina?
„Ég hefði gjarnan viljað meiri samskipti,
sérstaklega á árum áður. Það hefði verið gott
fyrir alla aðila að leikarar hefðu getað flust á
milli þegar tækifæri bauðst á öðrum hvor-
um staðnum. Þetta krefst náttúrulega skipu-
lagningar af hálfu leikhúsanna fram í tím-
ann og þarf hreinar línur um hvernig launa-
greiðslum skuli háttað.“
Ertu sátt við fyrirkomulagið í Þjóðleikhús-
inu eins og það er eða vildirðu hafa hlutina
öðruvtsi?
„Ég held að við getum verið nokkuð sátt
við það, eins og sést á því hvað aðsókn hefur
verið góð undanfarið. Sýningar hafa margar
verið vel leiknar og verkefnavalið gott. Er
hægt að krefjast meira? Það var góð
hugmynd að lofa leikflokkum
utan af landi að sýna í hús-
inu á vorin og mætti
gera meira af því. “
Hvað með leik-
ferðir?
„Það er ekki
hægt að líkja
saman þeim
leikferðum
sem ég hef
farið með
Þjóðleikhús-
inu á síðari árum við það sem bjartsýnt
áhugafólk lagði á sig hér áður fyrr. Nú er að-
búnaðurinn í leikferðum Þjóðleikhússins
lúxus og kostnaðurinn effir því. Ekki hefði ég
þó viljað skipta á því sem nú er og ævintýra-
ferðum okkar sem þá voru ungir leikarar.
Ferðirnir voru oft afar erfiðar, ekið langar
leiðir á slæmum malarvegum, samkomuhús-
in víða léleg og gististaðir fáir nema í heima-
húsum. En ferðirnar voru spenn-
andi og ómetanlegt tækifæri til að
skoða landið og kynnast góðu
fólki. Þá var sjónvarpið ekki kom-
ið og leiksýningar kærkomin til-
breyting í fásinninu. Við unnum
öll sjálf alla tjalda- og tæknivinnu.
Þetta var ómetanleg reynsla ung-
um leikurum í leik og tækni auk
gleðinnar yfir því að geta skemmt
fólki og fengið smákaup ef vel
gekk. Eitt sinn á leið til Grundarfjarðar sner-
ust framhjól bílsins í djúpu hvarfi á veginum
svo bíllinn tók á rás og hafnaði á hliðinni úti
í læk. Okkur tókst að kliffa út úr bílnum og
meiddumst lítið en bílstjórinn fékk áfall og
grét. Búið var að auglýsa sýninguna um
kvöldið í útvarpinu svo ekki varð aftur snú-
ið. Upp komst sýningin og öðrum bíl var
bjargað fyrir næsta dag. I einni af mörgum
leikferðum vorum við Gunnar Eyjólfsson
bara tvö, fórum með Rekkjuna allt í kringum
landið og gekk ljómandi vel.“
Hvar sérð þú vaxtarbroddinn í íslensku
leikhúsi í dag?
„Það gefur auga leið að hann er í vel
menntuðu leikhúsfólki sem mikið er af í dag
og áhuga rithöfundanna okkar á að skrifa
fyrir leikhús. Ég bíð bara effir því að fram
komi fleiri góð íslensk leikverk sem önnur
lönd sækjast eftir sýningarréttinum á.“
Hver er tilgangur leiklistarinnar?
Tilgangi leiklistarinnar mætti að nokkru
leyti skipta í þrjá flokka: I fyrsta lagi gaman-
leiki sem ætlaðir eru aðeins til skemmtunar,
í öðru lagi leikrit sem skrifuð eru með
ákveðinn boðskap í huga eða ádeilu og í
þriðja lagi leikhúsverk sem á listrænan hátt
sýna okkur í spegli líf okkar í gleði og sorg
eða baráttu og sigrum.“
Hvað gefur leiklistin áhorfandanum?
„Ef vel tekst til vekur hún okkur til um-
hugsunar um eigið líf og dýpkar skilning
okkar á mannlegum örlögum, auk þess sem
góð list er alltaf gefandi og göfgandi.“
Hvað gefur leiklistin leikaranum?
„Gleðina yfir því að geta tjáð sköpunarþrá
sína með því að setja sig í annarra spor og
gefa þeirri persónu líf.“
Hefurðu fylgst með leiklist erlendis og þá
hvernig?
„Árið 1945 fór ég fyrst til útlanda, þá
um tvítugt. Fyrr var ekki hægt að ferð-
Skuggasveinn:
Sigga vinnukona
„KARLMENN HAFA NÚ EINFALDLEGA
VERIÐ RÁÐANDI STÉTT HINGAÐ TIL OG
DUGLEGIR AÐ KOMA SÉR Á FRAMFÆRI.
22