Leikhúsmál - 01.12.1995, Qupperneq 27

LEIKHÚSMÁL
að velja með því að lesa öll ný verk eða hafa
fregnir af velgengni þeirra í útlöndum.
Klassísku verkin, sem ekki hafa enn verið
sýnd hér, eru mörg og það þarf tíma og um-
hugsun til að velja þau, enda er starfandi
leikritavalsnefnd við húsið sem þarf að lesa
heil býsn. Ég mundi kosta til samkeppni
milli íslenskra höfúnda um ný leikrit og síð-
an velja þá bestu leikstjóra sem fýndust,
hvaðan sem þeir kæmu. Á litlu sviðunum
yrðu minni verkefni og tilraunaverkefni þar
sem nýjar hugmyndir yrðu prófaðar, svo
ungir höfundar fengju tækifæri til að skoða
hugmyndir sínar. Þvílík veisla!“
Hvernigfinnstþér lífsreynsla þín utan sviðs
hafa nýstþér sem leikara?
„Öll lífsreynsla kemur okkur að gagni. Til
þess er hún. En enginn leikari getur upplifað
í raunveruleikanum nema brot af þeirri
reynslu sem ólíkar persónur hans hafa reynt
og hefur mótað þær. Þar reynir á innsæi leik-
arans og hæfileika til að geta
sett sig í annarra spor og
skilið hegðun þeirra. Það er
gott fyrir leikara að venja sig
á að skoða fólk og taka eftir
viðbrögðum þess - það get-
ur reynst gagnlegt við per-
sónusköpun."
Hver eru helstu hugðarefni
þín í dag?
„Þau eru mörg. Til dæmis
er mér mjög hugstætt
hvernig er hægt að stöðva þá hrikalegu gróð-
ureyðingu sem á sér stað á landinu okkar.
Eftir rúmlega 1100 ára búsetu er aðeins
þriðjungur af upprunalegri gróðurþekju
landsins eftir og þar af aðeins 15% af kjarr-
lendinu. Ég hef verið að reyna að vekja at-
hygli fólks á því sem er að gerast. Margir
álíta að landið hafi alltaf verið svona bert og
blásið og hugsa ekkert út í hvers vegna.
Skógarhögg og leit búfjár sem valsar um
landið óheft hafa valdið þeim skaða sem
orðinn er. Ég álít að hægt væri að stunda hér
ræktunarbúskap í stað rányrkju og hálfgerðs
hirðingjabúskapar. Nú er svo komið að
bændur í Mývatnssveit, sem er orðin eins og
vin í eyðimörk, þurfa að standa yfir rollum
sínum því þeir reka þær allt of snemma á illa
gróið land, gegn ráðum Náttúruverndar-
ráðs. Hvernig endar það? Það kostar millj-
ónir að bæta skaðann og á eftir að valda af-
komendum okkar í landinu ómældum erf-
iðleikum.
Það þarf að hafa sérstök beitarlönd sem
haldið er í rækt og afgirt í stað þess að þurfa
að víggirða hvern einasta smáreit sem rækta
á. Þá gætum við farið að rækta upp landið af
viti - fyrr ekki. Því með lausabeitinni í dag
höfum við ekki undan í landgræðslunni og
milljónatugir fara í girðingar sem við borg-
um.“
Hvernig kviknaði ást þín á náttúru Islands
og eldmóður varðandi friðun landsins?
„Frá því ég var krakki hef ég verið að
rækta tré og blóm. Fyrst í pínulitlum dúkku-
görðum með holtablómum og síðan í stærri
einingum þar sem ég hef búið hverju sinni,
nú síðast í sumarbústaðalandinu sem er
einn hektari að stærð. Líklega hef ég verið í
grónu landi í síðasta lífi og fundist svolítið
bert og kaldranalegt við komuna hér á
Frón.“
Hefurþú alltaf verið andlega sinnuð?
„Það var alltaf farið með bænir með okk-
ur systkinunum á kvöldin og ég var aldrei í
vafa um að Guð heyrði þær. Jól og páskar
voru heilagar hátíðir og föstudaginn langa
tók ég svo hátíðlega sem krakki að ég fór í
tvær messur, fyrst í þjóðkirkjuna og síðan í
þá kaþólsku.“
Hefur afstaða þín til trúmála breyst í gegn-
um tíðina?
„Já, því seinna fór ég að hugsa sjálfstætt
um þessi mál. Þá var ýmislegt sem ég átti
erfitt með að skilja. Okkur
er kennt að Guð stjórni öllu
og sé alvitur og algóður.
Hvernig getur Hann þá
mismunað svona börnum
sínum frá fæðingu og hvers
vegna lætur Hann þá alla
þessa þjáningu viðgangast á
jörðinni án þess að grípa í
taumana?“
Hver er tilgangurinn með
lífi okkar hér á jörðinni?
„Þegar ég fór að kynnast hinni ævafornu
speki Austurlanda, fannst mér eins og ég
væri að rifja eitthvað upp sem ég hefði verið
búin að gleyma. Hún kom svo kunnuglega
fyrir sjónir og svaraði mörgum þeim spurn-
ingum sem ég hafði verið að velta fyrir mér.
Hvers vegna þetta mannlíf hér? Hvaðan
komum við og hvert förum við?
Þróunarheimspekin er mitt aðaláhugamál
núna. Hana hef ég verið að skoða í nokkur
ár og bera saman við skólaheimspekina. Ég
sat í tímum hjá Páli Skúlasyni í tvo vetur og í
siðfræði hjá Birni Björnssyni eina önn. Dul-
spekin segir að til sé aðeins einn raunveru-
leiki sem innifeli allt í tilverunni, „Hið eina í
öllu“. Við erum hluti af þessum veruleika og
þess vegna hvert öðru háð. Allt sem við
hugsum og gerum hefur því áhrif á heildina
til ills eða góðs. Lögmál tilverunnar eru or-
sök og afleiðing. Jörðin er skóli mannkyns-
ins á þroskabraut til æðri sviða, gegnum ótal
æviskeið. Til þess að verða fullnuma hér og
komast á æðri svið, þurfum við að vera búin
að ganga í gegn um alla þá ólíku reynslu sem
mannlífinu fylgir. Þetta eru allt saman próf-
verkefni okkar og með reynslunni kemur
viskan, án reynslunnar lærum við ekkert.
Síðan taka við æðri reynslusvið. Sagt er að
þroski mannssálarinnar sé næstum óendan-
legur. Spennandi, elcki satt?
Að svara þessari spurningu er næstum
ógerlegt í fáum orðum. Þó er þetta svo
„FRÁ ÞVÍ ÉG VAR
KRAKKI HEF ÉG
VERIÐ AÐ RÆKTA
TRÉ OG BLÓM."
óendanlega einfalt og sjálfsagt ef maður
hlustar á sína innri rödd sem veit þetta allt
frá því í árdaga. Það er bara að vakna af
svefni blekkingarinnar sem umlykur okkur.
Þú spurðir og ég get aðeins svarað eftir
mínu viti, en reynslan hefur sýnt mér að við-
horfið til tilverunnar hefur gerbreyst við það
að vakna!“ ■

g^
MYLSNA
Halla Margrét Jóhannesdóttir starfaði í
sumar með sænskum leikhópi sem kaiiar
sig „Babúskurn-
ar" og sýndi í
Stokkhólmi.
Verkið nefndist
„Ingen gár sáker,
sýning um þrár
og drauma" og
var skrifað fyrir
hópinn af Sofíu
Fredén og byggði
hún textann á
viðtölum við fjölda fólks á öllum aldri um
þrár þess og drauma. Við höfum fregnað
að Halla Margrét hafi vakið mikla athygli,
slegið í gegn, fyrir leik sinn (og söng) i
sýningunni og aðspurð lætur hún mjög
vel af þessu starfi: „Þó að Svium hætti
kannski um of til að taka þær systur Önnu
Lisu og Diskúsjónu með sér I vinnuna, þá
má mikið af þrautseigju þeirra og dugn-
aði læra."
íslenska óperan hefur nú I fyrsta skipti
ráðið leikstjóra til eins leikárs: sá lukkulegi
er Halldór E. Laxness. Hlín Agnarsdóttir er
nú ráðin leikstjóri hjá Borgarleikhúsinu og
tveir nýir leikstjórar voru ráðnir að
Þjóðleikhúsinu I haust, þau Hallmar
Sigurðsson og Kolbrún Halldórsdóttir. Sé
Þórhallur Slgurðsson talinn með (en hann
hefur í reynd verið starfandi sem fastur
leikstjóri við Þjóðleikhúsið um nokkurt
skeið) njóta nú semsé 5 leikstjórar á
landinu a.m.k. tímabundins „atvinnu-
öryggis". í Félagi leikstjóra á islandi eru 67
félagar og við nánari athugun sést að
langflestir þeirra starfa I reynd að leik-
stjórn þó að býsna margir séu einnig
leikarar. Það eru m.ö.o. meira en hálft
hundrað manns í harkinu um leikstjórn-
arvinnu!
25