Leikhúsmál - 01.12.1995, Qupperneq 33

v -V' . xgmr I
Wjíf. 'r’ f jÆá

1
Erlingur Gíslason, Guðmundur Ólafsson
og Róbert Arnfinnsson.
Jón Hjartarson
Er „gamla gufan"
að gufa upp?
Von er fólk spyrji hvort dagar út-
varpsleikhússins, þ.e. leiklistardeild-
ar Ríkisútvarpsins, hljóðvarps, séu
allir. Vegna verkfalls leikara við
stofnunina hafa engin leikrit verið hljóðrit-
uð frá því í vor. Samningaþóf hefur staðið
með hléum í tvö ár og ekkert þokast. - Von-
andi tekst að afstýra þessu menningarslysi. Á
því vill sjálfsagt enginn bera ábyrgð, allra síst
Félag íslenskra leikara.
Ríkisútvarpið á með vissum hætti undir
högg að sækja. Skammt er að minnast um-
mæla Björns Bjarnarsonar menntamálaráð-
herra um skylduáskrift að útvarpinu þar
sem ráðherrann tók undir sjónarmið frjáls-
hyggjufólks, semsé: slík áskrift að almannafé
væri hreint ekki sjálfsögð! - Hætt er við að
stofnunin yrði illa úti án þessa örugga tekju-
stofns. Um er að tefla hvort áfram verður
rekin hér alvöru útvarpsstöð er gegni marg-
víslegu menningarhlutverki, einsog reynt
hefur verið á rás 1, eða hvort þetta verður
allt látið „svinga“, framleiða hávaða og bull,
líkt og tíðkast á öðrum útvarpsrásum. - Ef
Ríkisútvarpið ætlar að snúa sér alfarið að
poppi, fréttum af veðri, færð og flugsam-
göngum, þá er að sjálfsögðu engin ástæða til
að veita því beinan aðgang að almannafé.
Forsenda þess að útvarp allra landsmanna
hafi þennan forgang er að sjálfsögðu sú að
stofnunin haldi áfram að framleiða menn-
ingar- og fræðsluefni af faglegum metnaði. -
Heykist stofnunin á þessu menningarhlut-
verki sínu, þá má hún allt eins rása frí og og
frjáls, framleiða hávaða fyrir vinnustaði,
óháð öllu nema ef til vill auglýsendum.
Leiklistardeildin, útvarpsleikhúsið, hefur
frá upphafi verið einn af hornsteinum Ríkis-
útvarpsins. Ef forysta stofnunarinnar afsalar
sér því menningarhlutverki sem þar hefur
löngum verið rækt af miklum metnaði, yrði
slíkt að sjálfsögðu lóð á vogarskál þeirra sem
vilja þrengja kost RÚV.
Samningaþóf FÍL við Ríkisútvarpið er
orðið langt og leitt. En samningar félagsins
við stofnunina hafa ekki verið endurnýjaðir
í átta ár, eða frá 1987. - I þessu þrefi hefur
Félag íslenskra leikara jafnan verið tilbúið
með drög að samningum. í fýrstu var í við-
ræðum gengið út frá því að breytingar yrðu
gerðar á tímamælingum og vinnutilhögun
við útvarpsleikrit. Flestum fannst sú skipan
sem þar var lagt upp með hyggileg. - Um
síðustu áramót hurfu fulltrúar útvarps frá
þeim hugmyndum og vildu frekar skamm-
tímasamning. Síðan kom frá útvarpsmönn-
um óformleg tillaga þar sem gengið var út
frá verulegri skerðingu á greiðslum vegna
endurflutnings, gegn óverulegri launahækk-
un. - Á útmánuðum lágu fyrir tillögur af
hálfu FÍL til lausnar deilunni, miðað við að
samið yrði til skamms tíma. Málin voru
rædd hjá sáttasemjara. Engar tillögur eða
gagntilboð bárust frá fulltrúum RÚV. Þó
blasti verkfallið við.
Ég taldi verkfall raunar hæpna aðgerð
miðað við stöðu mála og reynsluna. En skilj-
anlega var margur orðinn óþolinmóður.
Stjórn og trúnaðarmannaráð FÍL samþykkti
einróma að boða til þessarar vinnustöðvun-
ar 29. mars sl. Síðan hefur deilan verið í
höndum sáttasemjara. Fátt hefur gerst,
nema bréf barst frá útvarpsstjóra í júní þar
sem boðin var um það bil 1 prósent kaup-
hækkun umfram það sem samið var um í
almennu kjarasamningunum - með því skil-
yrði að horfið yrði frá viðmiðun við ákveð-
inn launaflokk almennra samninga eins og
kveðið er á um í gamla samningnum! (Þetta
er 227. flokkur 3ja þrep í launastiga BSRB,
en það er láglaunaflokkur). Með því að
ganga að þvílíku og öðru eins yrði samning-
ur félagsins við stofnunina í lausu lofti.
Þessu tilboði var hafnað á félagsfundi FlL.
Óneitanlega vaknar sá illi grunur að for-
svarsmenn Ríkisútvarpsins gráti þurrum
tárum hvort leikarar eru í verkfalli lengur
eða skemur. - Hitt er þó alvarlegra ef þessi
deila verður til þess að gera út af við leik-
flutning í útvarpinu. Því verður ekki trúað
að sá sé vilji forsvarsmanna RÚV. Til þess að
forðast slíkt slys verða útvarpsmenn að fara
að svara leikurum öðru en hálfkæringi.
Hér er í húfi ein af lífæðum menningar í
þessu landi. Og íslensk menning, lifandi list-
sköpun ekki síst, er ein meginforsenda fyrir
sjálfstæði þessarar þjóðar. Islenskt mál og
menning er skýrasta sjálfstæðisyfirlýsing
hennar svosem dæmin sanna.
Það er að vísu ærin bjartsýni, en óskandi
væri að þessi deila yrði leyst og útvarpsleik-
húsið tekið til starfa þegar þetta blað birtist.
Þá skoðast þetta greinarkorn sem lítið brot af
langri sögu sem raunar má draga af nokkurn
lærdóm.
31