Veiðimaðurinn - 01.12.1955, Page 15

Tifniftróftður (ox*
FISKUR sá, sem Englendingar og
Ameríkumenn nefna land-locked sal-
moti, er laxtegund, sem lifir í vötnum,
er ekkert samband hafa við sjó. Hann
hrygnir í smáám eða lækjum, sem renna
í vötnin, og um það leyti sem seiðin hafa
náð þeirn aldri, að þau héldu til sjávar,
ef þau kæmust það, fara þau í þess stað
út í vatnið og þroskast þar. Meðalþyngd-
in er unr 5 pund og mjög sjaldgæft að
vart verði við fisk, sem nær 10 pundum,
þótt fáeinar undantekningar séu til (sbr.
21. hefti Veiðimannsins). Almennt er tal-
ið að tegund þessi sé afkomendur At-
lantshafskyns, sem skyndilega hafi lokast
inni í vötnum þessum, í jarðumbrotum
fyrir þúsundum ára.
En þessi laxtegund er til víðar en í
Ameríku, og einnig á stöðunr þar senr
samband við sjó hefur ekki rofnað að
fullu, þ. e. a. s. í ánr, senr renna til sjáv-
ar, en eru ekki fiskgengar lengnr.
I Efri-Nanrdal í Noregi er laxtegund,
senr Norðnrenn nefna „Nams-Blanken“
og valdið hefur mönnum miklum heila-
brotunr. Ýnrsir voru í vafa um lrvort fisk-
ur þessi væri lax, en nákvænrar, vísinda-
legar rannsóknir lrafa leitt í ljós, að á
því er enginn vafi.
Fyrir neðan þetta svæði er svonefndur
Fiskumfoss, senr er svo hár, að enginn
fiskur fer þar upp. En þá spyrja menn:
Hvernig hefur fiskurinn þá komizt þarna
uppeftir í öndverðu?
Skýring fræðimanna er sú, að fyrir
8—9 þúsund árum hafi sjór náð alla leið
upp fyrir Fiskumfoss, enda sjást greini-
leg merki þess 140 metrum fyrir ofan
núverandi sjávarmál, að svo hafi verið.
En þá spyrja menn aftur: Hvers vegna
og livernig hefur fiskurinn orðið inn-
ligsa þarna? Og þannig spyr Einar Aasum
í grein, sem hann ritar í Fiskesport
(„Noen tanker om ,,Nams-Blanken“). Og
hann heldur áfram og segir: „Þeim þykir
nú líklega ekki fróðlega spurt, enda stend-
ur ekki á svarinu: „Þetta er innikró-
aður lax, og hvert mannsbarn veit að það
er fiskur, sem hefur króast inni fyrir
þúsundum ára við það, að landið hefur
hækkað, og' síðan hefur hann samlagast
aðstæðum smánr saman.“ „En ]>etta er
ekki svona einfalt. Þegar Fiskumfoss varð
til lokaði hann að vísu leiðinni fyrir fisk-
inum, upp í ána; en áin rann til sjávar
eftir sem áður, og hvað hindraði þá seið-
in að fara niður? Engum dettur líklega
í hug að halda því fram, að nokkur foss
geti hindrað að gönguseiði komist til
hafs. Og ótrúlegt er að unr nokknrt ára-
bil hafi myndast þarna vatn, senr hafi
gleypt allt rennslið ofan úr dalnum. Við
nánari atlrugun verður að telja ósenni-
legt að slík hindrun hefði getað staðið
í nrörg ár, jainvel í stöðuvatni eins og
Byglandsford“ (Þar varð fyrst vart við
innikróaðan lax í Noregi).
Eftir því sem oss er kunnugt um ævi-
Veidimaðurinn
13