Veiðimaðurinn - 01.09.1963, Blaðsíða 31

Sannleikurinn og skáld~
skapurinn um laxinn.
HÖFUNDUR þessarar greinar, Kenneth Daw-
son, hefur áður verið kynntur hér í Veiðimann-
inum. Hann hefur ritað, mikið um veiðimál
og er mjög kunnur veiðimaður í heimalandi
sínu, Englandi. Hann nefnir greinina: Salmon
— fact and fiction. Flann hefur ekki mikið álit
á sumum niðurstöðunum, sem menn hafa
komizt að um líf og háttu laxins, enda eru
sumar hugmyndirnar, sem fram hafa komið um
það efni, vægast sagt einkennilegar. Hann vill
öðrum þræði fara varlega í fullyrðingar, en
herðir þó nokkuð á, þegar líður á greinina, og
slær ýmsti föstu. Hann skrifar skemmtilega,
yfir máli hans er hressandi blær, hvernig sem
til hefur tekizt með þýðinguna. Greinin var
upphaflega birt í ritinu Trout and Samon, i
apríl 1960. — Ritstj.
UM enga skepnu hefur verið eins
mikið ritað og laxinn. Þegar Rómveriar
sáu hann fyrst, annaðhvort í Rín eða
ám á Englandi, gáfu þeir lionum nafnið
salmo, sem þýðir stökkvari. Allt frá því
að bókin Treatyse of Fysshynge wyth
an Angle kom út, árið 1496, og þangað
til í fyrra að Richard Waddington, J.
W. Jones o. fl. sendu frá sér síðustu bæk-
urnar, hefur aragrúi af bókum og blaða-
greinum verið skrifaður um líf og háttu
laxins og aðferðir til þess að veiða þenn-
an glæsilega höfðingja fiskanna, sem um
aldirnar hefur hrifið menn með fegurð
sinni, sportþrótti og matgæðum.
Wynkyn segir í „Treatyse": „Laxinn
ber af öllum öðrum fiskum, sem hægt
er að veiða í ósöltu vatni“. — En þrátt
fyrir þetta allt ríkir enn í dag um hann
meiri fáfræði og fleiri rangar hugmyndir
en flestar aðrar tegundir, jafnvel með-
al þeirra, sem veiða hann að staðaldri.
Jafnvel uppruni hans er enn deiluefni.
Sumir vísindamenn telja að hann hafi
upphaflega átt heimkynni eingcmgu í
fersku vatni, en svo síðar farið að ganga
í sjó. Aðrir halda því fram, að hann hafi
fyrst lifað einvörðungu í sjó. Árið 1939
lýsti Tchernavin yfir fylgi sínu við fyrri
kenninguna og studdi þá skoðun með
eftirfarandi rökum:
1. Gervifrjóvgun á hrognum heppn-
ast ekki í sjó.
2. Ný útklakin seiði geta ekki lifað
í sjó.
3. Eðlisþyngd hrognsins er minni en
sjávar, og því mundi það fljóta
upp, ef fiskurinn hringdi í sjó.
Þessi rök og ýmis önnur, sem hann
færði fram, virtust býsna þung á metun-
um, en síðar hefur sannast, að ein tegund
Kyrrahafslaxins, bleiklaxinn (hnúðlax-
inn), getur hrygnt í árósum, þar sem
vatnið er blandað sjó. Nú virðast sérfræð-
ingarnir skiptast í tvo flokka. W. L.
Calderwood sagði 1930, í bók sinni
Salmon and Seatrout: „Vér verðum að
telja að lax og silungur séu upprunnir í
sjó," — en hann rökstyður þetta ekki
Veidimaburinn
21