Læknablaðið - 01.09.2022, Blaðsíða 12

388 L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108
R A N N S Ó K N
with TAXUS and Cardiac Surgery) skori, sem byggir á niðurstöðu
kransæðamyndatöku. Því hærra sem SYNTAX-skor er, því út-
breiddari og alvarlegri er kransæðasjúkdómurinn.6
Hjáveituaðgerð hefur lengi verið talin árangursríkasta með-
ferðin fyrir sjúklinga með höfuðstofnsþrengingu en tæknifram-
farir síðustu ára hafa aukið færni og árangur af kransæðavíkkun-
um og getur hann verið sambærilegur og við hjáveituaðgerð hjá
sjúklingum með flókinn kransæðasjúkdóm eins og höfuðstofns-
þrengingu þegar vel tekst til og góðri tækni er beitt.7
Niðurstöður nýlegra rannsókna á sjúklingum með flókinn
kransæðasjúkdóm sýna í grófum dráttum að samanborið við
hjáveituaðgerð hefur víkkun svipaða dánartíðni og svipaða tíðni
bráðs hjartadreps en lægri tíðni heilablóðfalls og hærri tíðni
endurvíkkana. Horfur sjúklinga með höfuðstofnsþrengingu, þar
sem flóknar þrengingar eru ekki til staðar, virðast sambærilegar
eftir víkkun og hjáveituaðgerð. Hjáveituaðgerð er þó betri kostur
fyrir sjúklinga með flókna höfuðstofnsþrengingu og útbreiddan
sjúkdóm.8-13 Í kjölfar þessara rannsókna gaf Evrópska hjartasjúk-
dómafélagið (European Society of Cardiology, ESC) út nýjar alþjóð-
legar klínískar leiðbeiningar árið 2018 um meðferð höfuðstofns-
þrenginga þar sem víkkun var talin jafngild hjáveituaðgerð hjá
sjúklingum með SYNTAX undir 22. Fyrir sjúklinga með höfuð-
stofnsþrengingu með SYNTAX-skor hærra en 22, er hjáveituað-
gerð hins vegar enn ráðlögð meðferð.4 Þó ætti að meta meðferðar-
kosti út frá áhættu og ávinningi hvers sjúklings. Bera þarf saman
ávinning með tilliti til lífsgæða og lifunar með hliðsjón af almennu
heilsufari sjúklings, einkum aldri og hrumleika, auk fyrri sögu
um kransæðasjúkdóm, hjartabilun, hjartsláttaróreglu, heilaáfall,
skerta nýrnastarfsemi, sykursýki og fleira.4
Markmið þessarar rannsóknar var að kanna hvernig meðferð
við höfuðstofnsþrengingu var háttað á Íslandi síðastliðin ár og
hvort hún hafi breyst. Loks voru könnuð áhrif bakgrunnsþátta á
meðferðarval og langtímalifun sjúklinga.
Efniviður og aðferðir
Leyfi vísindasiðanefndar (19-183-V1) og vísindarannsóknarnefnd-
ar Landspítala lágu fyrir áður en rannsóknin hófst. Rannsókn-
in er afturskyggn og lýðgrunduð og náði til allra sjúklinga sem
greindust með marktæka höfuðstofnsþrengingu á Íslandi frá 1.
janúar 2010 til 31. desember 2020 og höfðu ekki fyrri sögu um
kransæðahjáveituaðgerð eða aðra frábendingu fyrir skurðaðgerð.
Sjúklingar voru fundnir með leit í Sænska kransæðamynda-
töku- og kransæðaþræðingar-gagnagrunninum (Swedish Coronary
Angiography and Angioplasty Registry, SCAAR), sem er hluti af
SWEDEHEART-gagnagrunninum og Ísland er hluti af. Í hann eru
skráðir í rauntíma bakgrunnsþættir og aðgerðatengdir þættir allra
sjúklinga sem fara í kransæðamyndatöku í Svíþjóð og á Íslandi.14,15
Tafla I. Bakgrunnsþættir sjúklinga. Fjöldi (%) eða meðaltal ± staðalfrávik.
PCI
(195)
CABG
(460)
Lyfjameðferð
(47)
p-gildi
Aldur 69,2 ± 12,0 69,7 ± 9,2 76,0 ± 11,3 <0,001
Kvenkyn 48 (24,6) 86 (18,7) 13 (27,7) 0,118
Líkamsþyngdarstuðulla [kg/m2] 27,8 ± 4,4 27,9 ± 4,5 27,1 ± 3,6 0,565
Sykursykib 33 (17,1) 89 (19,5) 8 (17,4) 0,756
Insúlínc 14 (43,8) 24 (27,3) 4 (50,0) 0,133
Reykingard 39 (21,4) 77 (17,0) 5 (10,9) 0,471
Skert nýrnastarfsemie 53 (31,5) 105 (24,1) 22 (50,0) 0,001
Saga um fyrra PCI 45 (23,1) 66 (14,3) 11 (23,4) 0,014
Meðhöndlaður háþrýstingurf 119 (63,0) 299 (65,9) 37 (84,1) 0,027
Blóðfitulækkandi lyfg 113 (59,5) 302 (67,1) 27 (58,7) 0,128
Saga um fyrra hjartadreph 30 (16,6) 72 (16,4) 13 (28,3) 0,125
Hjartabilunarlosti 21 (12,1) 9 (2,5) 0 (0,0) <0,001
Stöðug hjartaöng 62 (31,8) 161 (35,0) 13 (27,7) <0,001
NSTEMI/óstöðug hjartaöng 77 (39,5) 228 (49,6) 23 (48,9) <0,001
STEMI 47 (24,1) 20 (4,3) 3 (6,4) <0,001
Þekktur hjartalokusjúkdómur 2 (1,0) 27 (5,9) 3 (6,4) <0,001
PCI=kransæðavíkkun (Percutaneous coronary intervention); CABG=kransæðahjáveituaðgerð (Coronary artery bypass grafting). aUpplýsingar
um líkamsþyngdarstuðul vantaði hjá 11 sjúklingum. bUpplýsingar um sykursýki vantaði hjá 6 sjúklingum. cHjá sjúklingum með sykursýki
vantaði upplýsingar um notkun insúlíns hjá tveimur sjúklingum. dUpplýsingar um reykingar vantaði hjá 21 sjúklingi. eSkert nýrnastarfsemi
var skilgreind sem kreatínínhreinsun<60 mL/mín. Upplýsingar um skerta nýrnastarfsemi vantaði hjá 54 sjúklingum. fUpplýsingar um
meðhöndlaðan háþrýsting vantaði hjá 15 sjúklingum. gUpplýsingar um notkun blóðfitulækkandi lyfja vantaði hjá 16 sjúklingum. hFyrri saga
um brátt hjartadrep vantaði hjá 37 sjúklingum. iHjartabilunarlost var skráð sem Killip-hjartabilunarflokkur 4, upplýsingar um Killip-flokkun
vantaði hjá 135 sjúklingum.