Læknablaðið - 01.09.2022, Blaðsíða 21

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 397
R A N N S Ó K N
Tilskilin leyfi voru fengin hjá vísindasiðanefnd (VSN-18-192),
framkvæmdastjóra lækninga Landspítala (tilvísunarnúmer 298-
16) og hjá Krabbameinsskrá Íslands áður en rannsókn hófst.
Niðurstöður
Þýði
Rannsóknarhópurinn samanstóð í upphafi af 73 sjúklingum með
frumæxli í lifur, 25 sjúklingum með krabbamein í gallgöngum
innan lifrar, 13 sjúklingum með gallblöðrukrabbamein og 264
sjúklingum með meinvörp í lifur (mynd 1 og 2).
Þrír sjúklingar uppfylltu ekki viðmið rannsóknarhópsins og
voru því ekki teknir með í rannsóknina. Einn var með lifrar kím-
æxli (hepatoblastoma), annar var eingöngu með skráða greiningu á
dánarvottorði, án rannsóknarniðurstaðna sem studdu greiningu
og sá þriðji með paraganglioma í gallblöðru (mynd 1 og 2).
Af þeim 65 sem greindust með lifrarfrumukrabbamein fóru 15
(23%) í skurðaðgerð á lifur. Alls voru 15 sem greindust með gall-
vegakrabbamein innan lifrar, þar af fóru 4 (27%) í aðgerð. Enn
fremur greindust 12 með gallblöðrukrabbamein, af þeim fóru 5
(42%) í aðgerð. Þannig að ef allur hópurinn er tekinn saman, af
þeim voru 108 sem greindust með frumæxli í lifur, gallgöngum
innan lifrar eða gallblöðru og uppfylltu skilyrði rannsóknarinnar,
fóru 24 (22%) í skurðaðgerð á lifur, þar af voru 15 (63%) með lifrar-
frumukrabbamein.
Einnig fóru 38 af 264 (14%) þeirra sjúklinga sem greindust með
meinvörp í lifur í skurðaðgerð í læknandi tilgangi og voru því
skoðaðir sérstaklega (mynd 1). Af þeim var 31 með meinvörp af
völdum ristil- eða endaþarmskrabbameins.
Fleiri karlar, eða 61% á móti 39% kvenna, greindust með of-
antalda sjúkdóma. Miðgildi aldurs við greiningu var 70 ára en bil-
ið var 18-91 árs (tafla I).
Af þeim 65 sem greindust með lifrarfrumukrabbamein voru 34
(52,3%) með skorpulifur.
Skurðaðgerðir
Alls voru 68 lifrarskurðaðgerðir framkvæmdar á Íslandi á tímabil-
Mynd 2. Fjöldi sjúklinga sem greindust
með krabbamein í gallvegum og gall-
blöðru á Íslandi á árunum 2013-2017,
flæðiritið sýnir hversu margir fóru í
aðgerð.
Tafla I. Miðgildi aldurs og kynjahlutfall sjúklinga sem greindust með frumæxli eða meinvörp í lifur og krabbamein
í gallgöngum eða gallblöðru á árunum 2013-2017 á Íslandi. Fjöldi (%).
Staðsetning Lifur Gallgangakerfi
Frumæxli
n=71
Meinvörp
n=264
Gallgangakrabbamein
n=25
Gallblöðrukrabbamein
n=12
Kyn
Kona 18 (25,4) 143 (54,2) 14 (56) 8 (66,7)
Karl 53 (74,6) 121 (45,8) 11 (44) 4 (33,3)
Aldur við greiningu
Miðgildi
[Lággildi, Hágildi]
72
[45, 88]
66
[26, 94]
73
[44, 89]
76,5
[53, 91]