Læknablaðið - 01.09.2022, Blaðsíða 27

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 403
Y F I R L I T S G R E I N
Inngangur
Tilgangur
Á síðustu árum hefur ofskynjunarefnið psilocybin verið rannsak-
að sem möguleg meðferð við ýmsum geðsjúkdómum, ekki síst
þunglyndi.1,2 Niðurstöður rannsókna lofa góðu en þó skortir enn
frekari rannsóknir til að sýna ótvírætt fram á virkni þess og ör-
yggi til þess að það geti hlotið markaðsleyfi til notkunar í meðferð
alvarlegs þunglyndis sem svarar illa núverandi meðferðarúrræð-
um. COMPASS Pathways er fyrirtæki sem nýverið hefur lokið við
fasa 2 rannsókn á COMP360, sem er meðferð sem samanstendur
af psilocybini, fræðslu og stuðningi fagaðila. Sú rannsókn sýndi
góða virkni og fáar aukaverkanir af meðferðinni og stefnt er að því
að fjölþjóðleg fasa 3 rannsókn hefjist á þessu ári.2,3 Í þessari yfir-
litsgrein verður farið yfir það helsta um psilocybin, efnabyggingu
þess, mögulegan verkunarmáta og niðurstöður rannsókna á áhrif-
um þess í meðferð þunglyndis. Siðferðileg álitaefni verða einnig
reifuð.
Aðferðir
Leitað var að fræðigreinum á Pubmed, Web of Science og Google
Scholar með leitarorðunum psilocybin, psilocybin & depression,
psilocybin & adverse effects, psilocybin & ethics, psilocybin & mechanism
of action í febrúar 2022 til að finna áreiðanlegar heimildir um
psilocybin, meðferð þess við þunglyndi, aukaverkanir, verkunar-
máta og ýmis siðferðileg álitamál. Við val á íhlutandi rannsóknum
Árný Jóhannesdóttir1 læknir
Engilbert Sigurðsson1,2
læknir

1Geðþjónustu Landspítala, 2læknadeild Háskóla Íslands.
Fyrirspurnum svarar Engilbert Sigurðsson, engilbs@landspitali.is
Á G R I P
Psilocybin er ofskynjunarefni sem hefur undanfarin ár verið rannsakað sem
möguleg meðferð við þunglyndi, einkum meðferðarþráu þunglyndi. Tilgangur
greinarinnar er að fara yfir psilocybin og virkni þess í meðferð þunglyndis.
Gerð var leit á PubMed, Web of Science og Google Scholar og farið yfir
heimildir í birtum rannsóknar- og yfirlitsgreinum og á heimasíðu COMPASS
Pathways.
Psilocybin-meðferð er fólgin í gjöf 25 mg psilocybin-hylkis, oftast í eitt
skipti, samhliða stuðningi fagaðila í 5-8 klukkustundir meðan skynvíkkandi
áhrif vara. Algengar aukaverkanir eru höfuðverkur, ógleði, þreyta og
svefnleysi.
Nýleg safngreining sýndi marktækan árangur psilocybin-meðferðar hjá
vissum hópum við þunglyndi. Nýbirt tvíblind, slembiröðuð rannsókn sýndi
ekki marktækan mun á virkni psilocybins og SSRI-lyfsins escitalopram
í meðferð þunglyndis. Í nýlokinni fasa 2 rannsókn COMPASS Pathways
leiddi psilocybin-COMP360 meðferðin til svörunar og verulegs bata hjá um
þriðjungi þátttakenda þegar í lok þriðju viku. Niðurstöður úr rannsóknum
benda til þess að psilocybin dragi marktækt úr þunglyndiseinkennum og
þolist almennt vel.
Frekari rannsóknir munu leiða í ljós hvort psilocybin hljóti
markaðsleyfi gegn meðferðarþráu þunglyndi á næstu árum. Brýn þörf
er á nýjum meðferðarúrræðum fyrir þá sem svara ekki hefðbundinni
þunglyndismeðferð.
Notkun psilocybins við
meðferðarþráu þunglyndi