Læknablaðið - 01.09.2022, Blaðsíða 15

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 391
R A N N S Ó K N
Mynd 4. Heildarlifun sjúklinga (Kaplan-Meier) í víkkunar-
og hjáveituhópi. Ljósbláa og ljósrauða svæðið sýna 95% ör-
yggisbil. Neðst á myndinni er sýndur fjöldi sjúklinga í hættu
á hverjum tíma.
PCI=kransæðavíkkun (Percutaneous coronary intervention),
CABG=kransæðahjáveituaðgerð (Coronary artery bypass grafting).
þremur megin kransæðum, var hins vegar yfirleitt meðhöndlaður
með hjáveituaðgerð, eða í 74,4% tilfella. Á mynd 3 kemur fram ít-
arlegri greining á fjórum hópum með nánari aðgreiningu á út-
breiðslu kransæðasjúkdóms.
Ekki reyndist marktækur munur á heildarlifun sjúklinga í
víkkunarhóp og hjáveituhóp (p=0,41) á þeim 11 árum sem rann-
sóknin náði til (mynd 4). Í COX-aðhvarfsgreiningunni reyndist
áhætta á dauða heldur ekki marktækt frábrugðin milli sjúklinga
sem undirgengust kransæðavíkkun og kransæðahjáveituaðgerð
(hættuhlutfall 1,00, 95% öryggisbil 0,65-1,55). Heildarlifun sjúk-
linga var marktækt síðri í lyfjameðferðarhópnum (p=0,009) en í
hinum tveimur meðferðarhópunum.
Meðferð við höfuðstofnsþrengingu breyttist mikið á tímabilinu
og hækkaði hlutfall þeirra sem meðhöndlaðir voru með víkkun
úr 19,8% á fyrri hluta rannsóknartímabilsins (2010-2015) í 42,7%
á seinni hluta rannsóknartímabilsins (2016-2020) (mynd 5). Á
tímabilinu varð breyting á stungustað fyrir kransæðamyndatöku
en árið 2010 var farið inn um sveifarslagæð (radial artery) í 17,5%
tilfella en árið 2020 í 95,2% tilvika. Notkun lífeðlisfræðilegra mæl-
inga (iFR/FFR) eða innanæðarómunar (IVUS) við greiningu og
meðferð þrenginga jókst úr 5,2% árið 2010 í 23,8% árið 2020. Notk-
un lyfjahúðaðra stoðneta jókst einnig á tímabilinu en á tímabilinu
2018-2020 voru þau notuð í öllum tilfellum víkkana.
Umræður
Í þessari afturskyggnu gagnarannsókn var meðferð sjúklinga
með höfuðstofnsþrengingu á Íslandi árin 2010-2020 skoðuð hjá
sjúklingum sem ekki höfðu fyrri sögu um kransæðahjáveituað-
gerð eða aðra frábendingu fyrir aðgerð. Í ljós kom að þættir sem
höfðu áhrif á meðferðarval sjúklinga voru hækkandi aldur, skert
nýrnastarfsemi, útbreiðsla kransæðasjúkdóms, og bráðleiki sjúk-
Mynd 3. Útbreiðsla kransæðasjúkdóms
hjá sjúklingum með höfuðstofns-
þrengingu. Sjúklingar sem fóru í
kransæðavíkkun eru sýndir bæði með
bláum lit og %.
PCI=kransæðavíkkun (Percutaneous
coronary intervention), CABG=kransæða-
hjáveituaðgerð (Coronary artery bypass
grafting), HS=höfuðstofn og æð vísar til
þrengingar í einni, tveimur eða þremur
meginkransæðum.
p = 0.41
0.00
0.25
0.50
0.75
1.00
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Tími (Ár)
Li
fu
n
PCI CABG
181 160 140 118 93 71 52 42 34 22 14 1
451 405 364 330 299 271 238 188 147 111 57 17CABG
PCI
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Tími (Ár)
Fjöldi í áhættu