Læknablaðið - 01.12.2022, Side 20

548 L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108
R A N N S Ó K N
gerðin við gláku síðustu áratugi þar sem búin er til hjáveita eða
fistill sem veitir vökva út úr auganu framhjá síuvef augans. Að­
gerðin getur haft sjaldgæfa en alvarlega fylgikvilla í för með sér.6,8
Því hefur aðgerðinni oftast verið beitt í alvarlegri tilfellum þegar
sjúkdómurinn versnar þrátt fyrir meðferð eða þegar fylgikvillar
lyfjameðferðar koma fram.2,9
Á Íslandi hafa ekki verið gerðar rannsóknir á sjónsviðs­
skerðingu þeirra sjúklinga sem undirgangast skurðaðgerðir vegna
gláku fyrr en með grein Elínar B. Tryggvadóttur og félaga sem
birtist í Læknablaðinu í apríl 2020. Þá var rannsökuð sjónsviðs­
skerðing augna sem undirgengust fyrstu hjáveituaðgerð.6
Í þeirri rannsókn kom í ljós að tæplega 80% sjúklinganna voru
með alvarlega eða miðlungsalvarlega sjónsviðsskerðingu við til­
vísun í aðgerð. Sjónsviðsskerðingin var heldur meiri en í erlendum
samanburðarrannsóknum.10,11
Af því má álykta að margir glákusjúklingar séu sendir seint í
skurðaðgerð til að hægja eða stöðva framgang sjúkdómsins.
Á síðastliðnum árum hafa orðið stórstígar framfarir í gláku­
aðgerðum með tilkomu svokallaðra MIGS­aðgerða (minimally in-
vasive glaucoma surgery). Þetta er flokkur mismunandi aðgerða sem
felur í sér minna inngrip samanborið við hefðbundna hjáveitu­
aðgerð. Hún er yfirleitt gerð innan frá í auganu, tekur styttri
tíma og sjúklingar eru fljótari að ná sér. Í mörgum tilfellum er
örsmáum ígræðum komið fyrir sem búa til nýtt frárennsli.12­14
MIGS­aðgerðir eru fjölmargar en þær eru ýmist gerðar með eða
án augasteinaskipta. Ábendingar aðgerðanna eru mismunandi og
því er niðurstöðunum í þessari rannsókn skipt í tvo hópa, MIGS­
aðgerð með eða án augasteinaskipta.15
Mikilvægt er að fá vísbendingar um hvort glákuaðgerðir séu
gerðar nógu tímanlega á íslenskum sjúklingum. Með tilkomu
MIGS­aðgerðanna mætti ætla að augnlæknar sendu sjúklinga til
skurðaðgerða fyrr í sjúkdómsferlinu. Megintilgangur þessarar
rannsóknar var að skoða alvarleika sjónsviðsskerðingar þegar
sjúklingum var vísað í MIGS­hjáveituaðgerð. Niðurstöður voru
bornar saman við sjónsviðsskerðingu hjá sjúklingum sem vís­
að var í hefðbundna hjáveituaðgerð á Íslandi ásamt því að bera
saman við erlendar rannsóknir.
Efniviður og aðferðir
Rannsóknin var afturskyggn og náði til allra sjúklinga sem undir­
gengust sína fyrstu MIG­aðgerð á tímabilinu 1. janúar 2019 til 30.
júní 2020. Upplýsingar fengust úr sjúkraskrárkerfi Landspítala
og Augnlækna Reykjavíkur. Leyfi voru fengin fyrir rannsókn­
inni hjá vísindasiðanefnd (leyfi 20­154), Persónuvernd og fram­
kvæmdastjóra lækninga á Landspítala.
Gláka er krónískur taugasjúkdómur (chronic optic neuropathy) og
er hækkaður augnþrýstingur sterkasti áhættuþátturinn. Allir sem
teknir voru með í núverandi rannsókn voru greindir með gláku
þrátt fyrir að sumir væru ekki með neinar breytingar á sjónsviði
en oft koma sjóntaugaskemmdir fram áður en sjónsviðsskerðing
mælist.16,17 Í rannsókninni var Hodapp­glákuflokkunin notuð til
samanburðar, MD (mean defect) <6 dB flokkast sem væg sjónsviðs­
skerðing, MD 6­12 dB sem miðlungsalvarleg og MD >12dB sem
alvarleg sjónsviðsskerðing.18
Á rannsóknartímabilinu voru framkvæmdar 137 MIGS­að­
gerðir, allar aðgerðirnar voru framkvæmdar af sama skurðlækni.
Á tímabilinu voru einnig framkvæmdar 78 hjáveituaðgerðir
(trabeculectomy), 22 canaloplasty­aðgerðir og 32 Ahmed shunt­í­
setningar.
Tafla I. Upplýsingar um úrtak rannsóknar skipt eftir því hvort MIGS (minimally invasive glaucoma surgery) aðgerð
var framkvæmd með augasteinaskiptum eða ekki. Sýnt er meðaltal ± staðalfrávik. Fjöldi (%).
Heildarhópur Með augasteinaskiptum Án augasteinaskipta
Fjöldi sjúklinga 112 44 68
Aldur við aðgerð 75 ± 11 77* ± 6 73* ± 13
Augnþrýstingur, mmHg 23,0 ± 5,9 22,0 ± 5,5 23,7 ± 6,1
Þykkt hornhimnu, μm 530¢ ± 42,4 521¢¢ ± 41 534¢¢¢ ± 43
Sjónsviðsskerðing 8,8 ± 6,4 6,3* ± 6,0 10,3* ± 6,2
Fjöldi glákulyfja 2,3 ± 1,2 1,8* ± 1,0 2,6* ± 1,1
Gerð MIGS-aðgerðar
Xen 79 (70) 18 (41) 61 (90)
iStent 26 (23) 26 (59) 0
PreserFlo 7 0 7 (10)
Gerð gláku
Frumgleiðhorna 81 (72) 29 (66) 52(76)
Flögnunar 24 (21) 14 (32) 10 (15)
Lágþrýstings 5 (4) 0 5 (7)
Litar 2 (2) 1 (1) 1 (1)
¢Gögn fyrir 44 af 112, ¢¢gögn fyrir 13 af 44, ¢¢¢gögn fyrir 31 af 68, *Markverður munur á breytum (p<0,01) milli undirhópanna tveggja.