Arkitektúr og skipulag - 01.09.1989, Blaðsíða 52

séð yrði fyrir nœgu rými til vinnu nemenda utan skipulagðra
stunda. Reynt var að ráða í líkur á frjálsri myndun nemen-
dahópa og félagsmynstur. Tekið skal þó fram að í þessu
efni eru áþreifanleg haldreipi ekki viðamikil.
Framangreind atriði og fleiri, sem ekki skulu rakin hér,
leiddu til ákvörðunar um að stefna að „sentraliseraðri"
byggingu sem ynni gegn þeirri tilhneigingu sem skólaformið
hefur til að falla sundur í sjálfstœðar brautir og verða
„margir skólar undir sömu stjórn" eins og Heimir orðar það.
Meðal markmiða af þessu tagi er að húsið bjóði upp á
heppilegaraðstœðurtilóformlegrasamskiptanemenda,
tengdar námi og starfi samhliða félagslegum samskip-
tum, fremur en skýra afmörkun þessara þáfta í nám og
starf annars vegar og frítíma hins vegar. Með öðrum
orðum: samþjöppun og miðdrœgni rýma ásamt blöndun
aðstöðu til skipulagðrar kennslu og frjálsra starfa í mis-
munandi stórum hópum allt frá einstaklingum að heild-
inni.
Meðan á þessum undirbúningi stóð, en hann tók u.þ.b. 4
mánuði, frá september 1981 til janúar 1982, var þess
stranglega gœtt að hugsa og rœða um nemendur,
kennara, tœki og starf einungis, en forðast algerlega að
yfirfœra hugmyndir í ákveðna gerð húsnœðis hvað þá
heldur form eða fyrirkomulag.
Leitað lausna. Hin eiginlega hönnunarvinna hófst svo
með hœkkandi sól í janúar 1982.
Við skipulagningu hússins hefur verið leitað að lausn
semuppfyllti m.a. þrjá flokka skilmála, eða kannski frekar
þrjú höfuðmarkmið.
a) Skilmála notagildis,svo sem stœrð,fjölda og innbyrðis
samband rýma til ákveðinna nota í samrœmi við það
sem áður er sagt um forsendur og þarfir, fjölda og
stœrð hópa, starfslið, tœki o.þ.h.
b) Félagslega skilmála, þ.e. að húsið veiti aðstöðu og
hagstœtt umhverfi til félagslegra samskipta nemenda.
Lögð er áhersla á að nemendur hafi sem breiðast val
að vera þáfttakandi í félagslegum hópi, sem hluti lítils
hóps eða stœrri heildar. Skapa skyldi aðstöðu til slíkra
samskipta óformlegra áhuga- og starfshópa um
námsverkefni utan skipulagðrar kennslu jafnt sem
samskipta í hvíld og frítíma milli skipulagðra
starfsstunda.
c) Tilfinningalega skilmála til umhverfisins. Þó umrœða
um þessar þarfir sé erfiðari en um þœr sem falla undir
tvo fyrrgreinda flokka er margt sem styður mikilvœgi
þess að þeir séu uppfylltir. Ljóst er að áreiti umhverfis
er einungis einn margra þáfta sem liggja í þrœði
andlegrar líðanar. Það er þó þessi þáttur sem að
nokkru má spinna með hinu manngerða umhverfi í
þessu tilviki og því ber honum öll sú athygli sem verða
má.
Þau atriði sem lúta að líkamlegri og félagslegri vellíðan og
nefnd eru undir a) og b) eru að sjálfsögðu einnig áhrifa-
valdar um tilfinningalegt áreiti umhverfisins.
Á hvern hátt einstakir hlutar hússins þjóna þessum
markmiðum verður ekki skýrt hér enda sum atriði meira
eða minna illskýranleg eða jafnvel ómeðvituð höfundi.
Nœgja verður að leitað var lausnar þar sem öllum þessum
atriðum voru gerð nokkur skil. Svarið um hvernig til hefur
tekist er einungis reynslan fœr að gefa.
Lýsingábyggingunni.Húsiðersamtals 5.384gólfflatarfer-
metrar er byggjast í tveim áföngum. Grunnhugmynd
byggingarinnar er sú að kennslurými er á þremur hœðum
og er gengið inn í kennslustofur af svölum á efri hœðum.
Á þessum svölum er svœði fyrir hópvinnu og félagsleg
samskipti nemenda. Gangar eða svalir fyrir framan kenns-
lustofurnar á efri hœðunum eru mjórri svo að ekki er horft
beint niður um meira en eina hœð.
Segja má því að kennslurými myndi samfelldan þriggja
hœða háan 6-7 m þykkan vegg frá austri til vesturs. Frá
þessum kennslustofuvegg er svo reft yfir ganga/svalir og
torg á jarðhœð með bitum er ganga niður að jörð. Þak
yfir þessum hluta er úr gleri. Birtu og hljómburði er stjórnað
með flekum á milli bita er koma neðan við glerþekjuna,
60-70 cm að breidd. Skermar þessir eru úr hljóðgleypandi
efni að innan en ytri hlið þeirra endurkastar hita og Ijósi.
Skermarnir leika á láréttum öxli og eru stillanlegir með
rafbúnaði, frá því að loka alveg, til fullrar opnunar og allt
þar á milli. Með þessu verður yfirhitun af völdum sólar
óveruleg, hljóðburður heppilegur og unnt að stýra birtu
eftir óskum, í samrœmi við aðstœður.
Undir glerþakinu á fyrstu hœð er komið fyrir bókasafni,
kaffistofu og félagsrými nemenda, auk u.þ.b. 500 m2
svœðissem kalla mœfti torg. Átorginu er reiknað með að
koma fyrir söluskála, aðstöðu fyrir sýningar og fleira.
Til suðurs frá byggingunni gengur fyrirlestra- og
samkomusalur gegnum glerþakið og opnast hann að
torginu. Salur þessi rúmar 200-250 manns í sœti og er
skiptanlegur I tvo jafnstóra kennslusali fyrir 100-120 nem-
endur hvor. Sé salurinn opinn geta 600-700 manns fylgst
með því sem fram fer á sviði salarins.
Með framangreindu fyrirkomulagi sést skólinn og skynjast
sem ein heild þar sem öll kennslurými opnast út í sama
rými. Þrjár hœðir gefa meiri samþjöppun en náð verður
með öðru móti í þessu tilviki.
Öll kennslurými hafa Ijós frá norðri, en almenn rými frá
suðri.Kennslurými á norðurhlið eru þannig gerð að veggir
milli þeirra eru ekki áberandi. Er því unnt að breyta stœrð
kennslurýma allt frá 24 m2 til 250 m2. Jafnframt er veggur
að svölum borinn af súlum þannig að unnt er að breyta
fyrirkomulagi mjög verulega ef aðstaða og kennsluhcettir
breytast. Þessi léttleiki í burðarvirki nœst með notkun á
sérstakri gerð burðarlofta þar sem steyptir bitar með 174
cm millibili mynda krossnet.
Eins og fyrr segir eru kennslurými við norðurhlið hússins. Sú
hlið er þéttseft gluggum og þannig úr garði gerð að unnt
er að taka burtu opnanleg fög eða bceta við hvar sem er
með lítilli fyrirhöfn. Norðurhlið hússins er einangruð að
utan og að mestu klœdd með grófum stálplötum.
Að því frátöldu sem að framan segir fylgir gerð hússins í
tœknilegu tilliti að mestu hefðbundnum venjum um
skólahús sem nú eru byggð.
Kennslurými, skrifstofur, vinnuherbergi og önnur lokuð
rými verða hifuð með ofnum og loftrcest með opnanlegum
gluggum. Jafnframt er fyrirhugað vélknúið loftskiptakerfi
í kennslurýmum þannig að þó veður hamli að gluggar séu
opnir verði loftgœði innan viðurkenndra marka.
Bókasafn, fyrirlestrasalur, miðrými eða torg eru lofthituð
og loftrcest með vélknúnu kerfi. Kerfi þessi eru þannig úr
garði gerð að þau má nýta til kcelingar með blöndun
fersklofts. En áhersla er lögð á að hiti og loftgœði verði
innan þœgindamarka í sem allra flestum tilfellum, eins og
t.d. þegar 600-800 manns verða í húsinu svo klukkustun-
dum skiptir. Við efnisval innanhúss hefur verið lögð áhersla
á einfaldleika með áherslu á slitsfyrk, sem leiði til
lágmarksviðhalds. ■
50
ARKITEKTÚR OG SKIPULAG