Bændablaðið - 27.04.2023, Blaðsíða 46

46 Bændablaðið | Miðvikudagur 27. apríl 2023
LÍF&STARF
Kristín Pétursdóttir frá Flateyri
hefur sett á markað kökumix undir
heitinu Litlabýli. Er það með hinni
sígildu íslensku hjónabandssælu og
heimagerðri rabarbarasultu.
Hugmyndin kom þegar erlendir
ferðamenn vildu kaupa kökur og
flytja með sér heim, en óhentugt er
að taka þær í ferðalag. Kristín og Ívar
Kristjánsson, eiginmaður hennar, reka
gistiheimili í Litlabýli á Flateyri og
á Sæbóli á Ingjaldssandi. Þegar hún
byrjaði með gistiþjónustu langaði
hana að bjóða upp á heimagerð
matvæli á morgunverðarborðinu og
varð hjónabandssælan fyrir valinu,
enda fljótleg og góð. „Kakan vakti
mikla lukku og vildu gestir kaupa
hana til að taka með sér. Eins og allir
vita verður hún ekki mjög góð eftir
margar vikur á ferðalagi og þá byrjaði
hugmyndavinnan hvernig væri hægt
að koma henni í söluvænar umbúðir
sem gestir gætu tekið með sér,“ segir
Kristín. Eins og með margt gott kom
lausnin af kökumixinu í góðra vina
hópi yfir kaffibolla.
Sultan frá Sæbóli
Öll framleiðslan á sér stað í
Önundarfirði. Kristín og Ívar hafa
komið sér upp löggiltu eldhúsi á
Flateyri í húsnæði sem áður þjónaði
hlutverki bílskúrs. Hráefnið í sultuna
kemur úr rabarbaragarði ömmu
Kristínar á Sæbóli á Ingjaldssandi.
Garðurinn er staðsettur við gamalt
reykhús og var öskunni þaðan gjarnan
stráð yfir moldina, sem Kristín segir
að gefi hið sérstaka bragð sultunnar.
Uppskriftin að sultunni kemur
frá móður Kristínar, Elísabetu
Pétursdóttur (Bettý), sem er bóndi
á Sæbóli.
Sjálf kökuuppskriftin er byggð á
uppskrift frá stjúpmóður Kristínar, sem
ólst upp á Bæjum á Snæfjallaströnd í
Ísafjarðardjúpi. Þegar Kristín vann að
þróun blöndunnar lét hún vini sína
prófa, sem annars vegar eru reyndir
bakarar, og hins vegar þá sem kunna
ekkert að baka. Út frá því gat hún þróað
uppskrift og bökunarleiðbeiningar sem
ganga sem víðast.
Árið 2020 var Vestfjarðastofa
með námskeið fyrir vestfirska smá-
framleiðendur. Kristín tók þátt í því
sem varð til þess að kökumixið fór í
vestfirska jólakörfu, sem seld var til
fyrirtækja og einstaklinga á svæðinu.
Hún segir boltann hafa byrjað að rúlla
upp frá því, en hún gekk í kjölfarið
í samtök smáframleiðenda. Þann
félagsskap segir hún afar gagnlegan,
því annars vegar bjóða þau upp á
námskeið og ráðgjöf, og hins vegar
leita endursöluaðilar sem vilja íslenska
framleiðslu til þeirra. Kristín hvetur
alla litla aðila í matvælaframleiðslu
til að ganga í áðurnefnd samtök, eða
Beint frá býli, því aðgengi að þeirra
þekkingu sparar mikinn tíma.
Aðspurð um viðtökurnar segir
Kristín að þær hafi farið fram úr
björtustu vonum, þar sem upphaflega
hafi þetta verið hugsað sem minjagripur
fyrir gesti Litlabýlis. Reynslan hefur
sýnt sig að bæði erlendir ferðamenn og
Íslendingar kaupi hjónabandssæluna.
Nú er kökumixið komið í verslanir víðs
vegar um landið, eins og Melabúðina,
Hagkaup og Taste of Iceland. /ÁL
Kristín Pétursdóttir selur kökumix með hjónabandssælu um allt land, sem
upphaflega átti að vera minjagripur fyrir þá sem gistu á Litlabýli.
Flateyri:
Hjónabandssælan alltaf góð
Rabarbarinn í sulturnar kemur frá Sæbóli á Ingjaldssandi. Öll fjölskyldan
kemur að tínslunni. Myndir / Aðsendar
Aukinn áhugi á sjálfbærni og
garðrækt, ekki síst matjurtarækt,
hefur leitt til aukins áhuga á
nýtingu þess sem fellur til í
eldhúsinu og garðinum til heima-
jarðgerðar. Vorið er góður tími
fyrir þá sem vilja taka fyrstu
skrefin og koma sér upp safnhaugi
í garðinum.
Ýmsar leiðir eru færar þegar
kemur að jarðgerð og ekki víst að
sama aðferðin henti alls staðar.
Algengast er að garðeigendur komi
sér upp einum eða fleiri kössum fyrir
lífrænan úrgang og hann sé látinn
jarðgerast í þeim. Hægt er að velja
á milli þess að kassinn sé einfaldur,
eða lokaður og einangraður.
Jarðgerð í einföldum kassa kallast
köld jarðgerð en heit í lokuðum og
einangruðum kassa og gengur sú
mun hraðar fyrir sig.
Miklu máli skiptir að koma
safnhaugakassanum eða tunnunni
fyrir á hlýjum og skjólgóðum stað
þar sem auðvelt er að komast að
honum. Kassinn þarf að standa á
möl eða moldarjarðvegi og gott er
að setja greinar í botninn þannig að
jarðvegsdýr eigi auðveldan aðgang
upp í hann.
Hvað má og má ekki
fara í kassann?
Til jarðgerðar má nota flest sem
fellur til úr garðinum, fyrir utan
rótarillgresi, eins og til dæmis
húsapunt, skriðsóley eða túnfífil,
hvað þá, illgresi eins og krossfífil
eða dúnurt sem hæglega geta
þroskað fræ í safnhaugnum.
Nýslegið gras má ekki vera meira
en 20% en lauf, smáar greinar, barr,
visnuð blóm og þurrt hey má allt fara
í jarðgerðina.
Úr eldhúsinu má setja salat og kál,
rótargrænmeti, hýði af ávöxtum og
kartöflum, eggjaskurn, brauð, te- og
kaffikorg og eldhúspappír en varast
skyldi að setja fisk- og kjötafganga
í opinn safnhaug þar sem slíkt getur
laðað að sér óæskileg nagdýr.
Saxa í smátt og
blanda öllu saman
Best er að hafa úrganginn sem
fer í kassann eða tunnuna sem
smágerðastan og hræra öllu vel
saman. Í botninn er upplagt að
setja um fimmtán sentímetra lag
af misgrófum greinum og mikið
af þurru efni eins og þurru heyi í
neðsta lagið.
Ef ekki er hægt að hræra í
kassanum þarf að fylla á hann í
þunnum lögum og gott er að setja
mold eða þurran garðaúrgang á milli
laga. Auka má öndun í massanum
með því að stinga í hann með
stungugaffli af og til. Til að flýta
fyrir jarðgerðinni er gott að sáldra
gamalli, fíngerðri moltu eða þurru
hænsnadriti á milli laga.
Þumalfingursreglan segir að ef
sett sé í kassann ein fata af grænmeti
skuli setja með 1/3 af þurru efni, til
dæmis heyi. Komi sterk rotnunarlykt
úr kassanum er efnið í honum líklega
of blautt. Yfirleitt er nóg að blanda
þurru heyi eða sagi í innihald hans
til að laga þetta.
Vatn, súrefni og hiti
Til þess að jarðgerð eigi sér stað er
þrennt sem þarf að koma til. Vatn,
súrefni og hiti. Örverurnar sem
umbreyta efninu í kassanum í jarðveg
þurfa vatn svo að lífsstarfsemi þeirra
sé eðlileg. Of mikið vatn hægir á
starfseminni þar sem það dregur úr
súrefni, sem er einnig nauðsynlegt
svo að gott niðurbrot eigi sér stað.
Við jarðgerð myndast hiti
sem örvar niðurbrotið enn frekar.
Hæfilegt rakastig í kassanum er
þegar efnið er eins og blautur
svampur viðkomu eða með 50 til
60% raka. Fari rakastigið niður fyrir
30% stöðvast starfsemi örveranna og
jarðgerðin stöðvast.
Ef vel tekst til við jarðgerðina
safnast í kassann ógrynni af
jarðvegslífverum, ánamaðkar,
járnsmiðir, þúsundfætlur og grá-
pöddur – sem aðstoða við og flýta
fyrir niðurbrotinu.
Besta mold í heimi
Vel heppnuð safnhaugamold er
besta mold sem hægt er að hugsa
sér. Hún er iðandi af lífi, full af
næringarefnum og lífrænum efnum
á mismunandi þroskastigi.
Nota má safnhaugamold til
að auka frjósemi garðsins með
því að dreifa henni yfir beð eða
grasflötina í þunnu lagi. Hún er
einnig tilvalin með þegar settar eru
niður hvers konar plöntur. Í öllum
tilvikum verður að blanda moltu eða
safnhaugamold saman við moldina
sem fyrir er. /VH
Garðyrkja:
Góður tími til að
hefja jarðgerð
Vel heppnuð safnhaugamold er besta mold sem hægt er að hugsa sér.
Mynd / Markus Spiske
Bændablaðið kemur næst út
11. maíHURÐIR
Tunguháls 10, 110 Reykjavík, sími 567 3440, vagnar@vagnar.is, vagnar.is
• Stuttur afhendingartími
• Hágæða íslensk
framleiðsla
• Val um fjölda lita í
RAL-litakerfinu
• Vindstyrktar hurðir
Bílskúrs- og iðnaðarhurðir
Iðnaðarhurðir
Iðnaðarhurðir með gönguhurð
Bílskúrshurðir
Hurðir í trékarma
Tvískiptar hurðir
Smíðað eftir máli
Fyrsta flokks þjónusta og ráðgjöf