Bændablaðið - 27.04.2023, Blaðsíða 18

18 Bændablaðið | Fimmtudagur 27. apríl 2023
HAGTÖLUR LANDBÚNAÐARINS
Markaðir
150,3 kr
Evra
136,36 kr
USD
169,55 kr
Pund
314,6221 kr
95 okt bensín
313,174 kr
Díesel
18,63 USD
Mjólk (USD/100 pund)
6,4 USD
Korn (USD/sekkur)
35,4 EUR
Kartöflur (EUR/100 kg)
1289 AUD
Ull (AUD/100 kg)
1,715 USD
Ostur (USD/pund)
4700 EUR
Smjör (EUR/tonn)
Rekstur sauðfjárbúa:
Ekki má mikið út af bera
Í júní í fyrra birti Hagstofa Íslands
metnaðarfulla greiningu um
afkomu í landbúnaði frá árinu
2008 til 2020.
Síðan þá hefur árið 2021 bæst í
gagnasafnið en enn er bið eftir árinu
2022. Mikið hefur verið ritað og rætt
um stöðu sauðfjárræktar undanfarin ár
og þá erfiðu stöðu sem bændur eru í.
Ljóst er að árið 2022 var afar krefjandi
fyrir landbúnaðinn í heild sinni, ekki
þarf að fletta upp í ársuppgjörum
til að staðfesta það. Samkvæmt
afkomukönnun Hagstofunnar batnaði
afkoma í sauðfjárrækt árið 2021 eftir
mögur ár þar á undan. Samanlögð
laun, hagnaður og breyting (hækkun
eða lækkun) á eigin fé meðal
sauðfjárbýlis hækkaði um 31% frá
meðaltali áranna 2017-2020 en var
engu að síður ekki nema 2,3 milljónir
á verðlagi ársins. Stærð hefur þó mikið
að segja þegar kemur að afkomu en
býli með 501-600 kindur skilaði
til að mynda rúmlega þrefalt meiri
fjármunum í hendur eiganda síns en
býli með 301-400 kindur.
Þrátt fyrir að 2,3 milljónir króna í
hendur bænda sé bæting frá því sem
þeir hafa þurft að venjast á árunum á
undan 2021 er ljóst að afkoman á árinu
2022 var verri. Samkvæmt greiningu
Bændasamtaka Íslands tvöfaldaðist
aðfangakostnaður á milli áranna 2021
og 2022. Fyrir meðalbúið þýðir það
hækkun upp á rúmar tvær milljónir,
nánast jafn mikið og bændur fengu í
eigin vasa árið 2021.
Skuldahlutfall í sauðfjárrækt
er hagstætt og fer lækkandi yfir
tímabilið sem rýnt er í. Fyrir flestar
bústærðir er hlutfallið undir einum
og á tímabilinu 2012 til 2021 lækkaði
meðal skuldahlutfallið úr 85,6% niður
í 74,6%. Eins og áður segir hafa
niðurstöður fyrir árið 2022 ekki verið
birtar en áhugavert verður að sjá hvað
afkomukönnun Hagstofu Íslands mun
leiða í ljós fyrir árið það ár. Raunin er
þó sú að áfallsþol í sauðfjárrækt er ekki
mikið. Þrátt fyrir lág skuldahlutföll
er eigið fé í greininni lítið og laun
lág. Ekki er mikið til að skera niður
annað en viðhald og endurfjárfesting
í býlunum sjálfum leiðir
óhjákvæmilega til þess að arðsemi
dregst saman. Í raun er margt sem
bendir til að sú þróun sé þegar hafin
og að fjárfestinga sé þörf á stórum
hluta sauðfjárbýla.
/SFB
Vöru og hráefnisnotkun(m.kr.)
Stærð býlis 2021 2022 (spá)
Meðaltal 2,1 4,2
1-100 0,6 1,2
101-200 1,7 3,3
201-300 2,3 4,6
301-400 3,0 6,0
401-500 4,3 8,6
501-600 5,5 11,0
601-700 7,2 14,3
>700 8,8 17,5
Laun og hagnaður
eftir stærð býlis (2021 verðlag)
Stærð býlis m.kr
Meðaltal 2,3
1-100 0,2
101-200 1,3
201-300 3,1
301-400 4,1
401-500 5,1
501-600 7,4
601-700 6,2
>700 12,3
Býli með 501-600 kindum skilaði rúmlega þrefalt meiri fjármunum í hendur eiganda síns en býli með 301-400 kindur. Mynd / ghp
Eigið fé
Eigið fé er að hluta til lögbundið
eigið fé, sem þarf að vera í félögum
til þess að lánardrottnar geti gert
kröfu á það komi til þrots, en ge-
tur líka verið óráðstafað eigið fé.
Eigið fé er peningur sem fyrirtæk-
jaeigandi telur að best sé að hafa
inni í félaginu frekar en að taka
það út og fjárfesta í einhverju öðru.
Þann pening er sem sagt hægt að
nýta til þess að bæta fyrirtækið að
ein hverju leyti. Ef ekki er nein von
um að bæta reksturinn er óráðsta-
fað eigið fé greitt út sem arður.
Öllu eigið fé fylg ir sem sagt einh-
ver gróðavon og er því arðsemi oft
sýnd í samhengi við hversu mikill
peningur er í félögum sem eigið fé.
Arðsemi eigin fjár (hagnaður/eigið fé). Árið 2012 státaði meðal sauðfjárbýli að 1,3 milljónum í eigið fé og skilaði
0,5 milljónum í hagnað. Árið 2015 var meðal eiginfjárstaða 2,5 milljónir (verðlag 2015, 2,3 á 2012 verðlagi) en
hagnaður enn aðeins 0,5 milljónir.
Laun+hagnaður (2012 verðlag)
Hagnaður og eigin fjárstaða