Bændablaðið - 27.04.2023, Blaðsíða 62

Bændablaðið - 27.04.2023, Blaðsíða 62
62 Bændablaðið | Fimmtudagur 27. apríl 2023 Norðmenn hafa ræktað Aberdeen Angus í 65 ár og í dag eru þar nærri 1.700 kýr ættbókarskráðar. Samtals eru um 9.800 kýr sem má kalla Angus en til þess þurfa þær að vera a.m.k. 75% Angus. Norskir bændur hafa stundað markvissa ræktun í fjölda ára og eru útlitsdómar og ómmælingar á bakvöðva notaðir til að velja ásetningsgripi eins og þekkist úr sauðfjárræktinni hérlendis. Árið 2017 voru Aberdeen Angus fósturvísar fluttir hingað til lands frá Noregi. Síðan þá hefur erfðaefni úr þeim verið í dreifingu með sæðingum en einnig hafa verið seldir lifandi gripir og fósturvísar frá einangrunarstöð Nautís. Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins hefur fengið fyrirspurnir um dóma og ómmælingar á lifandi gripum sem koma út úr þessari ræktun og því lögðu tveir ráðunautar RML land undir fót og fóru til Noregs að læra meira um ræktunarstarf Norðmanna. Útlitsdómur svipaður og í mjólkurkúm Útlitsdómurinn minnir mikið á þann dóm sem notaður er hérlendis á mjólkurkýr. Ákveðnir eiginleikar eru metnir á skalanum 1-9 en breytilegt hvaða gildi er best og er skalinn ólíkur milli kúakynja. Í töflu 1 má sjá hvaða eiginleikar eru dæmdir og hver er besta einkunnin fyrir hvern eiginleika hjá Angus kyninu. Fæturnir eru undirstaða gripsins og því er lagt mikið upp úr því að þeir séu í lagi. Samkvæmt Kristian Heggelund, ábyrgðarmanni ræktunar hjá TYR, á ekki að nota gripi í ræktun sem skora lágt í eiginleikum fyrir fætur. Ástæðan er sú að það hefur áhrif á endingu gripanna og getu nauta til að stökkva, ásamt getu kúa til að standa undir nautinu við beiðsli. Þá eru staða hækla og halli klaufa mikilvægir eiginleikar sem hafa mikil áhrif á heildarmat og geta valdið því að glæsilegur gripur fari ekki í ræktun. Bakvöðvi er mældur meðfram hryggjasúlunni milli 13. rifbeins og mjaðmarhorns (mynd 1). Þegar komin er mæling á vöðva og fitu spáir hugbúnaður í ómtækinu til um fitusprengingu í vöðvanum. Hjá góðum Angus nautum er æskilegast að hún sé yfir 3%. Fitusprenging hefur mikil áhrif á kjötgæði og er æskilegast að kjötið sé vel fitusprengt því þá er það bragðmeira, safaríkara og meyrara. Hátt arfgengi er á þykkt bakvöðva, fitu og fitusprengingu og því eiginleikar sem gott er að skoða í ræktun. Kristian sá um skipulag heimsóknarinnar til Noregs og byrjaði ferðin á nautastöðinni Staur skammt utan við Hamar. Þar voru 24 naut sem biðu dóms en alls voru 80 naut af Charolais, Simmental, Hereford, Limosín og Angus kyni í fjósinu. Nautin eru tekin inn á nautastöð við 230 daga aldur og fara í tilraun þar sem vaxtargeta og fóðurnýting er mæld í 147 daga. Í lok tilraunar eru öll nautin byggingarmæld, ómmæld og þeim gefinn útlitsdómur. Fyrir hvert kyn eru ákveðin viðmiðunargildi fyrir þá eiginleika sem eru skoðaðir, m.a. hæð, brjóstdýpt, breidd mala og ummál pungs. Sé nautið undir viðmiðum við mælingar er það mælt aftur 14 dögum seinna til að tryggja að hann sé nógu þroskaður fyrir sæðistöku. Naut undir viðmiðum eru tekin úr tilrauninni. Eftir dóm og mælingar á Staur eru sæðinganautin valin en nautin sem ekki fara í sæðistöku eru flest seld á uppboði nema þau sem fá falleinkunn fara í slátrun. Naut sem tekin eru í ræktun þurfa að fá yfir 5 í heildareinkunn og vera innan viðmiða í byggingamælingum. Oft eru það fæturnir á nautunum sem gerir lokaútslagið, en það er lagt mikið upp úr því að fótstaða og halli klaufa séu rétt og nautin hreyfi sig rétt. Annar eiginleiki sem er afar mikilvægur í norska ræktunarstarfinu er skap gripanna. Sýni nautin frávik í skapi, séu ógnandi eða hættuleg í hegðun, eru þau ekki sett í ræktun og ef þau eru hættuleg manninum á nautastöðinni eru þau tekin úr tilrauninni. Það gerist þó afar sjaldan. Séu efasemdir um skap eru nautin atferlisprófuð áður en ákvörðunin er tekin. Heimsókn hjá Høystad Angus Eftir þjálfun RML starfsmanna á Staur var farið með Kristian að dæma ársgömul naut og kvígur hjá Svein Eberhard Østmoe, eiganda Høystad Angus og formanni Norsk Angus félagsins. Svein er mikill ræktunarmaður og hefur verið öflugur í notkun sæðinga og fósturvísa og má rekja nokkur íslensk Angus naut til hans bús. Aðstaðan á búinu er einföld með heimagerðri rétt og rekstrarhring að einföldum tökubás (Mynd 2). Gripirnir voru greinilega vanir að fara inn í hringinn og voru þeir allir mjög rólegir. Í mínus 20 stiga frosti undir hálfþaki sáu starfsmenn RML um að ómmæla alla 48 gripina en Kristian sá um útlitsdóminn. Fita og vöðvi eru ekki mæld á staðnum eins og í lambadómum hér á landi, heldur inni á skrifstofu þar sem niðurstaðan er meðaltal tveggja mynda sem tækið geymir fyrir hvern grip. Þegar dómurinn og mælingarnar eru komin inn í skýrsluhaldsforritið er bændum send KORNHORN RÁÐGJAFARMIÐSTÖÐ LANDBÚNAÐARINS Nýlega undirrituðu Land- búnaðarháskóli Íslands (LbhÍ) og matvælaráðuneytið (MAR) samning um kynbætur á byggi fyrir íslenskar aðstæður. Samningur- inn markar í raun tímamót þar sem hlé hefur verið á kornkynbótum frá því Jónatan Hermannsson kornkynbóta- maður fór á eftirlaun. Enn njótum við góðs af því merka starfi og af þeim efnivið sem hann skildi eftir sig. Samtals hafa átta yrki komið úr því verkefni, helst ber að nefna hinn sexraða Smyril og hina tvíraða Kríu. Nýr samningur felur í sér samstarf LbhÍ við Lantmännen, sænskt fyrirtæki í eigu bænda, sem meðal annars stundar kynbætur á plöntum. Þetta er nýtt samstarf af gömlu meiði. Lantmännen og Rann- sóknastofnun landbúnaðarins (RALA), síðar LbhÍ, áttu í samstarfi um plöntukynbætur og sérstaklega bygg fyrir tilstuðlan Þorsteins Tómasonar, fyrrverandi forstjóra RALA. Verkefnið byggði á samstarfi við Lars Gradin, fyrrverandi tilraunastjóra og byggkynbótamanns í Lännäs í Norður-Svíþjóð. Sem dæmi má nefna yrkið Judit frá Lars sem hefur lengi verið vinsælt meðal íslenskra bænda. En Lars fór nýverið líka á eftirlaun. Í ljósi þessara tímamóta var ráðist í að endurskipuleggja kynbótaverkefnin hjá Lant- männen. Innleitt var erfða- mengjaúrval og byggð kynbótahvelfing með stuðningi sænska ríkisins. Vegna hins árangursríka samstarfs gafst okkur tækifæri á að taka þátt í hinu nýja kynbótaverkefni og með fjármagni MAR hafa fyrstu foreldralínurnar úr íslenska byggkynbótaverkefninu verið sendar í kynbótahvelfinguna í Svalöv í Svíþjóð. Þar verða til á bilinu 10-20 þúsund einstaklingar árlega, allir erfðagreindir, sem fá sitt kynbótamat byggt á erfðaspá. Eitt þúsund bygglínur úr kynbóta- hvelfingunni munu koma til Íslands strax næsta vor til prófunar og bætingar á erfðaspálíkönum. Breyttar áherslur verða einnig á eiginleikum og vægi þeirra fyrir íslenska byggið. Uppskera, rúmþyngd og þurrefnishlutfall vega þyngst. Hæð byggs mun einnig fá sinn sess, en það er mitt mat að byggstráið sé of langt við okkar aðstæður. Þess skal samt geta að kornbændur hafa hafnað dvergvöxnum yrkjum. Hin ákjósanlegasta hæð er enn til rökræðu. Mikilvægt er að ná virku samráði við bændur um þessa eiginleika og vægi þeirra í kynbótum. Stofnun fagráðs í jarðrækt með það hlutverk að ræða kynbótamarkmið gæti orðið hinn virki samráðsvettvangur. Hagkvæmni byggkynbóta fyrir búgreinina eru ótvíræð og skynsöm fjárfesting hins opinbera. Hin nýja tækni mun enn fremur efla erfðaframfarir í kynbótum með styttra kynslóðabili og auknu öryggi í úrvali. Akademískur arður af verkefninu er einnig talsverður þar sem norrænt samstarf mun eflast fyrir vikið, staða LbhÍ verður sterkari og aðgengi að alþjóðlegum samkeppnissjóðum mun aukast með tilkomu fastrar fjármögnunar í kynbótum. Ljóst er að eftirvæntingin er mikil og kröfurnar háar. Vinnan verður strembin og fátt má út af bregða til þess að ná tilætluðum árangri á sem skemmstum tíma. En þetta verkefni framtíðarinnar byggir á traustum grunni. Vegurinn fram undan er beinn og breiður, bundinn slitlagi og af herðum risanna er skyggni gott. Hrannar Smári Hilmarsson, tilraunastjóri í jarðrækt hjá Landbúnaðarháskóla Íslands. Hrannar Smári Hilmarsson. Nýtt upphaf kornkynbóta Ráðunautar læra búfjárdóma og ómmælingar holdagripa í Noregi Starfsmenn RML að störfum við ómmælingar á Høystad Angus. Mynd / Í eigu Sveins Eberhard Østmoe Linda Margrét Gunnarsdóttir. Ditte Clausen. Besta einkunn 5 7 7 9 8 3 0 7 9 9 9 8 9 9 9 6 5 8 8 5 6 5 0 9 Vægi í % 20 15 15 15 15 15 5 12,5 12,5 12,5 12,5 12,5 12,5 12,5 12,5 15 15 13 13 13 13 13 5 100 Yf irl ín a St æ rð H al li m al a M al al en gd M al ab re id d Be in ab yg gi ng Fr áv ík sk óð ar Bó gb re id d Bo ld ýp t H er ða rb re id d Le nd Læ ra br ei dd In nr i l æ ri Læ ra dý pt Læ ra ho ld St að a hæ kl a frá h lið H al li kl au fa St að ah æ kl a af ta n frá Fó ta st ill in g að fr am an K la uf sa m hv er fa K la uf ve gg ur K la uff or m Fr áv ík sk óð ar H ei ld ar m at Norsk aberde Skrokkur (vægi 24%) Vöðvafylling (vægi 38%) Fætur (vægi 28%) en Angus Væ gi 10 % Dómsskalinn fyrir útlitsdóm er frá 1-9 en 9 er ekki alltaf besta einkunnin. Fyrir Aberdeen Angus raðast besta einkunn fyrir hvern eiginleika og vægi þess í útreikningum á heildarmati eins og sýnt er í töflunni. Byggyrkjatilraun á Hvanneyri 2022. Aðalfundur Ferðaþjónustu bænda hf. Stjórn Ferðaþjónustu bænda hf. hefur ákveðið að boða til aðalfundar fimmtudaginn 11. maí 2023, kl. 10:00. Fundurinn verður haldinn í Bragganum, Nauthólsvegi 100, 102 Reykjavík. Á dagskrá fundarins verða: 1. Venjuleg aðalfundarstörf skv. 15. gr. samþykkta. 2. Tillaga um starfskjarastefnu 3. Tillaga um kaup á eigin bréfum. 4. Önnur mál. Þeir sem hyggjast gefa kost á sér til setu í stjórn skulu tilkynna það skriflega til stjórnar félagsins að minnsta kosti fimm sólarhringum fyrir upphaf aðalfundar. Þeir einir eru kjörgengir sem þannig hafa gefið kost á sér. Tilkynnt verður um framboð tveimur sólahringum fyrir upphaf aðalfundar á skrifstofu félagsins. Dagskrá, endanlegar tillögur, svo og ársreikningur félagsins munu liggja frammi á skrifstofu félagsins hluthöfum til sýnis tveimur vikum fyrir aðalfund. Atkvæðaseðlar og önnur fundargögn verða afhent á aðalfundardaginn frá kl. 09:30 á fundarstað. Reykjavík, 26. apríl 2023 Stjórn Ferðaþjónustu bænda hf.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80

x

Bændablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Bændablaðið
https://timarit.is/publication/906

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.