Bændablaðið - 27.04.2023, Blaðsíða 55

55Bændablaðið | Fimmtudagur 27. apríl 2023
Smiðjuvegur 10, 200 Kópavogur - hitataekni.is - Sími 588 6070
SJÁLFVIRK POTTASTÝRING MEÐ SNERTISKJÁ OG VEFVIÐMÓTI
POTTASTÝRING
REYKJAVÍK AKUREYRI 590 5100 klettur.is
Rafmögnuð
gæði
kúabóndans Flemming Sønder-
gaard, en erindið flutti hann ásamt
mjólkurgæðaráðgjafanum Michael
Lyrhøj Mortensen.
Flemming er með 200 svart-
skjöldóttar kýr, með orkuleiðrétta
meðalnyt upp á 13.200 kg og
fjóra Lely A3 mjaltaþjóna.
Kúabúið var með nokkuð stöðugt
frumutöluvandamál og hún oftast
í kringum 280 þúsund í ml. Hann
var orðinn þreyttur á þessu, enda
fá danskir bændur hærra verð
fyrir mjólk sem er að jafnaði með
færri frumur í ml en 200 þúsund,
auk þess sem alþekkt samhengi
er á milli aukinnar hagkvæmni og
lægri frumutölu vegna aukinnar
framleiðslu og færri kostnaðarsamra
meðhöndlana. Flemming fékk
Michael með sér í lið og fyrsta
verkefnið var að „skrifborðsgreina“
búið, þ.e. skoða fyrirliggjandi gögn
og rýna í þau.
Gagnarýnið sýndi skýrt að
ungu kýrnar voru síður með
frumutöluvandræði eins og oft er og
ágerðist vandamálið eftir því sem
kýrnar höfðu verið lengur í fjósinu.
Aureus sýkingar voru algengar
en einnig Uberis og Dysgalactia
en þessar bakteríur ollu um
helmingi allra júgurbólgutilfella.
Vegna eðlis Aureus baktería lá
beinast við að skoða smitvarnir
við mjaltaþjónana og vegna tíðni
Dysgalactia mátti einnig ætla að
mjaltaþjónarnir meðhöndluðu
spenana ekki af nærgætni eða rétt
við og eftir mjaltir. Þá bentu Uberis
sýkingarnar til þess að hreinlæti í
fjósinu væri ábótavant. Þetta mátti
allt greina án þess að stíga fæti
inn í fjósið!
Þegar í fjósið var komið
lagði Michael strax áherslu á að
skoða spenana vel og sá fljótt að
spenaendarnir litu að jafnaði ekki
vel út, þ.e. margir útdregnir. Þetta
bendir alltaf til þess að mjaltirnar
séu rangar og oft er skýringin sú
að kýrnar selja ekki nógu vel.
Það sýndu mælingar Michael
einnig en margar kýr lögðu ekki
niður mjólkina nógu vel í upphafi
mjalta. Það gerir mjaltirnar lengri
og það verður auk þess of mikill
undirþrýstingur við spenaendana,
vegna lítils flæðis mjólkur,
sem veldur því að þeir dragast
út. Auk þess mat hann þrifnað
mjaltaþjónanna ekki nógu góðan,
þvottaburstar þeirra voru of slitnir
og kýrnar heldur óhreinar þegar
þær komu í mjaltir. Allt þetta
hafði áhrif á tíðni smita af völdum
framangreindra baktería.
Það var því farið í það að
auka undirburðinn í básunum,
svo kýrnar yrðu hreinni og fara
yfir stillingar á innréttingum
svo kýrnar myndu liggja rétt í
básunum. Þá var tíðni útskiptinga á
þvottaburstum aukin og þvottatími
burstanna á spenum var aukinn til
að auðvelda kúnum að leggja niður
mjólkina.
Þá var skipt um spenasprey og
yfir í tegund sem mýkti húðina,
sett var upp staðlað þrifaskipulag
á mjaltaþjónunum og fleira var
gert til þess að koma í veg fyrir
að bakteríur gætu smitað jafn
auðveldlega og áður. Niðurstaða
þessarar vinnu, og breytinga á
vinnulagi, skilaði sér í því að í dag
er búið með að jafnaði 130 þúsund
frumur í ml.
8. Nýting
Góð nýting á aðföngum, tækni,
gripum, vinnutíma og fleiru er
hverju kúabúi mikilvægt og þessi
málstofa kom inn á þetta efni. Í
málstofunni var m.a. fjallað um
fjölbreytt aðgengi kúabænda
að hrati frá hinum og þessum
framleiðslufyrirtækjum, hrati
sem hægt væri að nýta sem ódýrt
fóður fyrir nautgripi. Þá var talað
um nýtingu á gefnum steinefnum,
nýtingu á landi o.fl. en það erindi
sem e.t.v. á best við íslenskar
aðstæður var það sem fjallaði um
nýja tækni við mat á áti og þunga
kúa. Þessi tækni kallast CFIT, sem
stendur fyrir Cattle Feed InTake,
og samanstendur af þrívíðum
myndavélum sem komið er fyrir
í fjósum. Þessar myndavélar taka
myndir af kúnum og sér forrit um
að reikna út þunga þeirra. Þá fylgist
kerfið með áttíðni hverrar kýr og
getur þannig gefið mikilvægar
upplýsingar sem hægt er að keyra
saman við önnur gögn um kúna
s.s. afurðasemi til þess að finna
hagkvæmustu gripina.
Það er einmitt megintilgangur
CFIT, að finna hagkvæma ein-
staklinga fyrir áframhaldandi
ræktun, enda er kerfið þróað af
norræna ræktunarsambandinu
Viking Genetics með það í huga
að finna gripi sem nýta fóðrið
sem best.
Kerfið er enn í prófun og
þróun en fyrstu niðurstöður lofa
góðu um framhaldið. Þannig hafa
vísindamenn Viking Genetics
komist að því að gögnin má nota
til þess að bæta bústjórn búanna
og kerfið kemur t.d. upp um slakt
fóður en þá éta kýrnar minna sem
kerfið nær að mæla. Þá benda
fyrstu niðurstöður til þess að nota
megi upplýsingarnar til þess að
finna kýr sem þurfi athygli s.s.
vegna beiðslis eða sjúkdóma svo
dæmi sé tekið.
Mjög áhugavert kerfi sem er
þó enn í þróun en Viking Genetics
hefur þó gefið út að stefnt sé að
því að bústjórnarhugbúnaður fyrir
CFIT verði tilbúinn til nota fyrir
bændur árið 2026.
Í þeim þremur greinum sem nú
hafa verið birtar í Bændablaðinu
um danska fagþingið í ár hefur
hvorki verið fjallað um allar
málstofur, né heldur öll erindi
í þeim málstofum sem þó hefur
verið gripið niður í og því er
áhugasömum lesendum bent
á að svo til öll erindi danska
fagþingsins eru aðgengileg á vefnum
www.tilmeld.dk.
Leiðrétting
Í 4. tölublaði Bændablaðsins í ár fjallaði undirritaður um einkar áhugaverða
ársskýrslu IFCN fyrir árið 2021, en fyrir mistök var titill hinnar ensku töflu,
sem með greininni fylgdi, ranglega þýddur þannig að upplýsingarnar úr
töflunni urðu ekki réttar og þar af leiðandi hluti af umfjöllun í texta. Biðst
velvirðingar á því. Taflan, sem er hér í réttri mynd, sýnir annars vegar helstu
mjólkurframleiðslulönd heimsins raðað eftir framleiddu mjólkurmagni og
hins vegar raðað upp eftir því mjólkurmagni sem skilar sér í afurðastöðvar
viðkomandi lands. Hér sést vel hve gríðarlega mikill munur er á milli landa
þegar horft er til uppbygginga á afurðastöðva- og sölukerfum. /SS
Númer Land Magn framleiddrar
orkuleiðréttrar mjólkur
milljarðar kg.
1 Indland 236,8
2 Bandaríkin 101,6
3 Pakistan 50,1
4 Kína 34,8
5 Brasilía 34,1
6 Þýskaland 33,1
7 Nýja-Sjáland 25,1
8 Frakkland 24,9
9 Tyrkland 19,8
10 Rússland 19,1
Númer Land Magn innveginnar
orkuleiðréttrar mjólkur
milljarðar kg.
1 Bandaríkin 101,0
2 Indland 40,6
3 Kína 32,3
4 Þýskaland 31,7
5 Nýja-Sjáland 25,1
6 Brasilía 24,7
7 Frakkland 24,4
8 Rússland 19,1
9 Bretland 15,6
10 Holland 15,0
Búfjáreigendur í Kjósarhreppi athugið.
Eigendur jarðanna Hvammsvíkur, Hvamms, Háls, Neðri Háls, Laxárnaess, Fells, Eyrar og Káraness í Kjósarhreppi.
Vekja hér með athygli búfjáreigenda að ekki er heimilt
að beita búfé á þessum jörðum nema með leyfi jarðareigenda.
Verði ágangur búfjár annara en landeigenda á þessum jörðum verður leitað atbeina sveitarstjórnar, eða eftir atvikum
lögreglu, til að smala ágangsbúfénaði þangað sem það á að vera á kostnað eigenda þess. Sbr. 33. gr. laga nr.6/1986.
Er búfjáreigendum bent á beita búfé sínu í þeirra heimalöndum eða annarsstaðar sem þeir hafa heimild til að beita því.
Kjósarhreppur apríl 2023 - Landeigendur