Skinfaxi - 01.01.2018, Blaðsíða 36

36 SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands
Hvernig hefur miðað í forvarna-
málum?
„Ávana- og vímuefnaneysla íslenskra ung-
menna á grunnskólaaldri hefur minnkað um-
talsvert á undanförnum árum. Sama þróun
hefur verið í nágrannalöndum okkar en hún
verið bæði jafnari og hraðari á Íslandi. Fá ríki,
ef nokkur af þeim sem við berum okkur sam-
an við, geta státað af jafngóðri stöðu. Frá
árinu 2011 virðist neysla ungmenna lítið hafa
breyst, einungis eru tímabundnar sveiflur.
Það er jákvætt að þessi litla neysla skuli hafa
náð þessum stöðugleika og er eitthvað sem
við þurfum að byggja á með tilliti til þeirra
aldurshópa sem á eftir koma.
Þrátt fyrir að neysla ungmenna taki tals-
vert stökk upp á við þegar grunnskóla slepp-
ir hefur hliðstæð þróun átt sér stað hjá ung-
mennum á framhaldsskólaaldri, þ.e. dregist
stöðugt saman en verið aðeins hægari.
Hjá fullorðnum hafa ekki orðið miklar breyt-
ingar á neyslu eða neysluvenjum á undanförn-
um árum. Heildarneysla áfengis hefur þó auk-
ist nokkuð í takti við aukinn kaupmátt. Það er
þekktur áhrifaþáttur í heildarneyslu þjóða.“
Ertu ánægður með stöðuna?
„Það er ekki hægt annað en að vera ánægður
með stöðuna hjá unga fólkinu okkar, ekki síst
ef hún er borin saman við stöðuna í nágranna-
löndum okkar. Aukin heildarneysla áfengis er
ekkert fagnaðarefni í ljósi þess að sterkt sam -
band er á milli heildarneyslu og vandans sem
hún skapar.“
Nú liggur fyrir breytt frumvarp um
frjálsa sölu á áfengi, reyndar í sérvöru-
verslunum í stað matvöruverslana.
Hver eru viðbrögð þín við því?
„Ég á erfitt með að skilja hversu helteknir sum-
ir alþingismenn eru af því að auka aðgengi
að áfengi með síendurteknum frumvörpum
í þá veru, þvert á ráð sérfræðinga og gegn
vilja meirihluta þjóðarinnar. Þetta gengur líka
gegn opinberri stefnumörkun í áfengis- og lýð-
heilsumálum. Það liggur fyrir ágæt þekking á
því að aukið aðgengi leiðir til aukinnar neyslu
og aukin neysla til aukins vanda. Ég einfald-
lega skil ekki hvaða hagsmuni þessir alþingis-
menn eru að verja. Það fyrirkomulag sem við
búum við núna hefur skilað ágætum árangri.“
Til sögunnar eru komnar rafsígarett-
ur sem ungmenni nota sem aldrei
hafa reykt. Hvað finnst þér um það?
„Því miður virðist það vera raunin að ung-
menni, sem reykja ekki, fari að nota rafsíga-
rettur. Ekki í því skyni að hætta samhliða ann-
arri tóbaksnotkun. Það er enn mörgum mikil-
vægum spurningum ósvarað um hugsan-
lega skaðsemi rafsígaretta. Á meðan svo er
verðum við að vinna gegn þessu. Þess vegna
verðum við að setja okkur reglur um aðgengi
að þeim. Það þarf alls ekki að hindra að þeir
sem vilja reyna að draga úr, eða hætta, ann-
arri tóbaksnotkun geti það.“
Hvert stefnir í þessum málaflokki að
óbreyttu?
„Það er erfitt að segja. Hluti alþingismanna
gengur hart og endurtekið fram í því að grafa
undan þekktum áhrifaþáttum árangursríkra
áfengisvarna, þ.e. að einkavæða ekki smá-
sölu áfengis og viðhalda banni við áfengis-
auglýsingum. Verði horfið frá þessum grunn-
stoðum verður viðfangsefni forvarna annað
og erfiðara og er hætt við að staðan breytist
hjá okkur. Ef okkur hins vegar tekst að láta
almannahag og lýðheilsu ráða för eigum
við að geta haldið ágætlega á málum. Hins
vegar koma stöðugt ný viðfangsefni, svo
sem ný ávana- og vímuefni, lögleg og ólög-
leg, sem verður að bregðast við.“
Hluti alþingismanna grefur
undan árangri áfengisvarna
Árni Einarsson, framkvæmdastjóri
Fræðslu- og forvarna, svarar
nokkrum spurningum um stöðu mála,
árangurinn, hvernig miðar og
hvert hann telur stefna.