Heima er bezt - 01.08.2009, Page 34

ritstjóra, voru svo sem engir kotungar í ríki andans, frekar
en hinir norsku sessunautar Sigríðar í Kristjaníu.
Gaman er að láta þess getið, að í bréfí þessu segir Sigríður
m. a.:
„Hér frétti ég til Fœreyings og unnustu hans, Guðnýjar
Eiríksdóttir, ogfekk ég kunningjafólk mitt til að bjóða þeim.
Þau gera sínum eyjum hinn mesta sóma, bœði falleg og kurteys
oggáfuð, og komafram eins og real lady + genterman. Allir
eru svo hrifnir af þeim í skólanum þar sem þau eru, og sem
þeim kynnast og þótti mér það svo skemmtilegt að heyra “.
Færeyingur sá, sem hér um ræðir er enginn annar en Jóannes
Patursson, kóngsbóndi í Kirkjubæ og helsta sjálfstæðishetja
Færeyinga, en hann var sem kunnugt er kvæntur íslenskri
konu, sem þama er að góðu getið.
Silfursalan, sem íyrr er nefnd, hefur vafalaust átt að verða
skólanum til framdráttar. En hún átti eftir að draga á eftir
sér nokkum slóða.
Þótt Kvennaskólinn í Vinaminni, hafi aðeins starfað einn
vetur, var hlutverki hússins í fræðslumálum bæjarins ekki
þar með lokið, því árið 1904 tók Iðnskólinn þar til starfa og
ári síðar Verslunarskólinn.
Einn af íbúum hússins um aldamótin, var Asgrímur Jónsson,
og hélt hann þar málverkasýningu.
Eftirmál silfursölunnar
Sigríður lagði á sig ómælt erfíði í þágu skólans, m. a. ferðalög
beggja vegna Atlantshafs þótt aldur hennar væri þá orðinn
nokkuð hár og slík ferðalög öllu átakameiri en nú á dögum.
Arið 1910 birtist í tvennu lagi grein eftir Sigríði í Isafold.
Kom fyrri hlutinn í blaðinu þann 22. janúar en síðari hlutinn
hinn 2. febrúar. Greinin er skrifúð í Vinaminni 15. nóvember
1909. Hljóðar hún svo:
„Ekki alls fyrir löngu tók ég mig til að tœma kassa sem fluttir
höfðu verið úr húsi okkar í „Bateman Street“, í Cambridge
þarsem við höfðum búiðyfir 33 ár, og í hús það er við búum
nú í-Sunnyside 91, Tenison Road.
Kassar þessir voru fullir afblaða- og bréfarusli, sem safnast
hafði þar árum saman, eins og gjörist víst hjá flestum, sem
mikil ritstörfhafa á hendi. Meðal annars kem ég þar niður á
gamlar „ Isafoldir “, fer að blaða í þeim - og verður mér einna
fyrst litiðágrein, sem er með yfirskriftinni „Kvennaskólinn í
Vinaminni" (14. nóv. 1896).
Höfundur greinarinnar kallar sig Kvenmentunarvin, og er
hún ætluð til ritstjóra Isafoldar, og er efnið að biðja hann -
ritstjóra Isafoldar - að frœða sig og aöra um, hvað orðið
hafi af samskotum, er ég hafi safnað og fengið á Englandi,
í Svíþjóð og víðar, til eflingar mentun(ar) og menning(ar)
kvenfólks hér á landi?
Ennfremur segir hann, að hér hafi verið reist hátt hús, sem fyrst
hafi verið sagt, að byggt hafi verið fyrir þessi útlendu samskot,
og œtti að hafa fyrir kvennaskóla, og sé það satt, að húsið hafi
verið reist fyrir samskotaféð, handa hérlendu kvenþjóðinni,
þá á hún húsið, en engin einstakur maður, og œtti hún því að
hafa húsið og tekjurnar afþví. - Þá bendir höfundur á, að nú
séþað forstöðunefndKvenfélagsins eðayfirvöld landsins, sem
œttu að grennslast eftirþví, hve samskotaféð hafi verið mikið,
og hvort húsið sé almennings eða einstaks manns eign.
Ritstjóri kveðst ekki fœrari að leysa úr þessum spurningum,
en spyrjandi sjálfur, það hafi, svo kunnugt sé, engar skýrslur
verið birtar hér á landi, nokkurn tíma um þessi samskot, eða
hagnýting þeirra. Það eitt, sem hann viti, sé, að kvennaskóli
hafi verið haldinn hér (í Vinaminni) 1 vetur, jyrir mörgum árum
(ekki voru þau nema 4), en síðan ekki söguna meir.
Líklegtþyki honum, aðyfirvöld vor álíti málið sér óviðkomandi.
En mjög virðist honum vel til fallið, að Kvenfélagið íslenzka
skifii sér af því, eins og fyrirspyrjandi drepi á, og reyni t. d.
að fá úrþví leyst í tœka tíð, hvort húsið sé heldur almennings
eign eða einstakra manna.
Grein þessa hafði ég aldrei séð, né heyrt fyrr en hún barst
svona upp í hendur mér, því að ég var í Ameríku 1896, eins og
ritstjóri vissi.fiarri Islendingum, og hafði því ekkert tœkifæri
til að sjá ísl. blöð.
Eg ætla því að svara í fáum orðum „forvitring" þessum,
Kvenmentavinunum, þó seint sé.
Það er þáfyrst - að ég hefi aldrei safnað eða tekið móti
nokkrum samskotum á Englandi - í Svíþjóð - né nokkrum
öðrum löndum, til eflingar menntun og menningu kvenfólks
hér á landi.
Vinaminni var ekki byggtfyrir samskot, heldurfyrir peninga,
sem göfug oggóð vinkona mín gaf mér í minningu um Karólínu
sál. systurdóttur mína, sem hún ann mjög. Hún tókþað fram
í bréfi (sem ég hefi hér til sýnis, og löglegt eftirrit af), að það
vœri gjöf til mín og gœti ég því varið peningum þessum, eins
og ég vildi sjálf.
Eg á húsið, en ekki almenningur, ég vann sjálf fýrir því,
sem vantaði til að borga fyrir bygging hússins - vann mér
það inn með fýrirlestrum.
Atti ég ekki sjálfþá peninga, sem égfékkfyrirfýrirlestra,
er ég sjálfhafði samið ogflutt?
Eg byggði Vinaminni íþeim tilgangi, að stofna þar kvennaskóla
- var það illur tílgangur? Hér var sannarlegafidl þörf á meiri
og betri menntun kvenna, en þeim gafst kostur á 1885 oggetur
enginn, vona ég, álitið, að löngun min til að reyna að útvega
stúlkum meiri tœkifœri til að leita sér menntunar, hafi verið
sprottin af illvilja til kvenþjóðarinnar eða lands míns. - Eg
hefi aldrei legið á liði mínu, hafi ég eitthvað getað hlynnt að
íslenzku kvenþjóðinni.
Mér hefði því sárnað ef „Kvennmentavininum “ hefði tekist
að koma forstöðunefnd Kvenfélagsins til að „forgrípa “ sig á
minni eign, eins og hann stakk upp á. - Hafi nú hugur fylgt
máli, þá er höfundur þessi sjálfsagt búinn að afreka mikið
fyrir menntun kvenna í þessi 13 ár og œtti því ekki að hylja
nafn hans.
Næsta Isafold sem kemur í hendur mínar upp úr ruslakistu
þessari, er frá 2. des. 1896, þar birtist önnurgrein - augsýnilega
smíðuð í sömu smiðju og hin fyrri, sem Kvenmentavinurinn
eignar sér, en þessi er birt nafhlaus.
322 Heima er bezt