Heima er bezt - 01.08.2009, Side 49

getið, að hann hafi verið „hestamaður og reiðmaður hinn
mesti“. Hann hefir líka kveðið ógrynnin öll af hestavísum
og eru margar þeirra prentaðar í kvæðabók hans, sem
Bókmenntafélagið gaf út 1886. Flestar eru hestavísur þessar
með dróttkvæðum hætti, eða þá kveðnar undir þeirrar tíðar
háttum og þykja því síður munntamar nú á dögum. Þó
dylst hestamaðurinn engum og reiðmennskan er hverjum
auðsæ, er skilja vill, og eru þó 300 ár síðan Stefán fæddist
(f. 1620, d. 1688).
Menn hafa frá öndverðu valið hestinum sínum nafn.
Vitanlega ræður litur því oft, en hitt er engu síður títt að
velja honum fallegt nafn og glæsilegt, er síðar festist við
hann. Stundum er og nafnið valið eftir skaplyndi hestsins,
háttum hans og kostum.
Um Pál Vídalín lögmann er þess getið, að hann hafi
verið ágætur hestamaður. Atti hann fjölda ágætra hesta og
gaf þeim öllum eitthvert nafn. Jón Grunnvíkingur, er var
fóstursonur Páls og ritað hefir ævisögu hans, getur nokkurra
nafna þessara og eru sum þeirra dálítið einkennileg.
„Dyrgja hét stóðmeri, er steingráir hestar voru undan.
Áburðarhestar hans hétu: Snati, Valar, Paufí, Þybbur,
Bursti.
Agnar hét hestur hans er einn var með þeim bestu, lítill
en þó sá fráasti.
Goði fékk nafn sitt af því, að hann tók forustuna á sundi
í fyrsta sinn er hann var rekinn og lokkaði hina á eftir.
Igull hét einn nýfenginn, er át svo mikið, sem drengur
einhver gat leyst heyið til hans i 2 daga.
Frosti hét einn og mun hafa verið hvítur.
Ráðvaldur var hans hinn síðasti; hann var reistur og
ríkilátur.
Svipur hét einn er Eggert Jónsson á Ökrum gaf honum.
Hann fékk nafh sitt af því, að þá Páll reið honum frá Ökrum
í fyrsta sinn var miður aftan, en þá hann kom í Bólstaðarhlíð
var aflíðandi miður aftan. Hann gat ekki stillt hann fyrr,
en svo mjúkur var hann í rásinni að hann gat sveigt hann
sem tá í kringum hverja keldu“.
Þeir sem farið hafa þessa leið, frá Ökrum, yfír Vatnsskarð
og niður að Bólstaðarhlíð, þeim mun eflaust fínnast vegalengd
sú drjúgur sprettur.
Eitt sinn reið Páll Vídalín frá Víðidalstungu og suður í
Skálholt á réttum sólarhring - 24 stundum - og öðru sinni á
þremur dögum vestan frá Mýrum i Dýrafirði, að haustlagi,
og náði í réttan tíma að setja skólann í Skálholti.
Jón Grunnvíkingur getur þess ekki, hvað marga hesta
Páll hafí haft, er hann fór ferð þessa, en hitt skilst okkur
eða við lesum það milli línanna, að góðir hafí hestamir
hlotið að vera, úr því þetta mátti takast á jafn skömmum
tírna, eins og vegir voru þá, og að haustlagi.
Sonur Eggerts á Ökrum, sem gaf Páli lögmanni Svip, var
Steinsstaða-Jón. Hann var reiðmaður góður og átti hest ágætan,
er hann nefndi Eitil. Um hann kvað Jón vísu þessa:
Allvel finnur Eitill stað
undir svörtum Jóni.
Um hádegi fór ég heiman að,
í Hofsós kom ég að nóni.
Það segja kunnugir að vel hafi þetta verið riðið, og góður
hafí Eitill verið að renna vegalengd þessa á 3 stundum.
Þá var Grafar-Jón, sem kunnastur hefir orðið af Reynistaðar-
líkamálum, orðlagður hestamaður og reiðmaður, og léttfær
þótti Himna-Bleikur hans vera.
Af Bleik segir Gísli Konráðsson þá sögu, að Jón hafí eitt
sinn sloppið á honum frá Skúla Magnússyni sýslumanni,
þann veg, að Jón komst út frá Skúla og á bak Bleik í réttinni
á Ökmm, en klárinn þurrkaði sig yfír réttarvegginn með
Jón á baki, og tók þegar skeið niður
til Jökulsár og yfír um hana á ís, en svo var ísinn ótraustur
að vatnaði upp úr skaflaförunum. Þar skildi með Jóni og
þeim, sem áttu að grípa hann. Þótti húskörlum sýslumanns
glæfralegt að leggja á ísinn.
Hestur var og uppi í Skagafírði um aldamótin 1800, er
nefndur var Skarða-Skjóni, og ýmsar frægðarsögur eru
af. Þótti hann afburðagóður hestur og kenndu menn hann
langar leiðir og húsbónda hans, þar sem þeir fóru um, eins
og segir í vísunni:
Hófaljóna þýðastur
þýtur um Frónið harða,
er hann Skjóni auðþekktur
undir Jóni Skarða.
Heima er bezt 337