Læknaneminn - 01.03.1956, Blaðsíða 8

8
LÆKNANEMINN
Aneurysma aortae getur sprung-
ið inn í lungun og valdið hemop-
tysis.
Greining. Þegar læknir fær í
hendur sjúkl. með blóð í hráka,
athugar hann fyrst, hvernig það
er útlits og hve mikið blóð gangi
upp. Því næst er að leita orsak-
arinnar. Hér ríður á miklu, eins
og raunar alltaf við sjúkdóms-
greiningu, að taka nákvæma og
greinargóða sjúkrasögu. Það skipt.
ir miklu máli, að vita um heilsu-
far sjúkl. áður en umrætt einkenni
kom í ljós, og þá einkum með til-
liti til þess, hvort sjúkl. hafi áður
verið veikur í lungum, eða haft
einhver einkenni frá lungum eða
hjarta.
Reyna verður á allan hátt að
fá fram hjá sjúkl. sem nákvæmast
yfirlit yfir heilsufar hans. Spyrja
um sótthita, og heilsufar nánustu
ættingja sjúkl., sem hann er sam-
vistum við, þótt ekki væri nema
vegna berklanna, sem flestir láta
sér detta fyrst í hug, þegar hemop-
tysis er annars vegar.
Ef sjúkl. er einhverra hluta
vegna ekki fær um að gefa sjálf-
ur þær upplýsingar, sem nauðsyn-
legar eru, ber að leita til þeirra,
sem mest hafa verið samvistum við
sjúkl. og gerst þekkja til hans og
veikinda hans.
Því næst er að gera nákvæma
objectiva skoðun: gera sér grein
fyrir almennu ástandi sjúkl. Telja
öndun og púls, mæla tensio, hemo-
globin og hita. Gera nákvæma
skoðun á thorax (inspectio, palpa-
tio, percussio og auscultatio) og
reyna að gera sér grein fyrir úr
hvoru lunganu blæðingin sé. Sjúkl.
er látin liggja á veiku hliðinni,
til þess að koma í veg fyrir, að
blóðið komist í heilbrigða lungað.
Ef grunur er um infarct, þarf
að gefa gaum að venum á neðri
extremitetum, hvort um bólgur
geti verið að ræða. Rannsóknir
aðrar en þær, sem þegar eru nefnd-
ar: Rtgm. af cor og pulm. nema
sjúkl. sé svo meðtekinn, eftir blæð-
ingu, að hættulegt sé að hreyfa
hann mikið. Tuberculinpróf er ætíð
rétt að gera, almennan blóðstatus
og differentialtalningu. Mæla sökk
og rannsaka þvag. Þá má ekki láta
undir höfuð leggjast að rannsaka
hráka. Leita að berklabakteríum
í honum og senda í ræktun.
Þá er og rétt að taka Ekg., ef
því verður við komið, til að fá upp-
lýsingar um ástand hjartans. Einn-
ig getur verið nauðsynlegt að gera
broncho- og laryngo-skopi.
Leiki einhver vafi á því, hvort
blóðið sé komið frá öndunarfær-
um, er sjálfsagt að taka Rtgm. af
ventriculus. ef blæðingin væri það-
an komin.
Eins og lauslega var drepið á
áður, ber að sjálfsögðu að forð-
ast að baka sjúkl. meiri óþægindi
eða hnjask en framast er unnt, við
skoðun eða rannsóknir, ef hemop-
tysan er svo alvarleg, að lífi hans
sé hætta búin þess vegna.
Greining milli hemoptysis og
annarra blæðinga. Hægt er að vill-
ast á hemoptysis og blæðingum
frá munni, hálsi, tnnholdi og nefi.
Ber því alltaf að athuga vel þessa
staði, þegar sjúkl. með hemoptysis
er skoðaður.
Örðugra getur verið að greina
milli blæðinga frá maga eða melt-
ingarfærum (hematemesis) ann-
ars vegar og hemoptysis hins veg-
ar. Það, sem greinir á milli, er
einkum þetta: við hemoptysis er
blóðið ljósrautt, froðukennt, meira
eða minna blandað lofti og alkal-
iskt að svörun. Við hematemesis
er blóðið miklu dekkra, brúnt eða
næstum svart, vegna þess hve það
er blandað magainnihaldi. Það er