Læknaneminn - 01.03.1956, Page 10

10
LÆKNANEMItfX
Próf og prófessorar
Eftir Brynleif Steingrímsson cand. med.
Vísindamaðurinn Pavlov varð
fyrstur til að skilja og skýra það,
sem kallað er „conditioned reflex-
es“. Hundar spýttu magasafa við
taktbundin tákn og teikn. Þannig
er farið blessuðum hundunum;
þeirra tilvera, sem heita má að
öll sé matur og matardollur, er full-
af hlutbundnum einkennum um
mat.
En hundarnir, þó að hundar séu,
eru engan veginn einir um hituna,
því að í mannheimum er allt fullt
af bjölluklið óska og þarfa. Hver
ósk hefur sitt tákn og sitt við-
bragð. Það sést á vanga ungrar
stúlku og hálsi reyndrar konu.
Jafnvel svo háþróaðar verur sem
læknastúdentar eru fullir af ,,con-
ditioned reflexes“, sem í eðli sínu
eru um flest skyldir hundsins.
Meðal læknastúdenta mun þó
aðallega vera tvennt, sem veldur
„conditioned reflexes“ umfram
það, sem hver mannleg vera með
alvanalegt (normal) hvatalíf hýs-
ir. Það eru 'próf og prófessorar.
Hið fyrr nefnda er almennara og
eldra í vitund stúdentsins. Frá því
að hann hætti að brjóta glugga
án samvizkubits, hafa próf verið
samslungin tilveru hans, próf, sem
framkvæmd hafa verið af eldri og
voldugri veru, en hann var hverju
sinni. Slík er saga hans, einn
rimlastigi prófa, sem þannig voru
flest, að ef hann hitti ekki riml-
ana rétt, hékk fótur hans í lausu
lofti, og hann féll.
Það er ekki að furða, þó að
stúdent, sem klifrað hefur slíkan
stiga, beini skynfærum sínum að
öllu því, sem breytt getur próf-
um og próflyktum.
I háskóla er stúdentinn fljótur
að greina hið breytilega ,,moment“
atburðarásarinnar, prófessorinn.
Það, sem stúdentinn veit um
prófessorinn er, að hann er mað-
ur, en það er: óútreiknanlegt, við-
bragðahæft efnasamband í um-
hverfinu. Og það er hann, sem
framkvæmir að miklu leyti eða öllu
prófið og er valdamestur um fram-
kvæmd þess. Það er því ljóst, að
stúdentinn veit, að það er undir
prófessornum komið, hvort vel eða
eða illa fer, ef litlu munar. Því er
ekki að furða, þótt prófessorar
valdi impulsaöfgum í ósjálfráða
taugakerfi læknanemans.
Það vita prófessorar allra
manna bezt, að slíkar „reactionir"
eru engum manni heilsusamlegar,
og þeir, sem læknanemarnir sjálfir,
vildu vafalaust gera sitt til, að
þetta mætti með öðru móti verða.
En eitt er víst, eins og í öllum
öðrum vandamálum, að hér er við
ramman reip að draga.
Það er blindum manni eiginlegt
að þreifa og þukla, gera það hugs-
aða áþreifanlegt, hlutlægt, og það
er heimspekilegur möguleiki, að
vitund, hugmyndir allra manna,
samsvari ekki hinum hlutbnundna
heimi nema að litlu leyti. Mat
manna hverra á öðrum, er því
varla hlutbundið nema að örlitlu
broti.
Próf eru tölulegur mælikvarði
á kunnáttu og hæfni, eða nánast
það. Afstætt mat er lagt á rnenn.
Þetta mat hlýtur ætíð að verða