Læknaneminn - 01.03.1956, Blaðsíða 18

18
LÆKNANEMINN
Efnaskipti járns*
I. Inntaka og útskilnaður.
A. lnntaka. Yfirleitt er inn-
taka járns hjá einstaklingum í
physiologisku jafnvægi mjög lítil,
þar sem járntap líkamans (sjá að
neðan) er mjög lítið við venjuleg
skilyrði.
Eðlileg inntaka járns fer fram
í gegnum meltingarveginn. I sér-
stökum tilfellum er járn gefið par-
enteralt og þá í æð.
Absorptionin fer aðallega fram
í maga, duodenum og jejunum;
lítils háttar í ileum og hverfandi
í colon. Járnið fer inn í slímhúð-
arfrumurnar og þaðan áfram blóð-
leiðina (v. portae) til lifrar og
líkama. Með lymphu fer hverfandi
lítið magn. Ýmsir factorar í melt-
ingarveginum hafa áhrif á absorp-
tionina: auk þess sem það hefur
þýðingu, hve greitt innihald melt-
ingarvegsins fer í gegn, þá örfa
absorptionina t. d. chlorofyl, vita-
min C, calcium og gallliterefni;
hins vegar draga alkalisk efni,
* Greinin er samin í sept. 1955, þ. e.
löngu áður en Læknablaðið, 8.—9. tbl.
39. árg\, kom út.
phytinsýra og phosföt úr henni,
sömuleiðis mjög mikið slím.
Járn er ýmist tvígilt eða, þrígilt.
Tvígilda eða ferro formið er frem-
ur óstöðugt, og oxiderast auðveld-
lega í þrígilda eða ferri formið.
Slímhúð meltingarvegsins getur
aðeins hagnýtt tvígilt járn. Sé gef-
ið þrígilt járn, er það aðeins hag-
nýtt eftir reduction i tvígilda
formið. (Sýnt fram á af Starken-
stein 1926, Moore 1944, Hahn
1945 o. fl.).
Járnresorptionin og stjórn henn-
ar fer í stuttu máli fram á eftir-
farandi hátt: Fe++ fer úr lumen
meltingarvegsins í slímhúðarfrum-
urnar; þar er það oxiderað í
Fe+++ og sameinast apoferritini
og myndar ferritin. Ferritin er pro-
tein, sem inniheldur 25% járn og
hefur molþ. 460.000. Þegar allt það
apoferritin, sem til staðar er, hef-
ur mettazt af járni, hættir resorp-
tionin. Verður þá mucosal block
Ferritinið er í jafnvægi við plasma-
járnið (sjá að neðan). Minnki
hið síðara af einhverjum ástæðum,
losnar (þrígilt) járn úr ferritin-
inu, fer í blóðið og binzt globulini.
Hefur þá aftur myndazt frítt apo-
og ófullkomin tæki til kliniskra
rannsókna í framtíðinni. Því verð-
ur okkur dýrmæt hver sú rann-
sóknaraðferð, sem við getum beitt
án mikilla tilfæringa. Differential-
talningu getum við gert, hvar sem
við höfum aðgang að sæmilegri
smásjá. Notum því vel þau tæki-
færi, sem okkur bjóðast til að læra
hana á spítölunum, Þegar við höf-
um lært hana vel, ætti okkur að
ganga örlítið betur að átta okkur
í þeim myrkviði, sem nefnd-
ur er klinisk diagnostik .
Aðalhjeimild : Disorders of the
Blood. Sir Lionel Withby and C. J. C.
Britton,