Læknaneminn - 01.03.1956, Blaðsíða 21

LÆKNANEMItfN
61
Ferritin gegnir því tvíþættu
hlutverki:
1. Geymir járnforða líkamans.
2. Stjómar absorption járns
frá þörmum.
Ennfremur hefur það þýðingu
á tvennan hátt annan:
3. 1 placenta gegnir það svip-
uðu hlutverki og í þörmum:
Það flytur járn úr blóði móð-
urinnar inn í blóð fóstursins
(járninnihald plasma fóst-
ursins er yfirleitt hærra en
hjá móðurinni).
4. Tekizt hefur að sýna fram á,
að ferritin hefur vasode-
pressiva verkun og losnar út
í blóðrásina við shock.
Járn, sem ekki er hagnýtt til
hemoglobinmyndunar. Tiltölulega
mjög lítið er vitað um það. Það
finnst í hemosiderin (allt að 55%
Fe), sem sennilega er ýms sam-
bönd af ferrijárni annars vegar og
súrefni og vetni hins vegar, bund-
ið sem smáagnir við óspecifikt
stroma. Ennfremur finnst járn til-
heyrandi þessum flokki í myoglo-
bini (samtals um 130 mg Fe) og
í pseudohemoglobini (fer de Bark-
an). Hið síðara finnst í rauðu blóð-
kornunum og hefur myndazt annað
hvort við synthesu eða niðurbrot
á hemoglobini. Ýms mjög mikil-
væg intracelluler enzym innihalda
járn: cytochrom enzymin, cyto-
chrom-oxidase, catalase og peroxi-
dase.
Önnur form af járni tilheyrandi
þessum flokki teljast annað hvort
til kuriosa eða þekking manna
á þeim er mjög svo of skornum
skammti.
Addendum.
Fáein orð um erythropoiesis.
Eins og kunnugt er, er tvígilt
járnið í hemoglobinmolekulinu
bundið við protoporphyringrúppu.
Hún er samsett úr fjórum pyrrol-
kjörnum tengdum á sérstakan hátt
og substitueruð með allmörgum
alifatiskum radikölum (fjórar
metyl, tvær vinyl, tvær propionyl-
grúppur). Síðan er protoporphyrin
+ Fe++ = hem tengt við globin.
Myndun hemoglobinsins fer
fram í primitivu blóðfrumum bein-
mergsins. Hemoglobin er acidofilt
og finnst því ekki í basofilu ery-
throblöstunum, en eykst síðan
smám saman (polychromasi) og
sem normoblast hefur blóðfruman
náð fullu hemoglobininnihaldi, og
á þá aðeins eftir að missa kjarn-
ann og leifar af basofilu efni.
Résumé.
í stuttu máli er gerð grein fyrir
helztu atriðum í sambandi við inn-
töku og útskilnað járns hjá mann-
inum. Eingöngu tvígilt járn getur
resorberazt. Resorptionin getur
stöðvazt algerlega þegar allt apo-
ferritin er mettað: mucosal block.
Physiologiskt járntap er mjög lít-
ið nema hjá konum.
Járnið í plasma hefur aðeins
þýðingu til flutnings innan líkam-
ans. Það er tengt globulini.
1 reticuloendothelial frumum
líkamans finnst ekki óverulegur
járnforði, eða ca. 600—1200 mg.
Heimildarrit:
1. Stuðzt er aðallega við: M. Cl. Pao-
letti: Le métabolisme du fer. Journ.
méd. Bordeaux 132:498 (Mai) 1955.
Greininni fylgir ýtarleg heimildaskrá.
2. Best, C. H. og Taylor, N. B.: The
Physiological Basis of Medical Practice.
Baítimore, Williams & Wilkins Co., 1950.
3. Möller, K. O.: Farmakologi. Kaup-
mannahöfn, Nyt Nordisk Forlag, 1952.
4. Wright, C.: Applied Physiology.
London, Oxford University Press, 1952.
Leifur Björnsson.