Læknaneminn - 01.11.1969, Síða 38

n
LÆKNANEMINN
jafnan að vekja tortryggni hjá
lækni, ef sjúklingur biður um
ákveðið lyf að fyrra bragði. Ekki
ætti að ávísa stórum skömmtum
af þessum lyfjum í síma, en slíkt
er raunar bannað með sum þeirra
t. d. barbítúröt.
Löggjöf og landsfeður.
Að lokum ætla ég að ræða dá-
lítið um þá galla, sem mér finnast
mest áberandi á þeirri hlið heil-
brigðismálanna, sem að ávana-
lyfjum snýr.
Stór hópur af örvandi og deyf-
andi lyf jum er eftirritunarskyldur.
Þannig er hægt að fylgjast með
því, hve miklu hverjum einstökum
sjúklingi er ávísað af viðkomandi
lyfi og hvaða læknar gera það.
Þetta er einmitt næstum nægjan-
legt til að fylgjast með því, hvort
lyfið er misnotað eða ekki. Hins
vegar eru barbítúröt og róandi lyf
ekki eftirritunarskyld. Sagt er, að
þessi lyf séu látin úti í svo miklu
magni, að verkið við að eftirrita
lyfseðlana sé ekki framkvæman-
legt vegna kostnaðar, nema þá að
verð lyfjanna hækki mikið. En
heilbrigðisyfirvöld hafa ekki gefið
leyfi til þess. Þess má geta, að
kostnaður við eftirritun þessara
lyfia mundi aðeins vera um 100—
150 þúsund krónur á ári hið
minnsta, en það sem vinnst, verð-
ur ekki metið til f jár.
Misnotkun lyfja er slæmur
sjúkdómur, og lækning er bæði
erfið og tímafrek. Þess vegna ætti
það að vera kappsmál að koma í
veg fyrir sjúkdóminn. Mikilvægt
skref í þá átt mundi vera að gera
barbítúröt og róandi lyf eftirrit-
unarskyld. Einnig fengjust þá upp-
lýsingar handa lækninum um það,
hvaða lyf eru helzt ávanamynd-
andi.
Ef byrjað væri að eftirrita þessi
lyf, mundi sennilega koma í ljós
allstór hópur misnotenda. Ekki
tjáir að ganga fram hjá þeirri
staðreynd, að þetta fólk þarfnast
hjálpar, þegar það missir e. t. v.
verulegan hluta af sínum venju-
lega lyfjaskammti. Næstum
ógjörningur er að veita því við-
hlítandi hjálp nema leggja það inn
á hæli. Þrengsli á þeim sjúkrahús-
um, sem gætu tekið við svona
sjúklingum, eru meiri en góðu
hófi gegnir.
En til allrar hamingju eigum við
heilbrigðismálaráðherra, sem hef-
ur gaman af að byggja. Hann
verður sjálfsagt ekki lengi að
koma upp svo sem 200 rúma geð-
sjúkrahúsi. Því að maðurinn lifir
ekki á einu saman áli og kísilgúr.
Hraðinn í nútímaþjóðfélaginu
og lífsþægindakapphlaupið hafa
lagt þungar bjn-ðar á bök þegn-
anna, sem gera sér ekki grein fyr-
ir, að auðlegð og lífshamingja eru
fjarskyldir hlutir. Sama máli
gegnir um stjórnmálamennina, en
þeir virðast hugsa og tala í krón-
um og aurum. Vonandi verður þess
þó ekki alltof langt að bíða, að
ráðamenn sjái að sér og hætti að
setja þröngsýn efnahagssjónarmið
ofar hamingju og heilbrigði
manna.
Heimildir mínar hef ég að miklu
leyti sótt í fyrirlestra Þorkels Jóhannes-
sonar prófessors. Hann hefur einnig ver-
ið svo vinsamlegur að lesa greinina yfir,
leiðrétta margt og færa til betri vegar.
Kann ég honum beztu þakkir fyrir.
Aðrar helztu heimildir eru þessar:
(1) Tómas Helgason: Notkun og mis-
notkun róandi og örvandi lyfja:
Læknablaðið, 2. hefti, 1964.
(2) Þórður Möller: Misnotkun slævandi
lyfja. Læknablaðið, 2. hefti, 1964.
(3) Gunnar Guðmundsson: Amfetamín-
psykosur. Læknablaðið, 2. hefti,
1964.