Læknaneminn - 01.03.1970, Síða 14

LÆKNANEMINN
H
Mynd 2. Lei3 fyrir oxidation lyfja í míkrosóm hvötum lifrar.
um), sem sjá um niðurbrot lyfja í
líkamanum, eru staðsettir í lifrar-
frumunum (endoplasmic reticul-
um og/eða microsomal fraction)
og í minna magni í frumum ann-
arra vef ja (mynd II). Þessir hvat-
ar sjá yfirleitt ekki um niðurbrot
heimaefna, eins og t. d. fenýlal-
anin, tryptophan og kinurenin,
sem eru hydroxýleruð af sér-
hæfðum hvötum í öðrum hlutum
lifrarfrumunnar. Þó hefur verið
sýnt fram á, að niðurbrot á tyra-
míni og tryptamíni og sumpart á
sterum fer fram í hvatakerfum
míkrosómanna.
Stundum fer niðurbrot lyfja
fram í þeim hvatakerfum, sem eru
hluti af hinni almennu efnaskipta-
keðju líkamans, eins og t. d.
alkóhol dehydrogenasa, aldehýð
dehydrogenasa, xanthin oxidasa
og esterasa.
Sum lyf (t. d. diemal) eru að
langmestu leyti útskilin óbreytt.
Á þetta fyrst og fremst við um
efni, sem eru mjög póluð og eiga
þar af leiðandi erfitt með að kom-
ast gegnum frumuhimnur, og
einnig þau lyf, sem eru útskilin í
nýrum með sérstökum ráðum
(active transport). Sama gildir og
um mjög rokgjörn efni, eins og t.
d. eter, sem skilst auðveldlega út
um lungun.
Þau efni, sem treglega taka
efnabreytingum (metabólískt in-
ert) og eru auk þess póllaus (non-
poler), eins og t. d. hexaklórbenzen
og mjög mörg klórineruð kolvetn-
is-skordýraeitur, eru útskilin
mjög hægt og hlaðast upp í fitu-
vef líkamans.
II. Virkir metabólítar
Þótt flest lyf séu brotin niður í
metabólíta með litla sem enga
lyfjaverkun, hafa sumir lyfja-
metabólítar þó mælanleg áhrif og
stundum jafnvel meiri en móður-
lyfið.
Fenýlbútazon (BUTAZOLIDIN)
er gott dæmi. Það er brotið mjög
hægt niður í tvo metabólíta, sem
báðir hafa lyfjaáhrif. Metabólít I,
sem er myndaður með hydroxyla-
tion á öðrum benzen hringnum,
hefu bólgueyðandi og saltsafnandi
áhrif móðurlyfsins, en metabólít
II, sem er myndaður með hydrox-
ylation á bútýl hliðarkeðjunni,
veldur þeim aukna útskilnaði á
þvagsýru, sem fenýlbútazon er
talið hafa (mynd III). Metabólít I
(oxyfenbútazon, TANDERIL)
hefur meira að segja verið settur
á markaðinn sem nýtt lyf við liða-
gigt-