Læknaneminn - 01.03.1970, Síða 20

18
LÆKNANBMINN
bundnir eiginleikar liggja til
grundvallar þessum einstaklings-
frávikum á niðurbroti lyfja.
V. Víxláhrif lyfja og
hindrun á niður-
broti þeirra
Eins og kunnugt er, eru margir
sjúklingar meðhöndlaðir með
fleiri en einu lyfi og stundum ugg-
vænlega mörgum.
Hæfileiki eins lyfs til þess að
auka og/eða hindra niðurbrot ann-
ars lyfs skýrir að verulegu leyti
þá röskun í niðurbroti og verkan
lyf ja, sem vart verður, þegar mörg
eru gefin samtímis.
Á liðnum árum hefur verið sýnt
fram á með dýratilraunum, að
mörg lyf draga úr niðurbroti ann-
arra lyfja, sem gefin eru samtímis,
t. d. iproníazíð (MARSILID),
níalamíð, triparanol, klóramfeni-
kól, para-amínosalicýlsýra og
narkótíka eins og petidín og mor-
fín.
Stutt er þó síðan vakin var
athygli á því, að eitt lyf getur
hindrað niðurbrots annars lyfs í
mannslíkamanum. Fenýlbútazon,
sulfafurazol, fenýramidol og díkú-
marol hindra þannig niðurbrot á
tolbútamíði í manni, áhrif sem
geta valdið mikilli hypoglykemíu.
Niðurbrotshraði tolbútamíðs
minnkar fjórfalt, þegar sjúkling-
um er gefið sulfafurazol, liðlega
tvöfalt með fenýramidoli, og rúm-
lega þrefalt, þegar díkúmarol var
gefið. Á sama hátt getur samtíma-
gjöf á díkúmaroli og fenytóini
valdið fenytóin eitrun, þar eð
díkúmarol letur niðurbrot feny-
tóins, (u. þ. b. 4 sinnum hægara
niðurbrot), og eru dæmi þekkt um
þetta.
Fenýramidol eykur blóðþynn-
ingaráhrif díkúmarols með því að
hindra niðurbrot þess, og sam-
tímagjöf þessara lyf ja getur vald-
ið hættulegum blæðingum. Fenýl-
bútazon eykur aftur á móti áhrif
kúmarin lyf ja með því að losa þau
frá plasmapróteinunum. Við það
eykst verkun lyfsins, þar eð ein-
ungis óbundni hluti þess verkar á
lifrarfrumurnar til prothrombin-
lækkunar. Sennilega geta önnur
„súr lyf“ (þ. e. lyf, sem hafa pK
lægri en 7) eins og t. d. súlfon-
amíð og salicýlöt, sem eru fast-
bundin plasmapróteinum, aukið
verkun kúmarin lyf ja á sama hátt
og fenýlbútazon, fremur en að
hafa bein áhrif á niðurbrot þeirra.
Margar greinar hafa birzt um,
að sjúklingar sem fá MAO-tálma
(inhibitora), t. d. tranýlcypro-
mín og iproníazíð, séu óvenjulega
næmir fyrir sympathomímetiskum
amínum, sem eru brotin niður af
þessum hvötum. Einnig eru svæs-
in háþrýstiköst þekkt, þegar
sjúklingar, sem fá þessi lyf, borða
osta eða aðra fæðu, sem inniheld-
ur mikið magn af tyramíni.
VI. Hvatamögnun
(enzyme induction).
Langvarandi gjöf eins lyfs get-
ur minnkað verkun annarra lyfja
með því að auka magn og virkni
þeirra hvata, sem brjóta niður
þessi lyf í lifrinni. Þetta fyrir-
brigði nefnist á ensku „enzyme
induction," en á íslenzku mætti e.
t. v. nefna það hvatamögnun, og
þau lyf, sem þessi áhrif hafa,
hvatamagnara.
Niðurbrot lyfja í tilraunadýrum
má magna með ýmsum lyf jum, svo
sem barbítúrötum, antihistamín-
íka, blóðsykurlækkandi og þvag-