Læknaneminn - 01.03.1970, Side 66

56
LÆENANEMINN
stendur til þess að fylgjast með
gangi hennar og eru ætíð tekin
eftir dialysuna. Æðakatheterar eru
nú f jarlægðir og æðar undirbundn-
ar, ef með þarf, en gengið frá
tengslum, ef um endurtekna dia-
lysu er að ræða.
Notagildi gervinýrans.
Þegar ræða skal notagildi hæmo-
dialysu, eru giarnan aðgreindar
bráðar og langtíma dialysur.
Bráðri hæmodialysu er einkum
beitt í þrennum tilgangi:
1. Til þess að viðhalda lífi siúk.1-
inga með bráða nýrnabilun.
meðan beðið er eftir, að nýru
þeirra taki til starfa á ný, eða
á meðan aflað er nánari siúk-
dómsgreiningar. er leitt geti til
ákveðinnar meðferðar. I slíkum
tilfellum verður oft að dialysera
nokkrum sinnum. jafnvel fara
vfir í langtíma dialysu. ef bat-
inn lætur ekki á sér kræla.
2. Dialvsu er oft beitt í eitrunar-
tilfellum til þess að fjarlægia
eiturefnið. Fjölmörg eiturefni
berast auðveldlega í gegnum
dialysuhimnuna. Má þar nefna
t.d. barbítúröt og salicýlöt.
Stundum er þó vafasamur á-
vinningur að dialysu í þessum
tilfellum, ef tiltölulega lítið
magn eitursins er óbundið í
plasma.
3. Við bjúgsöfnun, sem ekki lætur
undan venjulegri meðferð, er
dialysu oft beitt, og nota menn
sér þá ultrafiltrationina. 1 einni
dialysu má fjarlægja allmarga
lítra vatns.
I bráðum dialysutilfellum er oft
um að velja hæmodialysu og peri-
toneal dialysu. Ýmsir kjósa peri-
toneal dialysu heldur, ef hægt er
að koma henni við. Er það einkum
vegna þess, hve hú:i er miklu ljúf-
ari meðferð, þótt seinvirk sé. Við
hæmodialysu skeðr" allt. með mikl-
um hraða. Áður er minnst á hið
svokallaða ,.dysecriilibrium syn-
drome“, sem stöku sinnum veld.ur
dauðsföllum. Aðstaða til peritoneal
dialysu ætti að ve a fyrir hendi á
öllum stærri sjúkrahúsum. Hún
krefst að vísu natni og góðs eftir-
lits. en er auðveld í framkvæmd.
Það, sem staðið hefur langtíma
hæmodialysu fyrir þrifum. er hinn
mikli kostnaður. Ágæti sitt hefur
hún sannað með bví að viðhalda
lífi og sæmilegri heilsu verulegs
meirihluta þeirra. er hennar njóta.
(Samkvæmt bandarískri skýrslu
frá 1968 eru 60% á lífi eftir 5 ár
og 95% þeirra að meira eða minna
leyti vinnufærir). Hins vegar áætla
Bandaríkjamenn kostnaðinn 10
þús. dali og Danir 100 þús. dansk-
ar kr. árlega vegna hvers sjúkings.
Af þessum sökum hefur, til
skamms tíma, aðeins fimmti hver
þurfandi siúklingur notið meðferð-
arinnar í U.S.A. Þessi staðreynd
hefur vakið brennandi siðferðileg-
legar spurningar: Hverjir eiga að
lifa? Eiga það að vera hinir ríku,
sem borgað geta brúsann, eða
kannski hæfileikamennirnir, sem
þjóðfélaginu eru verðmætir? Eða
ættu það að vera hinir ungu, sem
ella yrðu af öllum dásemdum lífs-
ins? Hverjir eiga að dæma fólk til
lífs eða dauða? Eiga það að vera
leikmenn eða læknislærðir ? End-
anleg svör þessara spurninga og
annarra eru enn ófundin og lausn-
irnar álíka margar og miðstöðvar
þær, sem slíka meðhöndlun stunda.
Heldur er þó bjartara framund-
an í málum þessum en verið hefur.
Valda því einkum lækkandi fram-
leiðslukostnaður tækjabúnaðar,
betri skipulagning dialysumið-