Læknaneminn - 01.12.1979, Side 55

thrombus eða embolia hefur stöðvað eða minnkað
verulega blóðflæði í slagæð, yfir það svæði heilans,
sem þessi æð nærir. Svæðin eru mjög mismunandi
að stærð eftir því hve stórir æðastofnar hafa orðið
fyrir þrengingu, þ.e. hve neðarlega í „æðatrénu“
þrengingin hefur átt sér stað. Blóðtappi í stofni
aríeria cerebri media (ACM) getur valdið drepi,
sem á hliðarmynd tekur yfir hluta lobus frontalis
og temporalis og mestan hluta lobus parietalis
(Mynd 3 A). Ef þrengingin á sér stað eftir að æð-
in fer að greinast, kemur fram upptaka á minni
bletti, svarandi til þess svæðis, sem viðkomandi
grein nærir (Mynd 5 A).
A mynd framan frá (AP ) kemur drep á næringar-
svæði ACM fram lateralt (Mynd 3 B), í samræmi
við legu þessarar æðar.
Drep á næringarsvæði arteria cerebri anterior
(ACA ) kemur fram á AP-mynd sem aukin geisia-
virkni nálægt miðlínu. A hliðarmyndum er staðsetn-
ingin perifert, frontalt eða parietalt (Mynd 6).
Drep á næringarsvæði arteria cerebri posterior
(ACP) er sjaldgæft. A mynd aftan frá (PA-mynd)
kemur það fram nálægt miðlínu eða meðfram sinus
transversus (Mynd 7). Það sést oft illa á hliðar-
myndum vegna þess hve djúpt það liggur. Blóð-
flæðirannsókn kemur hér ekki að miklu gagni.
Erfitt er að fá infarctus cerebelli fram á skanni.
Þar við bætist að yfirleitt sést ekki munur á þessum
meinsemdum og æxli (eða blæðingu) á skanninu.
Helsta ráðið til að greina þetta frá æxli með skönn-
un, er því að athuga hvort upptakan breytist með
tíma (Mynd 8).
I samantekt má segja að upptökusvæði á skanni
bendi á heiladrep (infarct) ef 1) lögun er óregluleg,
2) staðsetning svarar til næringarsvæðis arteriu-
stofns eða arteriugreina, 3) upptakan breytist með
tíma og er mest ca. 10-20 dögum eftir að áfallið átti
sér stað. (Ef svæðið er stórt og upptakan á þvi mik-
il, geta liðið mánuðir án þess að veruleg breyting
sjáist á upptökunni (Mynd 3)).
II eilahimnublwði ng
(subtlural hncmutnmu)
Heilahimnublæðingu er líkt farið og heiladrepi að
því leyti, að hún gefur sjaldnast positíft skann fyrstu
A B
Mynd 9. AP. Injarctus cerebri. A: TekiS ejtir inngjój á
w'TcOy. Vœgt aukin geislav'rkni ojan til í vinstra heila-
hvcli. 1): Upptakan er greinilega meiri þegar notað er 99"‘Tc-
mothylene-diphosphonate. Carotis angiograjía sýndi þreng-
ingu á arteria cerebri media -greinum.
10 dagana eftir að blæðingin átti sér stað. Líkurn-
ar á að sjá heilahimnublæðingu á skanni aukast
eftir því sem lengra líður og eftir ca. 30 daga eru
líkurnar um eða yfir 90%.5,22 Oft fær sjúklingurinn
ekki einkenni frá blæðingunni fyrr en alllöngu eftir
að hún átti sér stað, og hefur hann þá e.t.v. gleyml
atburðinum (höfuðhöggi) sem olli henni. I þessum
tilvikum getur verið rétt að skanna strax og vart
verður við einkennin. Ef hins vegar er vitað um höf-
uðáverka fáum dögum áður en einkenni koma fram,
er vafasamur fengur í „akút“ skanni.
Það virðist sem heilahimnublæðing komi betur
fram á skanni því lengra sem liður frá inngjöf
geislavirka efnisins, allt upp í 3-4 klst., og er vert
að hafa þetta í huga þegar pantað er heilaskann
vegna gruns um heilahimnublæðingu.5,29
Vegna þess að um er að ræða tiltölulega þur.nt
lag á yfirborði heilans, er oftast lítið að sjá á hlið-
armyndum. Framan- og aftanfrá (AP og PA) tekur
ga.mmamyndavélin eða línuskanninn hins vegar á
móti geislum frá allt að 20 cm þykku svæði. Heila-
himnublæðing kemur því fram á þessum myndum
•em aukin geislavirkni á ræmu úl til hliðar (peri-
fert), stundum meðfram allri periferunni (Mynd
10 A), en á PA-mynd oft einkennandi ofan til
(Myndir 10 B, 11 A, 12). Sé blæðing báðum megin
(bilateralt) er hætta á að hún fari framhjá skoð-
andanum, þar sem myndirnar eru þá einatt symme-
triskar (Mynd 14).
Heilahimnublæðing getur stundum líkst heila-
lÆICNANEMINN
45