Læknaneminn - 01.12.1979, Blaðsíða 15

Mynd 2. Fósturhjartsláttar-hljóðritun og útskrijt.
urs. Flestir nota hátíðnihljóðritun (A-scann ultra-
sound). Slíkt tæki er stórt og fyrirferðarmikið. Olík-
legt er því að það komist í almenna notkun við fæð-
ingar.
Skráning móður á fósturhreyfingum hefur gróft
gildi sem mat á vellíðan fósturs á meðgöngutíman-
um, en þegar komið er á fæðingastofu er það gagns-
laust gagnvart þróaðri rannsóknaaðferðum.
Leghálsútvíkkun er almennt fylgt eftir með vagin-
al þreifingu, af ljósmæðrum þeim og læknum sem
fæðinguna annast. Menn hafa einnig smíðað tæki,
sem hægt er að koma fyrir í leggöngum og mælir
nákvæmlega útvíkkunina og áhrif einstakra hríða á
leghálsinn. Þetta er á tilraunastigi, enn sem komið er.
Shrániny legsamdrátta, Iiríða
Legsamdrættir hafa meginþýðingu við lestur og
túlkun FHR-rita. Margar aðferðir eru til þess að
meta fjölda, lengd og styrkleika þeirra. Elsta að-
ferðin er með þreifingu á kvið. Síðar komu til
þrýstinemar, sem spenna má á kvið konunnar yfir
legbolni (fundus). (tocodyna mometer.) Það þarf
nokkra æfingu í að staðsetja þá rétt, eigi þeir að
gefa áreiðanlegar upplýsingar. Niðurstöður þeirra
breytast við breytta legu sjúklings og verða mjög
óöruggur hjá feitum sjúklingum. Nákvæmust mæl-
ing fæst með því að setja holan, grannan, vatns-
fylltan legg upp í legið, eða legg með þrýstingsnema,
sem síðan er tengdur við „monitor“ sem skráir á
rit bæði byrjun, lengd, styrkleika og tíðni hríðanna
(intrauterin pressure registration). Þetta er ekki
hættulaus aðgerð nema í höndum þjálfaðs starfs-
liðs.
Shrtminy 1 ósturhjartsláttar (FHR)
Fyrstu „monitorar“ í fæðingu voru yfirsetukonur,
ljósmæður og læknar. Engin tæki geta leyst þau af
hólmi, heldur eiga tækin að vera þessu fólki til
hjálpar. Við ráðum nú yfir fjórum aðferðum við
að mæla og skrá hjartslátt fósturs, þremur óbeinum,
áverkalausum aðferðum (noninvasive), og einni
beinni áverkaaðferð (invasive), auk hlustunarpíp-
unnar gömlu, sem við minnumst á síðar.
Óheinar áverhalausar aðferðir
(noninvasive) við fósturhjartsláttar-
ritun (FHR)
1) Óbein fósturhjartarafritun (abdominal elec-
trocardiographia, ECA). Strax 1906 var vitað að
LÆKNANEMINN
13