Læknaneminn - 01.04.2007, Side 129

Verkefni 3. árs læknanema
ri meðalaldur og alvarleika veikinda ásamt mun lengri leg-
utíma á gjörgæslu en heildarhópurinn og krefst langrar
spítalavistar. ÁLYKTUN: Sýklasótt er fyrirferðarmikil á gjör-
gæsludeildum LSH og sjúkrahúsinu í heild, er krefjandi
hvað varðar mannafla og hjúkrunarrými og veldur hárri
dánartíðni, sem þó er með því lægsta sem þekkist.
Nýgengi berklaveiki á íslandi 1970-1974
Inngangur
Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna nýgengi
berklaveiki á íslandi árin 1970-1974 en einungis voru til
birt gögn um nýgengið fyrir árin 1911-19701 og 1975-
1986.2 Einnig var ætlunin að kanna aðra faraldsfræðilega
þætti sjúkdómsins svo sem greiningaraðferðir og meðferð
svo og afdrif sjúklinga, lyfjaviðnám og fleira.
Efniviður og aðferðir
Sjúklingar voru fundnir eftir skrám frá Rannsóknastofu
Háskólans í sýklafræði og meinafræði auk berklaskýrslna
héraðslækna og sjúklingaskráa Berklavarnastöðvar
Reykjavíkur og Vífilstaða. Eingöngu þeir sem uppfylltu
skilgreiningu Evrópusambandsins á berklatilfelli voru teknir
með í rannsókninni. Sjúkragagna var aflað um sjúklinga
frá viðeigandi stofnunum og þar til gert eyðublað fyllt út.
Sjúkragögn fundust fyrir 242 af 274 sjúklingum og miðast
hluti niðurstaðna við það úrtak.
Niðurstöður
Helstu niðurstöður voru að nýgengið 1970-1974 lækkaði
með svipuðum hraða og árin á undan. Lækkunin endurómar
lækkandi nýgengi jákvæðra berklaprófa í grunnskólum
áratugina fyrir 1970 sem hélt áfram fram á miðjan 8.
áratuginn, en hélst síðan nokkurnveginn óbreytt og lágt3.
Nýgengi var nokkru hærra meðal karla en kvena og fór
vaxandi með aldri. Meðalaldur sjúklinga var 42,2 ár.
Dauðsföll að hluta til eða algeriega af völdum berkla voru
átta á tímabilinu. Hlutdeild innflytjenda af tilfellum var
2,6% á tímabilinu 1970-1974. Nokkur munur var á nýgengi
og greiningaraðferðum eftir landshlutum.
Smitsemi af völdum berkla hefur lækkað jafnt og þétt á
tímabilinu 1970 til 2004 sem dæma má af lækkandi fjölda
smitbera og lækkandi hlutfalls frumberkla meðal
sjúklinganna.
Algengustu staðsetningar sjúkdómsins voru lungu, eitlar
í lungnarót og þvag- og kynfæri. Tíminn frá upphafi fyrstu
einkenna til upphafs meðferðar hjá sjúklingum með
lungnaberkla var 2,3 mánuðir.Meirihluti eða 78,6%
sjúklinga var innlagður á sjúkrahús og voru legudagar
þeirra sem eingöngu lágu vegna berkla að meðaltali 103.
Árin 1970 -1974 innihélt meðferðarkúrinn alltaf ísóníazíð
(INH) en notkun paraamínó-salicýl sýru (PAS) dvínaði
mjög en etambútól (EMB) notkun jókst að sama skapi. Það
dró einnig úr notkun streptómýcíns (SM) en rífampisín
(RMP) var á þessum tíma enn lítið notað og mest sem
varalyf.
Lyfjaviðnám fannst hjá 28,2% sjúklinga og var 28,2%
fyrir streptómýcíni en 1,2% fyrir INH og PAS hvort um sig.
Aðeins tveir sjúklingar höfðu viðnám fyrir fleiri en einu
lyfi.
Meðferðarárangur var góður, sjúkdómurinn hefur aðeins
tekið sig upp í 2,18% sjúklinga sem meðhöndlaðir voru á
tímabilinu.
Lítið var um að áhættuþættir fyndust hjá sjúklingum en
sá algengasti var alkóhólismi sem var til staðar í 8,7%
tilfella. Aðeins 2,1% sjúklinga töldust til
heilbrigðisstarfsfólks.
Umræður
Það er Ijóst að ólíklegt er að rannsókn sem þessi finni
alla sjúklinga sem leitað er að. Styrkleikar rannsóknarinnar
liggja helst í að finna þá sjúklinga sem hafa jákvæða
ræktun eða hafa legið á Vífilsstöðum en síður ef sjúklingar
geru greindir vefjameinafræðilega eða hafa verið tilkynntir
eftir þá gildandi reglum.
Nýgengistölum kemur vel heim og saman við árin fyrir
og eftir rannsóknina.1'2 Við mat á sjúkragögnum gæti
komið fram skekkja vegna þeirra 32 sjúklinga sem ekki
tókst að finna sjúkragögn um. Athygli vakti hversu fáir
heilbrigðisstarfsmenn voru meðal sjúklinga.
1. Sigurðsson S. Baráttan við berklaveikina. Læknablaðið
1976; 62: 3-50.
2. Árnadóttir Þ, Blöndal Þ, Oddsdóttir B, Helgason H,
Björnsson JK. Berklaveiki á íslandi 1975-1986. Læknablaðið
1989; 75: 209-216.
Leukocytapheresis as Treatment for Inflammatory
Bowel Disease
Friðrik Thor Sigurbjörnsson1, Prof. Ingvar Bjarnason2.
1 Læknadeild Háskóla íslands
2 Dept. of Gastroenterology, King's College Hospital,
London.
Introduction: Ulcerative colitis and Crohn's disease,
collectively known as inflammatory bowel disease, are
conditions associated with relapsing inflammation of the
colon or the full length of the gastrointestinal tract,
respectively. The aetiology of IBD remains unclear but it is
suggested that clinical disease activity becomes evident
when the balance between luminal aggressors and mucosal
defence is tilted to the advantage of the former and
intestinal permeability is increased. The mainstay in
treatment remains 5-ASA and corticosteroid-therapy with
the addition of elemental diets, immunosuppressants or -
modulators in refractory cases. This medical management
is efficient but frequently leads to a number of adverse
effects, many of which can be severe. A novel approach is
selective white cell apheresis which aims to mechanically
remove leukocytes responsible for causing IBD by filtration
and adhesion.
Methods: We assessed the efficacy and safety of this
treatment by critically reviewing clinical studies on
Læknaneminn 2007 129