Bændablaðið - 21.09.2023, Síða 26

26
LÍF&STARF
Grænmeti:
Ungir garðyrkjubændur í Þingeyjarsveit
með margar tegundir í útiræktun
– Koma nýir inn í greinina, með til dæmis íslenskar rauðrófur, sellerí og hnúðkál
„Það er allt brjálað í upptöku hjá
okkur núna, helmingurinn af
akrinum okkar er brokkolí en svo
erum við með blómkál – sem er næst
umfangsmest – grænkál, hvítkál og
rauðkál. Við erum líka með tvær
litategundir af hnúðkáli. Þá vorum
við með aðeins af gulrófum, sem eru
reyndar allar búnar, og rauðrófur og
sellerí. Það er ótrúlegur bragðmunur
á selleríi sem hefur verið ræktað
úti, það verður einhvern veginn
mun kraftmeira miðað við
inniræktunina,“ segir Indíana
Þórsteinsdóttir, garðyrkjubóndi í
Vallakoti.
Heimahagarnir toguðu í
„Við maðurinn minn bjuggum í
Noregi og eignuðumst barn þar.
Þá fóru heimahagarnir að toga í
okkur og okkur langaði til að fara
að vinna fyrir okkur sjálf – gera
eitthvað skapandi. Ég hringdi því
í mömmu og spurði hana hvernig
henni myndi lítast á að við kæmum
heim í Vallakot. Upp úr því spjalli
kom sú hugmynd hvort við flyttum
ekki bara til þeirra og gerðumst
garðyrkjubændur á þeirra landi,“
segir Indíana um forsögu þess að
þau fóru í garðyrkjuna.
„Bróðir minn er kokkur og
hafði lengi dreymt um að gerast
rauðrófubóndi, þannig að það blasti
við að hann myndi koma með okkur
í þetta ævintýri. Mamma hefur alltaf
ræktað sitt grænmeti ofan í okkur
þannig að við vorum alin upp við
gott grænmeti og með sterkar taugar
til slíkrar ræktunar.
Svo blöstu líka tækifærin
við okkur, þar sem ekki nokkur
garðyrkjubóndi í útiræktun er hér
á svæðinu – allt kemur að sunnan.
Fyrsta tilraunaárið gekk bara mjög
vel,“ segir hún.
Mjög góðar aðstæður í Vallakoti
„Við erum því allnokkur saman
í þessu; við maðurinn minn,
Ingólfur Örn Kristjánsson, bróðir
minn og kona hans, Aldey Unnar
Traustadóttir. Foreldrar okkar heita
Jóhanna Magnea Stefánsdóttir og
Þórsteinn Rúnar Þórsteinsson.
Svo hentaði það líka vel að
foreldrar mínir áttu hér land, enda
hafa þau stundað bæði kúabúskap
og nautakjötsframleiðslu hér um
árabil. Þau tóku við kúabúi af ömmu
minni og afa, en færðu sig svo yfir
í nautakjötsframleiðslu fyrir um
átta árum, en afurðirnar seldu þau
beint frá býli. Þau voru tilbúin að
hætta búskapnum með nautgripina
og koma alveg yfir í garðyrkjuna
með okkur. Eini búfénaðurinn sem
eftir er hér eru nokkrar kindur og
einhverjar hænur.
Aðstæður hér eru mjög góðar,
landið hentar vel til þessarar
akuryrkju og svo er mjög veðursælt
líka hér í sveitinni,“ segir Indíana en
Vallakot er beint suður af Húsavík, í
um 35 kílómetra fjarlægð. „Við erum
neðarlega í dalnum hér og stundum
frýs hér allt í kring en við sleppum.
Við vorum enn að uppskera í október
í fyrra.
Hún segir að ekkert þeirra sé með
fagmenntun í garðyrkjunni, þannig
að þau hafi þurft að prófa sig áfram
og læra af mistökunum. „Að vísu
höfðum við reynslu móður okkar til
að byggja á, sem kom sér mjög vel
– og þegar við vorum komin af stað
fengum við ótrúlega mikinn stuðning
frá öðrum garðyrkjubændum.
Sérstaklega voru þau Sigrún og
Þröstur í Garðyrkjustöð Sigrúnar
hjálpleg.“
Svipað umfang á næsta ári
Indíana telur að tegundirnar sem
þau verði með í ræktun á næsta ári
verði nokkuð svipað því sem þau
voru með í sumar. „Við erum búin
að finna út hvað hentar okkur af
umfangi, hvað við viljum vera með
mikið af hvaða tegund. Sumt fer ekki
í almenna dreifingu, heldur bara á
veitingastaði hér í nágrenninu.
Annars leggjum við brokkolí,
blómkál og grænkál inn til
Sölufélags garðyrkjubænda – sem
kemur kálinu í dreifingu fyrir okkur.
Við höfum líka sent aðeins af gul-
og rauðrófum beint til Krónunnar,
á Bændamarkað hennar. Það er
skemmtilegt að vera með margar
tegundir og matgæðingurinn sem
er í okkur nýtur þess mikið að vera
með svona fjölbreytt úrval, þannig
að við myndum líklega aldrei fara út
í einhæfa ræktun á einni eða tveimur
tegundum þótt það væri líklega
hagkvæmara.
Við vorum búin að forsá þegar við
funduðum fyrst með Sölufélaginu.
Sáðum bara fyrir því sem við vissum
að okkur þætti gott, grænmeti sem
við bíðum sjálf eftir á haustin –
og töldum líklegt að væri hægt að
selja á markaði. Við vissum reyndar
ekkert hvernig við ætluðum að selja
uppskeruna, en síðan höfum við átt
í góðu samstarfi við Sölufélagið,“
segir Indíana.
Hún segir að uppskeruhorfur
nú séu mjög góðar, allt sé að koma
vel upp. „Við ætluðum að reyna að
stjórna eitthvað brokkolíinu, þannig
að við gætum skorið það upp yfir
lengra tímabil en það mistókst
þannig að það er allt tilbúið á
sama tíma,“ segir hún. Þau áætla
að uppskerumagn af akrinum í
Vallakoti verði um 24 tonn.
Það þykir tíðindum sæta þegar bætist í fremur fámennan hóp íslenskra
garðyrkjubænda í útiræktun grænmetis. Enn fágætari eru dæmi af
norðlenskum garðyrkjubændum sem koma nýir inn í greinina, en í
Vallakoti í Þingeyjarsveit eru einmitt ungir bændur á sínu öðru ári með
margar tegundir í ræktun – til að mynda rauðrófu sem er sjaldgæf í
innlendri framleiðslu.
Sigurður Már
Harðarson
smh@bondi.is
Aðstæður eru mjög góðar í Vallakoti, landið hentar vel til akuryrkju og svo er mjög veðursælt þar líka.
Indíana, Ingólfur og dóttir þeirra, Vivian Magnea, skoða rauðrófu.Vænt selleríbúnt.
Jóhanna M. skoðar hvítkálshaus.