Úrval - 01.06.1967, Blaðsíða 81

VERÐLAGSVÍSITALAN
bera upp á könnunartímann, geta
haft óeðlilega mikil áhrif á hana.
(Mikið var rætt um „kartöfluvísi-
tölu“, vegna snöggra breytinga á
kartöfluverði sem hafði þannig lög-
uð áhrif). Af þessum ástæðum hefur
nú verið ákveðið með lögum að hag-
stofan skuli taka upp verðtölur eina
viku í hverjum mánuði í stað einn-
ar viku á ársfjórðungi áður. Vísi-
talan á þá aS fást út úr verðtölum
þessara þriggja vikna, og við það
eiga þessar ójöfnur að eyðast.
Vísitölugrundvöllurinn, sem nú
er byggt á var miðaður út árið 1963
og kallaður þá 100. Síðan hefur
verðlagið hækkað um það bil 20 af
hundraði. Ef menn vilja gera sér
grein fyrir því hvernig verðlags-
þróunin hafi orðið á löngu tímabili,
verður að reikna lauslegar, jafn-
framt því sem miðað er við verð-
lagsgrundvöllinn frá 1914. Ef það
er nú athugað hvað út kæmi ef þeim
útreikningi hefði verið haldið allt
til enda ársins 1966, þá má fá nokk-
urt yfirlit um það, hver hækkun
hefði orðið á verðlagi og hve mikið
gildi peninganna hefur rýrnað á
þessum rúmum 50 árum.
Það var ekki fyrr en eftir síðari
heimsstyrjöldina, sem verðþenslan
fór verulega að segja til sín, og frá
1945 til 1966 hækkaði vísitalan um
meira en helming. Framundir það
79
hafði verðlag verið nokkurnveginn
stöðugt um langt skeið, og á tíma-
bili (1925—’32) hafði það jafnvel
farið lækkandi, og þá var það sem
menn fengu að reyna þá tegund
kreppu, sem kemur af samdrætti
viðskiþta (deflation). Á þeim tíma,
hefur verðlag, miðað við 1914,
sexfaldazt, en það ætti að
þýða að þær 2000 Dkr., sem
miðað var við á fyrri styrjald-
arárunum, svöruðu nú til 12000 kr.
Því fer þó fjarri að sú upphæð
hrökkvi nú til á þann hátt Þess verð-
ur að gæta, að lífskjörin eru nú yf-
irleitt stórum betri en 1914. Ef hægt
væri að finna sér samskonar „vísi-
tölufjölskyldu“ núna og þá var gert
ráð fyrir, myndi koma í ljós að hún
ætlaði sér töluvert meiri fjárráð og
þægindi. Fjölskyldan yrði að hafa
töluvert meira en 12.000 kr. á ári,
ef hún ætti að geta talizt hlutfalls-
lega jafnvel stæð og 2000 króna fjöl-
skyldan áður. Til þess að slík fjöl-
skylda gæti haldið sig tiltölulega
jafnvel og talizt sambærileg á þjóð-
félagsmælikvarða, verður efalaust að
ætla henni 18.000—20.000 Dkr. á
ári. Og þetta kemur líka vel heim
við það, að sumar helztu verðtölur
eru nú um það bil 10 sinnum hærri
en fyrir hálfri öld, og á þetta bæði
við um nauðsynjar og það sem held-
ur má teljast óþarfi eða munaður.

Auglýsing um litla snjómokstursvél til heimilisnota: „Það yljar
manni um hjartaræturnar að horfa á hana vinna!"
Allar deilur hafa tvær hliðar, en sumar hafa engan endi.