Úrval - 01.12.1974, Page 14

12
ÚRVAL
níu konungum í röð síðan 1782,
fyrstu konungar Chakri ættarinnar,
komu því inn hjá hinum Búddha-
trúuðu thailendingum, að konung-
urinn væri almáttugur og næstum
því guð sjálfur — Búddhisattva —
eða mannleg vera, sem er orðin
svo þroskuð, að hún á skammt í að
verða Búddha. Almúgafólkinu var
bannað að líta ásjónu hans. Ef það
mætti honum, átti það að kasta sér
á grúfu frammi fyrir honum.
Þrátt fyrir allar erfðavenjur hafa
konungar Chakri ættarinnar reynt
að viðhalda almennri skynsemi, að
minnsta kosti síðustu öldina eða
svo. Mongkut konungur, sem ríkti
frá 1851 til 1868, gaf út reglugerð
um trúarlegt umburðarlyndi, sem
er ein fyrsta tilraun Asíu nútímans
til að skilgreina persónulegan rétt
borgaranna. Sonur hans og eftir-
komandi Chulalongkorn hélt áfram
á sömu braut, afnam þrælahald og
kom á laggirnar nútíma menntun-
ar- og stjórnunaraðferðum.
Mesta afrek konunganna t.veggja
var engu að síður að vernda siálf-
stæði Thailands. Heppni og stjórn-
málavit kom í veg fyrir, að bretar
eða frakkar gerðu konungdæmið að
nýlendu sinni. „Við erum eins og
bambusinn," segja thailendingar
stoltir af þjóð sinni, sem heldur
sjálfstæðinu mitt á milli nýiendn-
anna. „Við bognum með vindinum
en brotnum aldrei.“ 1930 var Thai-
land (nefnið þýðir land frelsisinsl,
eina raunverulega sjálfstæða þjóð-
in frá Persíu til Japans.
En þótt thailendingar hæfu tutt-
ugustu öldina sem algjört konung-
dæmi, tókst sjöunda Chakri kon-
inginum ekki að sveigjast eftir hin-
um nýju stjórnmálavindum heima-
fyrir. Eftir nýtísku valdarán í Thai-
landi 1932, kröfðust ungu herfor-
ingjarnir og embættismennirnir,
sem að valdaráninu stóðu, þing-
bundins lýðræðis, og Chakri ættin
fór að sitja við völd, fremur en
stjórna.
En valdatómið, sem myndaðist,
þegar algjöru konungsveldi var ýtt
til hliðar, var aldrei fyllilega bætt
með nýkjörinni ríkisstjórn. Kring-
umstæðurnar, ekki síst þau átök,
sem fram fóru í Asíu — heims-
styrjöldin síðari og yfirvofandi
valdataka kommúnista í nágranna-
ríkinu Kína — gerðu það að verk-
um, að stjórnin lenti í höndum
herforingja, sem stjórnuðu með
harðri hendi.
Þegar Bhumibol komst til valda
1946, þá 19 ára gamall, gat hann
engin öfl hagnýtt sér, þrátt fyrir
stöðu sína í orði kveðnu sem æðsti
yfirmaður hersins, önnur en sið-
ferðileg og tilfinningaleg. En á
þessum sviðum treysti hann stöðu
sína og gerði sitt besta, ekki síst
með því að gera eins og hann best
kunni í erfiðri aðstöðu. Á árunum
milli 1950 og 1960 helgaði hann sig
því að læra hinar fjölbreyttu og
flóknu opinberu og trúarlegu skyld-
ur, sem konungdómnum hvíldu á
herðum, og að hitta og kynnast þjóð
sinni. Hann lagði áherslu á utan-
ríkismál strax á árunum upp úr
1960. Þá fór hann í opinbera heim-
sókn til 30 landa og tók á móti
æðstu mönnum 20 erlendra ríkja til
Thailands.
HEIMASTJÓRN. Heima í kon-