Goðasteinn - 01.09.1968, Blaðsíða 6

mundur Þorkelsson, Ásgeirssonar kneifar, er land nam undir
Eyjafjöllum, og Þorgerður Egilsdóttir, Síðu-Hallssonar, en móðir
Síðu-Halls var Þórdís Össurardóttir, Hrollaugssonar, landnáms-
manns á Breiðabólsstað í Suðursveit. Jóni Ögmundarsyni var
ungum komið til náms að Skálholti til Isleifs biskups Gissurar-
sonar, og að því loknu fór hann utan til frekara náms í klerk-
legum fræðum. Fór hann allt suður til Rómaborgar, og einnig er
vitað, að hann var í Frakklandi í þessari ferð, því að þar hittir
hann Sæmund Sigfússon, er síðar var nefndur hinn fróði, og verða
þeir samferða heim til íslands. Líklegt má telja að þeir hafi
þckkzt frá unga aldri, þar sem þeir voru mjög jafnaldra og ná-
grannar í æsku. Þeir urðu og áfram nágrannar í rúman aldar-
fjórðung, því að við heimkomu sína settust þeir hvor að sinni
föðurleifð, Breiðabólsstað og Odda og gerðust þar þjónandi
prestar, eftir að hafa þegið vígslu af Isleifi biskupi um 1077 að tal-
ið er. „Með því hefst í rauninni saga þessara höfuðprestssetra
sunnanlands, þar sem svo margir ágætisprestar íslenzkrar kirkju
hafa öldum saman setið með sæmd og prýði,“ segir dr. Jón bisk-
up Helgason um þetta.
Þetta er raunar elzta heimild um kirkju á Breiðabólsstað og
líkur eru til að Jón Ögmundarson hafi verið fyrsti prestur, sem
staðinn hefur setið og þjónað kirkju þar. Er og óhætt að segja,
að hann sé einn hinna nafnkenndustu, sem við sögu staðarins
koma, svo ágætur sem hann varð af biskupsdómi sínum á Hólum.
Var það árið 1106, sem hann gefur upp staðinn á Breiðabólsstað
og gerist fyrsti biskup Norðlendinga. Um Jón Ögmundarson skal
að öðru leyti vísað til sögu hans í Biskupasögum, svo og til rit-
gerðar dr. Jóns biskups Helgasonar í þriðja árgangi Prestafélags-
ritsins.
Næst bregður Sturlunga nokkrum svipleiftrum yfir sögu stað-
arins á fyrra hluta 13. aldar, og lcynir sér ekki svipmót Sturl-
ungaaldar á þeim atburðum, sem þar segir frá. Upphaf þeirra
má segja það, að er Páll Sæmundarson í Odda, Jónssonar, Lofts-
sonar, Sæmundarsonar hins fróða, fór utan til Noregs og dvaldist
í Björgvin, þá varð hann þar fyrir hrakningum nokkrum af þeim
mönnum þarlendum, sem í spotti kölluðu að hann mundi þangað
4
Goðasteinn