Ársrit Torfhildar - 01.04.1989, Page 38

Arsrit Torfhildar
þegar Gulliver sækist eftir inntöku í samfélag hesta. Með þessu
móti veitir Swift hroka og stolti mannskepnunnar rækifega
ofanígjöf. Gulliver þolir ekki stolt hjá Jahúunum og á 'sama
tíma er hroki hans sjálfs hlægilegur.
Það sem skiptir einnig miklu máli er að
skynsemismælikvaróanum á rétt og rangt er beitt gegn
manninum sjálfum. Hestar þrælka menn og Gulliver notar
meðbræóur sína sem hráefni og leggur til að þeir verði geltir. í
nafni skynseminnar er allt réttlætanlegt, sem er skynsamlegt
fyrir „hinn skynsama“. Maðurinn fær ádrepu fyrir að hafa í
hroka sínum yfir eigin skynsemi gleymt stöðu sinni í samfélagi
dýra og plantna: Náttúrunni.
John C. Lilly, sem mikió hefur rannsakað höfrunga heldur
því fram að þjóðfélög manna og vísindi hafi verið haldin
„mannrembu“. Lilly segir tilhneiginguna hafa verið að líta á
aðrar tegundir sem óæðri út frá skynsemismælikvaróa og
mannkynið hafi þess vegna farið á mis við aórar lífverur.
Afleiðingin er einmanaleiki dýrategundar með
„mikilmennskubrjálæði“ og tilheyrandi vandræði.
HVAR ER VEGVÍSIRINN?
Það er ekki skrýtió þótt mikið hafi verið reynt til að finna
fyrirmynd fyrir mannkynið í þessari sögu Swifts. Swift leitast
við aö taka manninn af stalli sínum, hann hafnar hinu hreina
skynsemisríki, dýrið í manninum er tekið í gegn, Jahúinn
Gulliver vill verða hestur og afleiðingin er að hann verður
hvorugt. Hvar er vegvísir Swifts?
Svarið er að sá vegvísir kemur hvergi beint fram í þessari
sögu. Hér er á ferðinni viðvörun til mannkyns og spásýn um
skynsemisríkið. Slík viðvörun er jafnframt áminning um ábyrgð
mannsins. Það er í þessari ábyrgð sem við skulum leita að
36