Upp í vindinn - 01.05.1996, Blaðsíða 28

STÓRABELTI OG EYRARSUND
Stórabelti og
Eyrarsund
Nýlega voru undirritaðir samningar um mestu jarðgöng og dýr-
ustu einstaka framkvæmd í samgöngumálum, sem Islendingar
hafa staðið að, a.m.k. frá byggingu Reykjavikurhafnar á árunum
1913 - 17, en það eru Hvalfjarðargöngin margumtöluðu. Það
mannvirki, sem oft hefur verið fjallað um, er að vísu stórt á ís-
lcnskan mælikvarða og verðugt allrar athygli en er þó harla smátt
í sniðum miðað við þau stórvirki i samgönguframkvæmdum sem
frændur vorir Danir hafa fengist við á undanfornum árum. Verð-
ur hér reynt að segja lítillega frá tveim þeirra, Stórabeltistenging-
unni og Eyrarsundstengingunni, en vinna við þessi mannvirki
stendur yfir um þessar mundir.
Til að sjá um þessar stóru framkvæmdir stofnaði danska ríkið sér-
stakt eignarhaldsfélag til að sjá um framkvæmdir og rekstur, SUND
og BÆLT Holding A/S. Stórabeltisframkvæmdin er að öllu leyti
dönsk og því var stofnað hlutafélagið Stórabelti hf. (A/S Storebælts-
forbindelsen), en allar ábyrgðir eru tryggðar af danska ríkinu. Eignar-
hald á Eyrarsundstengingunni er nokkru flóknara. Bæði voru stofn-
uð sérstök hlutafélög í Svíþjóð og Danmörku til að hafa umsjón með
framkvæmdum og rekstri mannvirkjanna, sem mynda hina eiginlegu
tengingu milli landanna. I Svíþjóð voru það sænska vegagerðin og
sænsku járnbrautirnar, sem saman stofnuðu SVEDAB, Svensk-
Danska Broförbindelsen AB, en það hlutafélag er helmingshluthafi í
0resundskonsortiet á móti hinu danska hlutafélagi A/S 0resunds-
forbindelsen. Danska félagið hefur að sínu leyti með að gera allar
framkvæmdir á landi Danmerkurmegin og SVEDAB stendur fýrir
framkvæmdum á landi í Svíþjóð. Nánar má sjá um þetta á meðfýlgj-
andi skipuriti.
Stórabelti
Undanfarin ár hafa Danir lagt út í tvö stórvirki í samgöngumann-
virkjum, sem næst koma Ermasundsgöngunum að stærð og dýrleika og
er fýrst að nefna Stórabeltistenginguna, en hún hefur verið í smíðum
um næstum sjö ára skeið eða frá 1988. Enn mun nokkur tími Iíða þar
til mannvirkið verður tekið í notkun, járnbrautartengingin um næstu
áramót og vegtengingin í byrjun árs 1998.
G R E A T B E L T
East Tunnel
Sprogo Halsski fast Bridge
Jjfj X Zí
West Brídge
Knudshoved Stórabeltistengingin milli Fjóns og Sjálands
Þorsteinn Þorsteínsson, stúdent MH
1970, verkfræðipróf HÍ 1974, fram-
haldsnám í Þýskalandi og Noregi.
Verkfræðingur hjá Verkfræðiþjónustu
Guðmundar Óskarssonar, Kópavogs-
bæ, Skipulagsstofu höfuðborgarsvæð-
isins og á eigin vegum. Kennsla við
Verkfræðideild HÍ síðan 1986, m.a. í
samgöngutækni og vega- og flug-
brautagerð.
Hugmyndir um brú eða göng á þessum stað eru ekki nýjar af nál-
inni, því það mun hafa verið 1934 að fýrstu tillögurnar um tenginguna
komu fram. Fjarlægðin milli eyjanna Sjálands og Fjóns er alls u.þ.b. 18
km löng. Mitt á milli eyjanna tveggja, þar sem styst er, er lítil eyja,
Sprogo, sem er rétt innan við 40 hektarar að stærð. Var búið á henni
fram um miðja þessa öld og voru þar þá 15 manns til heimilis þegar
flest var. Vegna fýrirhugaðrar brúargerðar keypti danska rílcið eyna og
lagðist búseta þar af. Sprogo er eðlilegur viðkomustaður fýrir veg- og
járnbrautartengingu milli Sjálands og Fjóns.
Margar nefndir hafa á undanförnum árum fjallað um þessa tengingu
og má segja að með henni væri rekið smiðshöggið á þvertengingu Dan-
merkur eða að ljúka lárétta hlutanum í litla h-inu, sbr. meðfýlgjandi
mynd, en þvertenging þessi hefur lengi verið draumur margra Dana frá
því Litlabelti var brúað á sínum tíma.
Stórabeltistengingin er á milli Knudshoved á Fjóni og Halsskov á Sjá-
landi og fer um Sproga, eins og áður sagði. Vestari állinn er brúaður
með 6,6 km langri brú, sem gerð er úr forsteyptum einingum, steyptum
í landi, og dregnum út á brúarstæðið með hjálp gríðarstórs flotkrana,
sem nefndur er Svanurinn. Á brúnni eru fjórar akreinar fýrir bílaum-
ferð og tvær járnbrautarlínur, ein í hvora átt. Brúin er stærsta veg- og
járnbrautarbrú í Evrópu.
28
...upp l vindinn