Upp í vindinn - 01.05.1996, Qupperneq 18

VIRKJANIR A AUSTURLANDI
KoUóltaíLjrB;
TILHOGUN 4
BRÚARLÓN
354 m y.s.
'Ttski/ir,Rrnvu síöwí
twm ísir
’4/ ARNARDALUR^T
223 MW i
'i.
ARNARDALSLÓN
548 m y.s.
1340 GL
BRÚAR 412 MW
^MBnÉESar.TV-'i i- ' *■
HHfuótsdalur II 6
aPpEwsistt, _
FUÓTSDALUR I 210 MW
rkTSKS ANIWR
/Hnifcll
Hornftrynji
• HÁLSLÓN I
618 m y.s. jl
í f 1500 GL J

EYJABAKKALÓN
verktími beggja virkjana 10 ár er um að ræða
530 ársverk á ári og hefur því mikil áhrif á
vinnumarkað á svæðinu.
Fjögur svæði draga að sér ferðamenn í
grennd við virkjunar- og veitusvæði þau, sem
nú er helst rætt um. Þar má nefna Herðu-
breiðalindir og Oskju, Krepputungu og
Kverkfjöll, Snæfellssvæði og að lokum þjóð-
garðinn í Jökulsárgljúfrum ásamt Dettifossi og
Hafragilsfossi.
Breytt rennsli Jökulsár á Fjöllum hefur
vitaskuld veruleg áhrif á Dettifoss og í jökuls-
árgljúfrum í þá veru að sumarrennsli verður
verulega minna en áður. Hugsanleg virkjun í
eða við farveg árinnar mun þó hafa enn meiri
röskun í för með sér en veita árinnar til
Fljótsdals.
Almennt mun aðgengi að hálendinu batna
með virkjunum þar eð byggja þarf uppbyggða
vegi að virkjunarstöðum vegna framkvæmda
og reksturs virkjana. Ekkert er þó á móti því
að takmarka umferð um þessa vegi, ef ástæða
þykir til vegna verndunarsjónarmiða, en hjá
Landsvirkjun hefur ríkt sú stefna lengi að
öllum landsmönnum og eigendum fyrir-
tækisins sé gefinn kostur á að sækja heim þau
hálendi, sem þjóðin á. Þar má nefna veg um
stærstan hluta Suðurlandshálendisins og vegi
um Blöndusvæðið. Vegalagning að virkjunum
þeim, sem hér eru til athugunar mun auðvelda
aðgengi að ýmsum áhugaverðum svæðum og
bjóða upp á möguleika fýrir aukna útivist á
ósnortnum svæðum.
6. Áhrif veitna á LagarfIjót
Með veitu beggja ánna, Jökulsár á Fjöllum
og Jökulsár á Brú til Fljótsdals mun vatns-
rennsli um Lagarfljót allt að þrefaldast. Meðal-
rennsli fljótsins í dag er um 112 m3/sek og gert
er ráð fyrir að það muni aukast í allt að 320
m3/sek hluta úr árinu. Rannsóknir á árunum
1992-1994 staðfesta að unnt verður að tryggja
óbreytt vatnsborð í Lagarfljóti með dýpkun á
farvegi neðan brúarinnar, rýmkun á farvegi við
Strauma og dýpkun farvegs ofan flóðgátta við
Lagarfossvirkjun. Með þessum aðgerðum
verður unnt að halda vatnsborðssveiflum
minni en eru í dag í fljótinu.
Ekki er gert ráð fyrir að veitur muni hafa
áhrif á hitastig Lagarfljóts, því vatnsmassi þess,
sem er um 2800 G1 ásamt sumarhitastigi og
veðurfari munu ráða áfram hitastiginu.
Grugg mun aukast verulega í Lagarfljóti, en
lífræn framleiðsla þar er í dag það lítil að það
grugg mun ekki hafa umtalsverð áhrif. Eftir
veitu jökulsánna verður grugg um 140-150
gl/1, sem er svipað og hefur verið eftir fram-
hlaup Eyjabakkajökuls og hefur verið í Blöndu
áður en virkjað var þar.
7. Áhrif á sandstrendur við ósa ánna
Grófur aur í framburði ánna mun setjast til
í miðlunarlónum þeim, sem hér hafa verið
nefnd. Þar með mun draga úr framburði ánna
til strandar og upphleðslu sandanna í Axarfirði
og Héraðsflóa. Verulegur framburður verður
þó áfram til sjávar þar eð um 100 m3/sek
rennsli mun verða til sjávar í farvegum beggja
ánna þó svo að efri hluta vatnasviðs þeirra
verði veitt til Fljótsdals.
• Með veitu Jökulsár á Fjöllum gæti
ströndin í Axarfirði færst innar um 200 m
á næstu 100 árum. Er þá gert ráð íyrir
aurskolun niður ána eins og hér að framan
hefur verið getið.
• Með virkjun Jökulsár á Brú og Hálslóni er
áætlað að strönd Héraðsflóa muni geta
færst innar um allt að 600 m. Verulegt
framhjárennsli og náttúrulegt aðrennsli
munu þó viðhalda framburði í ánni um
ókomna tíð.
8. Áhrif af veitu dökulsár á Fjöllum á
strandsjó
Þrjár stórár renna til sjávar á austanverðu
Norðurlandi: Skjálfandafljót og Laxá í Skjálf-
andaflóa og Jökulsá á Fjöllum í Axarfjörð auk
minni vatnsfalla, sem falla til sjávar þar. Ef af
áformum um veitu Jökulsár á Fjöllum verður
mun ferskvatnsstreymi til sjávar minnka í heild
um 25-30%. Það stuðlar að því að draga úr
blöndun milli yfirborðs- og djúpsjávar og stuðlar
þannig að vorblóma þörunga í svifi og kann því
að vera mikilvægur þáttur í dýralífi strandsjávar.
Á grundvelli rannsókna á næringarefna-
búskap sjávar við landið eru ekki taldar líkur á
að þessar breytingar á ferskvatnsstreymi skipti
máli varðandi næringarefnabúskap strand-
sjávarins. Þessir þættir eru cnn í rannsókn hjá
Hafrannsóknarstofnun. Jákvæð áhrif á strand-
sjó við Héraðsflóa ættu að skila sér þar komi
til þess að neikvæð áhrif yrðu í Axarfirði.
Lokaorð
Hér að framan hefur verið fjallað um helstu
umhverfisrannsóknir, sem nú er unnið að
vegna áætlana um virkjanir Jökulsár á Brú og
Fjöllum. Virkjun þessara stórfljóta mun varða
miklu íýrir hagnýtingu á einni mestu auðlind
okkar Islendinga, vatnsorkunni, og má áætla
að orkugeta þeirra nemi um 25% af virkjan-
legri og hagkvæmri vatnsorku landsins. Því ber
okkur skylda til þess að kanna vel alla mögu-
leika í þessu skyni, velja þá kosti, sem valda
minnstri röskun á umhverfi okkar þannig að
saman fari skynsamleg nýting beggja auðlinda
okkar, vatns og lands.
18
...upp í vindinn