Mímir - 01.09.1968, Page 42

rím; og til frekari áréttingar má síðan taka
fram vísuorðafjölda. Nákvæm táknun og end-
anleg er þá: -f—x:||5ABABCCA VII. Hefur
þá að vísu ekki verið tekið tillit til innríms, en
vel mætti bæta slíkri táknun við kerfið.
Þetta kann við fyrstu sýn að virðast flókið,
en ég hygg menn munu sannfærast um, að svo
er alls ekki, ef nánar er að gáð. — Annað dæmi
mætti taka. Fyrsta erindi í þýðingu Matthíasar
Jochumssonar á Morði Abrahams Lincolns eftir
H. Ibsen er þannig:
Eitt Vesturheims skot, — og Evrópa öll
í uppnámi, logandi heit!
En hvílík hrelling og harmaköll
í herranna guilprúðu sveit!
Þú Evrópa gamla með reglur og „rétt"
og ráð við hvert skref eða stig,
með mannorð, sem hvorki’ hefir hrukku né blett,
svo heilög og fráskilin sök og prett’:
þú bliknar, sem bent sé á þig!
Hér er um að ræða sambland tví- og þríliða,
forliður ávallt notaður. Bragliðatáknun verður
því: x—x(x). I 1. vo. eru 4 liðir, í öðru 3 og
þetta endurtekið tvívegis; í 7. og 8. vo. síðan
4 liðir og loks 3 í 9- Að Iokinni þessari taln-
ingu og jafnframt rímathugun (allt karlrím),
má tákna bragarháttinn þannig: x^-x(x):'|
4/4/3ababcdccd IX. — í öðrum erindum þýð-
ingarinnar (og frumtexta) koma fyrir forliðs-
laus vísuorð, og yrði þá táknun bragliðanna þar
(x)—x(x).
Hér hefur verið farið hratt — raunar alltof
hratt yfir sögu um inngang bókarinnar, t. a. m.
ekkert getið skemmtilegra kafla um rím. Þar
er virðingarvert, að höf. gerir greinarmun á
„stavrim" þ. e. ljóðstafasetningu og „allitteta-
sjon," en það vita þeir sem litið hafa í erlendar
bækur um bragfræði, að ekki er of títt. Er ekki
vafi á, að lestur þessa inngangs gæti komið í veg
fyrir bragfræðileg glappaskot á borð við þau
er fyrir komu í síðasta hefti þessa rits, er skot-
hendingar í kvæði eftir Snorra Hjartarson voru
kallaðar rím á síðustu atkvæðum braglínanna í
hverju erindi, hvað sem átt er við með því (síð-
ustu atkvæði fleirkvæðra orða í íslenzku hafa
sjaldnast áherzlu sem kunnugt er).
Inngangi bragfræðinnar lýkur með stuttu
yfirliti yfir sögu fræðigreinarinnar í Noregi. Og
þá er loks komið að því sem kalla mætti megin-
kafla bókarinnar, þótt ég telji innganginn að
sönnu mikilsverðastan, a. m. k. fyrir aðra en
Norðmenn. Þessi hluti nefnist De enkelte vers-
og strofeformer.
Hafi verið farið fljótt yfir sögu hér að fram-
an, verður það þó sýnu fremur gert að því er
tekur til þessa þáttar, sem í stutm máli er flokk-
un bragarhátta og dæmasafn, hvort tveggja unn-
ið að því er virðist af frábærri nákvæmni og al-
úð. Þessi þáttur tekur yfir 585 bls. og verður
engum manni skemmtilestur, en á hinn bóginn
hin haglegasta handbók þeim, sem af einhverj-
um ástæðum vill fá upplýsingar um norsk kvæði
undir einhverjum ákveðnum bragarhætti. Dæmi
em flest norsk, en nokkuð er þó seilzt víðar.
T. d. eru nefnd þrjú kvæði íslenzk, tvö eftir séra
Matthías og eitt eftir Knút Þorsteinsson frá
Úlfsstöðum! (Þess ber að geta, að þetta kvæði
heitir Noregur!).
I bókarlok eru skrár; taldar eru 215 úrvals-
bækur um bragfræði, gefinn uppflettilykill að
bókinni, skrá yfir kvæðaheiti og upphöf (sú
skrá ein er 80 síður, prentaðar með smáletri og
þrír dálkar á síðu!), nafnaskrá og atriðisorða-
skrá. Alls spanna skrár þessar einar 140 blað-
síður.
Það gefur auga Ieið, að slíka bók er á einskis
eins manns færi að setja saman, þó svo hann
hafi varið til þess mjög löngum tíma, eins og
raunin mun vera um Lie, en hann getur þess
líka í formála, að hann hafi notið við starfsliðs
Nordisks Institutts. Nær mundi sá dagur renna
yfir íslenzka fræðimennsku, að vísindamenn
hennar ættu kost á svo sem einni skrifstofu-
stúlku sér til aðstoðar við samningu íslenzkrar
bragfræði? Það væri þarfaverk, og með bók
Lies að leiðarljósi ef til vill ekki eins óárenni-
legt og verið hefur fram að þessu.
Reykjavík 17. júní 1968,
Heimir Pálsson.
42