Goðasteinn - 01.09.2009, Blaðsíða 72

Goðasteinn 2009
efldist á dögum Hinriks hertoga á Saxlandi (Heinrich der Löwe 1129-1195), svo
og eftir að Danir og Saxar brenndu árið 1161 í sameiningu byggð slavneski'a
Vinda við ána Warnow, ekki langt austan við Liibeck. Þar reis nýr bær, Roztok,
sem árið 1218 varð Kreisfreie Stadt Rostock og naut þá sömu réttinda og
nágrannabærinn - Liibische Stadtrecht.
Hér fór Ketill prestur um á leiðinni norður frá Róm úr sendiför fyrir Guðmund
biskup Arason. Eftir Grímseyjarförina 1222 var Guðmundur biskup sendur til
erkibiskupsins í Niðarósi, þar sem honum var haldið í einangrun. Tók biskup þá
það ráð að senda prest sinn, Ketil, til Rómar til þess að afla lausnarbréfs frá
páfanum. Ketill hélt frá Þrándheimi í byrjun febrúar árið 1225 og „... fer hann
landveg austur til Oslóar, þaðan með fari til Danmerkur, svo til Þýzka[lands],
leggur ei fót fyrr en hann kemur í Romam ...“ Nokkur bið varð á afgreiðslu páfa á
erindi biskups en á sjálfan uppstigningardaginn fékk Ketill prestur afhent bréf
með boðskap páfa; „... verður þá fegnari en frá megi segja, leggur land undir fót,
og hleypur svo norður eftir löndum, að á tuttugasta og þrettánda degi kemur hann
aftur í sjótún í Rauðstokk, gengur hann þar þegar í kugg, er albúinn liggur fyrir
bænum, fá þeir hraðbyri til Björgynjar, ...“ eins og segir frá í Sögu Guðmundar
Arasonar Hólabiskups eftir Arngrím ábóta.
Vegalengdin milli Rómar og Rostock hefir verið um 1400 kílómetrar. Þessa
vegalengd lagði Ketill prestur að baki á þrjátíu og þremur dægrum og hver dagleið
hefur því verið 40 til 45 kílómetrar að jafnaði. Kemur það heim og saman við það,
sem Friedrich Ludwig komst að í könnun á ferðum og ferðahraða á 11. og 12. öld
(Untersuchungen úber die Reise- und Marchgeschwindigkeit im XII. und XIII.
Jahrhundert. Berlin 1897). Ludwig áætlar, að leiðin sem Nikulás ábóti fór milli
Álaborgar og Rómar urn Stóra Sankti Bernharðsskarðið, hafi verið um 2000
kílómetrar. Fór Ketill prestur suðurleiðina á fimmtíu dögum eða um fjörutíu
kílómetra á dag.
Um tímasetningu atburða er farið eftir útgáfum fornritanna. í Gísla sögu
Súrssonar segir frá því að Auður Vésteinsdóttir, ekkja Gísla Súrssonar og
mágkona hennar, Gunnhildur, ekkja Vésteins Vésteinssonar, hafi farið „... til
Danmerkur í Heiðabæ, tóku þær við trú og gengu suður og komu ekki aftur.“
Ætlað er að sagan gerist á árunum 940-980 og hafa þær því gengið suður skömmu
eftir 980.
Sérstök athygli er vakin á því að í formála að útgáfu sinni á Eiríks sögu segir
Olafur Halldórsson að augljóst sé af ættartölum að Guðríður Þorbjarnardóttir hafi
ekki verið fædd fyrr en um 995 og að ekkert bendi til að [eiginmaður hennar]
Þorfinnur karlsefni hafi verið sem neinu nernur eldri. Allt bendi til að hann hafi
ekki verið fæddur fyrri en í mesta lagi áratug fyrir árið 1000. Þá sé augljóst að
hann hafi ekki verið á Vínlandi [Grænland í miðaldaritum] fyrr en um 1020-1030.
70