Goðasteinn - 01.09.2009, Page 74

Goðasteinn 2009
settur af og bannfærður af þeim sama Hildibrandi sem nú var orðinn páfi (Gregor
sjöundi). Liemar hafði gengið til liðs við Hinrik fjórða keisara árið 1072 og var
með keisaranum í för þegar hann sótti að páfa í Canossa í janúar 1077.
Jón Ögmundarson fór til Rómar um 1070. I Sæmundar sögu er sagt frá því
hvernig Jón fann frænda sinn. Sæmund fróða, og hvernig þeir áttu að hafa sloppið
frá lærimeistara Sæmundar. I Jóns sögu hins helga segir hins vegar:
Eigi hæfir annað en geta þess við hversu mikið lið íslenzkum mönnum
varð, jafnvel utanlendis sem hér, að hinum helga Jóni byskupi. Teljum vér
þann hlut fyrstan til þess að hann spandi út hingað með sér Sæmund
Sigfússon, þann mann er einhver hefir enn verið mestur nytjamaður Guðs
kristni á þessu landi og hafði verið utan svo að ekki spurðist til hans. En
hinn helgi Jón fékk hann spurðan og hafði hann sunnan með sér, og fóru
báðir saman út hingað til frænda sinna og fósturjarðar.
Síðar þurfti Jón að fara til Rómar sem biskupsefni á fund Paschals páfa II. um
1106 vegna þess að Özurr erkibiskup í Lundi þorði ekki að vígja Jón „... án leyfi
páfa og vitorði hans ... fyrir sakir eins hlutar þess er þú hefir sagt mér, að þú hafir
tvær konur áttar. ...“ eins og segir í Jóns sögu hins helga. „Fékk biskupsefni
páfaleyfið, og tók síðan vígslu af erkibiskupi í Lundi, líklega árið 1107. ... Eftir
það þurftu biskupar á lýðveldistímanum ekki að sækja til páfa til þess að fá leyfi
til vígslu. Hallur Teitsson hefir þó líklega sótt í páfagarð, því svo segir Biskupas
[ögum], að hann hafi andazt í Trekt (1150) ...“ segir Einar Arnórsson.
Bogi Th. Melsteð getur þess, að um Hall sé sagt, „... að hann mælti alstaðar
þeirra máli þar sem hann kom, sem væri hann þar bamfæddur. Þetta er ýkjur, en
sýnir þó, að hann hefir verið vel að sjer í útlendum tungum; bendir það ef til vill
og á, að hann hafi farið fyr utan suður í lönd.“ Gryt Anne Piebenga bendir á það,
að Hallur sé eini íslenzki pflgrímurinn, sem vitað er að hafi farið um Utrecht
(Saga 1993: Hallr andaðiz í Trekt). Nikulás Bergsson ábóti, sem var á ferðinni á
svipuðum tíma og Hallur, segir í ferðalýsingu sinni: „Su er önnur leid til Roms at
fara or Noregi ... Deventar edr Trekta, og taka menn þar staf og skreppu ...
Um ferðir Halls biskupsefnis eru heimildir næsta sagnafáar. Ekkert er minnst á
að hann væri á leið til fundar við Eskil erkibiskup í Lundi en um „... þetta hið
sama leyti voru enn tveir biskupar Islendínga vígðir í Lundi, af Askeli erkibiskupi:
Björn Gíslason að Hólum (4. Mai 1147) ... og Klængur Þorsteinsson að Skálholti
(6. April 1152) ... En það sama vor, sem Klængur var vígðr, sendi Eugenius páfi
Nikolaus [Breakspear] kardínála af Albano til Noregs, til að skipa þar um
kirkjumál. ... Kardínálinn lenti í Noregi [í júlí] og hafði með sér pallíum handa
Jóni biskupi Birgissyni í Stafángri, sem nú var vígður til erkibiskups. ..." segir í
72