Víðförli - 01.09.1947, Blaðsíða 28

Sigurbjöm Einarsson:
Hvað er maðurinn?
Útvarpserindi 17. ágúst 1947
I.
Hvað er maðurinn? Spurningin er jafngömul mar.nkyn-
inu, eða a. m. k. mannlegri hugsun. Og það er eklci með ólík-
indum. Hvaða spurning er nærkomnari? Hvað mun það
stoða manninn að læra að þekkja þann heim, sem hann bvr
í, rekja lögmál hans, mæla víðáttur hans, ef hann er sjálf-
um sér gestur og gáta? Hvað stoðar hann valdið yfir um-
hverfi sínu, ef hann kann ekki að stýra sjálfum sér? Hvað
verður vizlcan og mátturinn, sem hann ávinnur, ef hann
kann ekki þau skil á rökum tilveru sinnar og eðlis síns og
þau tök á sjálfum sér, sem hjálpi honum til þess að greina
vinning frá tjóni, blessun frá bölvun?
Oft og víða er þessum og þvílíkum spurningum varpað
fram nú á tímum. En jafnframt verða menn að viðurkenna,
að einmitt þessi spurning hefur legið í þagnargildi á vett-
vangi vísindanna nú um sinn og önnur úrlausnarefni verið
ofar á baugi. Þó hefur sálfræðin verið í örum vexti undan-
farin ár, svo ekki sé minnzt á líffræðina og líkamsfræðina.
En það er athyglisvert, að alkunn bók eftir einn frægasta
líffræðing samtímans, Alexis Carrel, heitir „Man, the Iln-
known", Maðurinn, hið óþekkta. Þegar allt er týnt til, sem
vísindin hafa kannað og geta hönd á fest, þá er maðurinn
sama gátan eftir sem áður. Spurningunni um mannimi svar-
ar enginn á vísindalegum grundvelli, heldur aðeins út frá
einhverri lífsskoðun, út frá persónulegri afstöðu, sem hann