Freyja - 01.12.1905, Blaðsíða 6

102
FREYJA
VIII. 5.
er það víst, að fram undir miðja síðustu öld var það ekki almennt
talin neinn auka kostur á stúlkum,að þcer kynnu meira til bókarinn-
ar. Það er því ekki undarlegtþó Island hafi átt fáa kvenrithöfunda.
Ein hin fyrsta stjarna á bókmenntahimni Isl. (af konum) er
án efa frú Torfnildur Þorsteinsdóttir Hólm. Og engin íslenzk
kona hefir enn þá sem komið er ritað eins vel og eins mikiffog hún.
Skáldsögur, umfangsmeiri að efni og tímalengd hefir hún ritað en
nokkur seinni tíma höfundur á Islandi, karl eða kona, að því sem
mér er kunnugt. Efni sagna sinna velur hún œfinlega úr liðna
tímanum frá söguöldunum gullauðgu, og líkist að því leyti sumum
frægustu skáldsagna höfundum annara þjóða,svo sem t.d. Duinas,
inu heimsfrœga sagna skáldi Frakka. Fremstu menn Isl. frá mið-
öldunum myrku, ogsíðari öldum, svo sem þá Jón byskup Arason
með samtíð sínni, Jón byskup Vídalín með samtíð sinni og Brynj-
ólf byskup Sveinsson með samtíð sinni, leiðir hún fram á sjónar-
sviðið svo virkilega að maður virkilega finnur til nærveru þeirra,
skilur í lífrstríði þeirra og baráttu, veikleika þeirra og styrkleika.
Þá, ásamt samtíðarfólki þeirra, gjörir hún að lifandi myndum
sem hún skákar fram á borðið og lætur tefla um virðing og
völd við önnur stórmenni landsins. Hver einasti leikur er svo
glöggur með tilgangi og afleiöingum að maður lifir sig inn í þeirra
lff og hugsar sig inn í þeirra hugsunarhátt á meðan maður les þœr.
Hún liftir upp fortjaldi liðinna tíma og leiðir mann inn í hinn dul-
arfulla geym liðinna alda, og þar sýnir hún manni, mennina, sem
aldinnar og fjarsýnið hafa hjúpað einhverjum frœgðarljóma, í'
þeirra virkilega lífi og báráttu þar til allt veröur ljóst, en þó
missa þeir einkis í við það. Það er vanalega svo vel og hlut-
drægnislaust drengnar myndir af þessum mönnum liðna tímans, að
glæpir,sem sumir forsprakkar kyrkjunnar huldu eða tókst að hylja
að mestu eða öllu undir helgidómsblœunni, fyrir samtíð sinni,
standa afhjúpaðir fyrirlesendanum,semerorðinn að óskyldum áhorf-
anda.en dyggðir og mannkostir verða aðlaðandi og eftirsóknar-
verðir, Eins og myndirnar eru ljósar.svoer og málfærið íslenzkt,
skáidlegt og töfrandi, Náttúrulýsingar fagrar, sro fagrar og til-
komumiklar að enginn nema skáld, hrifið af tign og fegurð ætt-
jarðar sinnar gœti sett það í slíkan búning og hún gjörir. Mcetti