Helgarpósturinn - 10.08.1979, Blaðsíða 9

-Jielgarpásturinn_ Föstudagur 10. ágúst 1979.
9
Enn um Nígeriumútumar:
Scanhouse boðin
„umboðslaunin”
Helgarpósturinn geröi allítarlega könnun á greiðsl-
um „umboðslauna" vegna skreiðarsölu til manns að
nafni Dagazau í Nígeríu. Blaðiðfékk staðfest,að um-
boðslaunagreiðslurnarsvokölluðuvoru mútugreiðslur.
Einn skreiðarseljenda, Bjarni V. Magnússon, stað-
festi þetta svo aftur í grein, sem hann ritaði í Helgar-
póstinn.
Botn hefur enn ekki fengist f.
máliö—ekki heldur i grein
Bjarna. Hver er Dagazau? Um
það höfum við enga vissu. Það
sem viö vitum er, að Dagazau á
fyrirtæki, sem heitir Dagazau
International Ltd. Við vitum, að
hann er ættarhöfðingi og var á-
vallt kallaður „Chief Dagazau”
meðal islensku skreiðarseljend-
anna I Nigeriu. Sumir kölluðu
hann „slæöumanninn”, aðrir
„huldumanninn.”
,,Umboðslaunagreiðslurnar”
til hans þóttu alla tið mjög vafa-
samar og kemur forsaga þeirra
til álita þar.
A meðan á samningsgerðinni i
Nigeriu stóð var lengi vel aldrei
minnst á þennan mann. Skreið-
arseljendurnir höföu engan
umboðsmann i Nigeriu.
Hins vegar er það fullyrt við
Helgarpóstinn, að Bjarni V.
Magnússon hafi gert forsvars-
mönnum Scanhouse-fyrirtæki-
sins, sem Islendingar áttu
meirihluta i og hafði i bigerð
miklar byggingarframkvæmdir
i Nígerlu, tilboð.
Tilboðið mun hafa hljóðað
þannig, að Scanhouse-fyrir-
tækið fengi öll umboðslaunin
vegna skreiöarsölunnar (2%),
eða um 200 miljónir, gegn þvi að
hann fengi 1/6 hlut I fyrirtæk-
inu.
Þetta þótti mönnum einkenni-
legt vegna þess, aö á þessum
tima var gertráð fyrir þvi, að ef
greiða þyrfti umboöslaun eða
mútur, þá myndu þær ganga til
umboðsmanns eða annars, sem
komið gæti kaupunum á vegna
sambanda I stjórnsýslunni I
Nigeriu.
Hverjar sem umboðslauna-
greiðslurnar þyrftu að verða,
var aö sjálfsögðu aldrei gert ráð
fyrir þvi, að þær yrðu fjárfest-
ing eins skreiðarseljendanna.
Þessu tilboði Bjarna V.
Magnússonar var hafnað.
Það var svo siðar, sem um-
ræddur Dagazau kom til sög-
unnar.
Það var fyrir tilstilli Dieter
Ginsbergs, sem haföi veriö um-
boðsmaður islenzkra skreiðar-
seljenda, en veriö sagt upp
vegna slælegra vinnubragða, að
þvi er heimildarmenn Helgar-
póstsins tjá okkur.
Raunar þykir mönnum það
einnig vekja furöu, að Dieter
Ginsberg skuli hafa verið þátt-
takandi i þvi að koma á sam-
bandi Bjarna V. Magnússonar og
Dagazau, þar sem islensku
skreiöarseljendurnir höfðu
gefið Ginsberg upp á bátinn.
Ginsberg þessi var i fylgd með
Bjarna V. Magnússyni, þegar
hann færði þeim fregnirnar af
„slæðumanninum” Dagazau,
sem þeir hafa hvorki heyrt né
séð.
Bragi Eiriksson hjá Skreiöar-
samlaginu og Magnús Frið-
geirsson hjá SÍS munu ekki hafa
tekið þvi óliklega að nota
þjónustu Dagazaus, ef þaö
kynni að greiða fyrir og fiýta
samningsgeröinni. En þegar frá
leið kom i ljós, að „Chief
Dagazau” vann enga raunveru-
lega vinnu til að koma skreiöar-
sölunni á og að sögn heimildar-
manna blaðsins var hann vand-
lega falinn fyrir Braga og
Magnúsi. Þótti sumum, sem
ekki væri allt meö felldu og
hefur blaðið áreiðanlegar heim-
ildir fyrir þvi, að hótunum hafi
verið beitt i þessu sambandi.
Bjarni V. Magnússon sagði i
Helgarpóst 'sgrein sinni, að
„umboðslaunin” hefðu aö hluta
farið i það að kaupa þurrkaöan
kolmunna og niðursoöna loönu
tilkynningar á Nigeriumarkaði.
Það sem Helgarpósturinn veit
um feril umboðslaunanna er, að
þau voru send i þrjú skipti á
bankareikning i Sviss. Þessi
breyting á greiðslufyrirkomu-
lagi var gerð með samþykki
gjaldeyrisdeildar Lands-
bankans.
—H.H
Guðmundur Stefánsson:
Hvað er hvað og
hver er hvurs?
Örstutt um flokkunarmál og listina
t okkar nútimaþróaða, sér-
hæfða en um leiö flókna þjóð-
félagi er mikiö lagt upp úr þvi að
flokka fólk og fyrirbrigði. Hvert
sem litiðer þá ferflokkunfram. 1
hagskýrslum eru menn flokkaðir,
karlar eða kvenmenn og mun sú
flokkun ganga tiltölulega vand-
ræðalaust fyrir sig. A skattinum
eru menn flokkaöir lágtekju-
menn, hátekjumenn og millar. Sú
flokkun er gerð eftir ákveðnum
formúlum sem mörgum þykja
ekki of haldgóöar. Nú, þá eru
menn flokkaöir eftir stjórnmála-
flokkum, aldri, útliti, stöðutákni,
þankagangi og mörgu, mörgu
fleiru sem allt of langt væri upp
aö telja. Það er sem sé nauðsyn-
legt ekki aöeins hjá kerfinu að
dilkadraga lýðinn á hvaða vett-
vangi sem er. Fólk fær ekki friö I
sálu sinni fyrr en einhver aðili
sem umræddur er, hefur verið
settur I einn eða fleiri flokka.
„Hann Jón, já. Er hann ekki
kommúnisti sem gengur meö ein-
hverjar listamannabakterfu.”
Þetta er ein týpisk flokkun. Við-
komandi er i kommúnista- og
listamannaf lokknum.
Hver á sinn bás
Svo er það þannig aö ákveðinn
flokkun á einum stað vill oft bjóða
sjálfkrafa upp á aöra samhang-
andi flokkun. Þannig ætla menn
það nokkurn veginn vist, að ef
maöur gengur á götu með svart
slifsi og stresstösku, að sá sé I há-
tekjuflokknum og um leið er hann
flokkaöur i Sjálfstæðisflokkinn og
þvi næst i snobbflokkinn og svo
framvegis. Sama gildir um
manninn sem gengur berfættur i
sandölunum sinum með hárið
niður á axlir. Hann hlýtur að vera
i listamannaflokknum, vera,
kommúnisti, — hafa absúrd skoð-
anir á allflestum viðteknum venj-
um hins borgaralega þjóðfélags
og llklegast reykja hass.
Þannig eru mannskepnurnar
umsvifalaust, skematiskt, part-
aðar niður f hina ýmsu flokka.
Allir verða að fá sinn flokkunar-
stimpil varöandi mikilvægustu
atriðin. Ef það gengur illa að
flokka náungann, þá hlýtur sá
hinn sami að vera sviplaus
karakter með engar skoðanir á
hlutunum. Liklegast yrði hann
snarlega flokkaður sem sveim-
hugi.
Sem sé, enginn má vera utan
flokka.
Þar sem undirritaöur er mjög
mikill flokkunarmaður og vill
hafa allt á hreinu meðbæði flokk-
unaraöferðir og flokkamörk, þá
liður hann hreinar vitiskvalir
varöandi eitt afleitt flokkunar-
vandamál. Það er listaflokkur-
inn. Hvað er list og hvað er ekki
list? Hver er listamaöur og hver
er ekki listamaður?
Þetta er aldagamalt vandamál
og lausnin aldrei jafn fjarri og I
dag. Við höfum skipað nefndir til
að leysa vandamálið, sbr. lista-.
mannalaunanefnd, en þrátt fyrir
það eru deilurnar engu minni I
dag en fyrir 100 árum um fyrr-
greint atriði.
Listin að gelta og glotta
Núer þaö oröið list að ganga 10
skref til hægri, snúa sér hálfhring
og glotta. Leggjast niður á fjórar
fæturoggelta. —Þá er það nýlist.
Það er lika list að flytja inn hey
frá Hollandi og dráfa á smekk-
legan hátt I islenskum sýningar-
sölum. Ekki er undirrituðum full-
komlega ljóst hvað sú listgrein er
kölluð.
Allir þekkja týpisku og viöur-
kenndulistgreinarnar, þe. tónlist,
myndlist. Þetta eru nú aðeins
heildarhugtökin fyrir alls kyns
tilraunir. Lengi vel þóttu málverk
dcki málverk nema af landslagi
eða mönnum væri. Abstrakt-
myndir og klessumálverk svo-
kölluð voru lengi að ná fótfestu á
hálum Isilistarinnar. Núhafa þau
féngið listastimpil. Sama máli
gegnir um nýjar nótur i tónlist-
inni. Lengi vel var ekkert tónlist i
eyrum sérfræðinga, nema
klassisku tónsmlðar gömlu
meistaranna. Slðan hefur mikið
vatn runnið til sjávar. Elektrái-
Isk tónlist, jassinn og meira að
segja poppið eru orðnar viður-
kenndar listgreinar innan tón-
listarinnar. Nú á siðustu tlmum
eru tölvur farnar að leika tónlist
af fingrum fram. Ergo: Tölvurn-
ar orönar tónlistarmenn.
Kvikmyndageröin átti einnig
lengi vel erfitt uppdráttar á lista-
brautinni. Þá var kvikmyndin að-
eins talin til afþreyingar (hver
svo sem mörkin eru á milli listar
og afþreyingar). Nú eru fram-
leiddar margar listavel gerðar
kvikmyndir, sem hafa öðlast
mikla viöurkenningu og þá auö-
vitað liststimpilinn. Eitt nýjasta
listaverk eins framúrstefnu-
mannsins á hvita tjaldinu var
þess eölis aö kvikmyndavélinni
var beint aö sofandi mannii átta
tima. Siðan var myndin sýnd
óklippt.þvi ekkert mátti auðvitaö
missa i þessu listaverki. Þeir sem
voru vakandi að sýningu lokinni
sáu auövitaö að hér var tima-
mótaverk á ferðinni i listsköpun á
vettvangi kvikmyndagerðar.
Þetta er oröið vont mál. Allir
heimta inngöngu 1 listaflokkinn.
Núverða allar athafnir manna
listavel geröar. Menn borða af
list, menn ræða um list af mikilli
list og listsköpunin riður húsum
hvar sem er og hvenær sem er i
öllu atferli manna. Llfið veröur
list (sem það kannski er).
Þá fer nú að vandast málið hjá
úthlutunarnef nd listamanna-
launa.
Flokkunarmenn sam-
einist!
Nei, við flokkunarmenn viljum
stemma stigu við þessari þróun.
Það verður að afmarka alla
flokka, og þá ekki sist listaflokk-
inn vel og nákvæmlega. Hvernig
væri ef allir Islendingar væru
skyndilega orönir listamenn? Þaö
þarf ekki að lýsa þvi hvernig það
vandræðaástand yrði. Þaö þarf I
eittskipti fyrir alltaðskeraúr þvi
hvað sé list og hver sé listamaður.
Flo kkun in v erður aö vera s kýr og
greinileg.
Og nú sameinast flokkunar-
menn í öllum flokkum um ná-
kvæma ftokkun allra þátta og
þegna þjóöfélagsins. Þá fyrst
verður hægt að greina hvar hver
á heima og hver er með og á móti
hverjum. Hvaö er hvað og hver er
hvurs?
Guömundur Stefánsson