Helgarpósturinn - 10.08.1979, Blaðsíða 22

Iblacfamadur í einn dag.
„Nú, þegar mér var búöiö að gerast blaöamaöur I einn dag á vegum Helgarpósts-
ins og ég fór aö hugsa um efni til aö fjaiia um, komu strax upp i huga minn hjarta-
sjúkdómar,” sagöi Guöni Jónsson, skrifstofustjóri veitingahússins Naustsins.
„Astæöan var m.a. sú, aö tveir félagar mlnir höföu nýveriö fengiö snert af þessum
sjúkdómi, og einnig held ég aö alltof margir, þá ekki slzt ungt fólk sé alltof kærulaust
Föstudagur 10. ágúst 1979.
—helgarpósturínrL_
gagnvart þeim áhættu þáttum, sem m.a. stuöla aö þessum sjúkdómi. Þetta vildi ég
draga fram. En þaö er einnig rétt aö fram komi aö þetta verkefni mitt var ekkert
dagsverk heldur stóö yfir I nær þrjár vikur, en ég hef þaö mér til afsökunar aö ég hef
aldrei komið nálægt blaðamennsku áöur.”
Hefurðu fengið
fyrir bijóstið?
„3/4 allra sjúk-
linga fá bata”
Asgeir Jónsson starfar sem
hjartasérfræöingur á Landa-
kotsspltala. Viö hann ræddi ég
um einkenni þessa s júkdóms og
hvernig meöferö hans er háttaö.
„Geturðu lýst þessum verk,
sem menn fá i byrjun?”
Þessi verkur er oftast undir
bringubeini, getur lagt út I
handleggi og upp i háls. Verkur
þessi kemur jafnan við áreynslu
oghverfur viðhvild innan 5 mín.
„Af hverju eru engar skurö-
aögeröir framkvæmdar hér á
landi?”
Ein megin ástæöan er sú, aö
stofn og rekstrarkostnaður yröi
mjög mikill; þá er einnig vafa-
mál, hvort aögeröir yröu nógu
margar, til að halda hóp lækna
og hjúkrunarliðs i góöri þjálfun.
„Hvers vegna er skoriö upp
viö kransæöasjúkdómi?”
Til aö bæta lifshorfur sjúkl-
ings og lina þjáningar hans.
„Þegar skoriö er, hvaö er
framkvæmt?”
Þaöeru teknar bláæöar, lang
oftast úr fótum; þeim er siöan
skeytt fram hjá þrengslunum I
kransæöinni sem er skemmd.
„Hverjar eru llkur á bata?”
Það má segja að 3/4 allra
sjúklinga verði einkennalausir
og gangi til sinna fyrri starfa, en
aðrir fái einhvern bata. Sjúkl-
ingur fer að jafnaöi á fætur 3
dögum eftir aðgerð, og útskrif-
ast venjulega eftir 10-14 daga og
eftir ca. 6 vikur geta menn oft-
ast fariö að vinna aftur. Rann-
sóknir frá beztu sjúkrahúsum
erlendis sýna, aö lifshorfur
batna við skurðaðgerð, sé um
þrengsli á mörgum kransæðum
að ræöa, eða aðalstofni vinstri
kransæðar.
„Aö lokum Asgeir, hvaö er
hjartaþræöing?”
Við hjartaþræöingu og mynd-
un kransæöa er lang oftast
stungið á slagæö i nára, mjó
slanga er siðan þrædd upp að
hjarta, þar sem efni er sprautaö
inn I kransæöar og rönt-
gen-kvikmynd tekin um leið.
Aðgerð þessi er gerð I staðdeyf-
ingu á sjúklingi, þessufylgir litil
áhætta og litil óþægindi. dVJgerð
þessi leiðir i ljós, hverjir myndu
hafa gagn af skurðaðgerö á
kransæöum.
„Langmestu
máli skiptir að
reykja ekki”
A lyfjadeild Borgarspltalans
er Þóröur Haröarson yfirlæknir
og er sérfræöingur I hjartasjúk-
dómum. Ég ræddi viö hann um
þaö hvaöværi kransæöastlf la og
hvaö helst bæri aö varast til aö
veröa ekki fórnariömb þessa
sjúkdóms.
Fyrsta spurningin sem ég
lagði fyrir Þórð var:
„Hvaö er kransæðastif la?”
Kransæöastifla eri þvifólgin,
aö aöalstofneöa grein úr krans-
æö lokast. Meginástæða krans-
æðastiflu er venjulega fitusiín-
un i æðavegg eöa segamyndun i
æðinni.
„Hverjir eru helstu áhættu-
þættirnir?”
Þeir eru helstir reykingar, há
blóðfita og hár blóðþrýstingur.
Mikilvægir þættir eru einnig of-
fita, sykursýki og arfgengi. Ef
við tökum hvern þátt fyrir sig,
má nefna, að miðaldra maöur,
sem reykir einn pakka af siga-
rettum á dag býr viö tvöfált
meiri hættu á kransæöastiflu
innan 10 ára, en sá sem reykir
ekki. Blóðfita (kólesteról) er að
jafnaði hærri meðal Islendinga
en flestra annarra þjóða. Hér
skipta án efa mestu máli
neysluvenjur okkar, en einnig
fylgir há blóðfita vissum ættum.
Orsök háþrýstings er að mestu
leyti ókunn, en það hefur sann-
ast á siöustu árum, að tiðni æða-
skemmda minnkar við góða
meöferð á háþrýstingi. Loks
má nefna offitu, sem reynist
vera algengt vandamál Islend-
inga samkvæmt skýrslum
Hjartaverndar. Algengt er, að
menn séu 5-15 kg. yfir kjör-
þyngd sinni.
„Hvaö er fyrsta skrefiö þegar
einhver kemur og kvartar yfir
brjóstverk?”
Asgeir Jónsson segir batahorfur þeirra sem veröa fyrir hjartaáfalli vera góöar.
Mat á hjartasjúklingi felur
venjulega I sér að taka ná-
kvæmasögusjúklingsins, fram-
kvæma skoðun, mæla blóð-
þrýsting. Oft er tekið hjarta-
linurit og röntgenmynd af
hjarta og lungum. Venjul^ga
skýrist vandamálið við þessar
rannsóknir, en oft þarf að fram-
kvæma sérrannsóknir, t.d.
þrekpróf, bergmálsskoðun og
ýmsar blóðrannsóknir.
„En ekki eru allir veikir sem
koma til þln?”
Sem betur fer er stór hluti
þeirra sem leita hjartalæknis
laus viðhjartasjúkdóm, einkum
yngra fólkið. Oft er um að ræða
streitu vegna of mikillar vinnu
eða andlegs álags. Mestu máli
skiptir fyrir þá að gera sér grein
fyrir orsök einkenna sinna og
gera þærybreytingar á lifnaðar-
háttum ámum, sem liklegar eru
til árangurs létta á vinnuálag-
inu, minnka fjárhagsskuldbind-
ingar ræða opinskátt persónuleg
Þóröur Haröarson yfirlæknir útlistar fyrir Guöna eitt þeirra tækja sem hjartasérfræöingar nota.
viðkvæm vandamál sem kunna
að hafa valdið streitu o.s.frv.
„Hvernig gengurfólki aö fara
eftir ráöleggingum ykkar?”
Það gengur misjafnlega . Af
þeim, sem reykja, hættir senni-
legahelmingur um tfma,en þeir
sem hafa reykt mikiö og lengi
eiga mjög erfitt aö hætta. Sama
máli gegnir um þá, sem eru of
feitir og hafa lengi átt við offitu
að striöa. Þeir eiga mjög erfitt
með að grenna sig niður i kjör-
þyngd. Oft tekst megrun um
tima, en varanlegar breytingar
ámataræði viröast mjög erfiöar
og áður en varir er þetta fóik
orðið jainfeitt og áður.Varðandi
unga fólkið, má geta þess að
langmestu máli virðist skipta að
reykja ekki, enda heyrir það til
undantekninga aö maður innan
við fimmtugt, sem aldrei hefur
reykt fái kransæöastiflu.
„Það versta
sem fylgir
þessu er
öryggisleysið”
En hver er reynsla þeirra,
sem hafa fengiö kransæöa-
stiflu? Til aö kynnast þvi,
spjallaöi ég viö 37 ára gamlan
mann, giftan og á 4 börn.
„Hvenær varstu fýrst var viö
þennan sjúkddm?”
Þaö eru 2 ár siöan. Ég var aö
leika mér i' fótbolta, þegar ég
fékk allt i einu ofsalegan verk
yfir brjóstiö. Ég var strax flutt-
ur á spitala og lá þar f 3 vikur.
Égtreysti mérekkiaftur Ivinnu
fyrr en eftir 2-3 mánuði og alls
ekki i' mitt fyrra starf, en ég er
lærður múrari, svo ég fór að
keyra leigubii, en gafst upp eftir
nokkra daga.
„Hvaö tók þá viö?”
Það var gerð hjartaþræðing
og þá kom f ljós, það sem mig
hafði grunaö, að ég væri með
kransæöastiflu.
„Hvenær fórstu svo aö geta
unniö? ”
Allt siðastliöið ár keyrði ég
leigubil, aðeins að degi til’ það
gekk sæmilega vel svo ég var
bjartsýnn á að heilsan væri að
koma. En svo var þó ekki, þvf I
janúar s.l. fékk ég aftur mikinn
verkyfir br jóstið. Ég var lagður
inn og framkvæmd hjartaþræð-
ing.Eftirþað vartalið best fyr-
ir mig að fara til London og ég
yrði skorinn upp. Það var gert i
marz og ennþá hef ég ekkert
getaðunnið. Éghef aftur á móti
reynt að byggja mig upp bæöi
likamlega og andlega.
„Hefur aldrei hvarflaö aö þér
aö gefast upp?
Nei, það hefur aldrei komið
fyrir. Aftur á móti hugsaði ég
öðruvfsi um þetta I byr jun, en ég
gerinúna. Ég á auðveldara með
að sætta mig við þennan sjúk-
dóm. Það versta sem fylgir
þessu, er öryggisleysið* að vita
ekki hvort ég muni ná mér og
eins hvaða atvinnu get ég feng-
iö. Þá kemur upp sú hugsun,
hvaða atvinnuveitandi vill i
vinnu kransæðasjúkling, sem
gæti þurft að vera frá vinnu
meira og minna, vegna veik-
inda.
,,En eitthvað aö lokum?”
Það sem er mest aökallandi
hér, að minu áliti er að koma á
fót endurhæfingastöð fyrir
hjartasjúklinga. Maður verður
að aðlagast nýjum lifsreglum og
læra að lifa með sjúkdóminn.
Það er ekki nóg að koma sjúkl-
ingi heim af spitala, með langan
lista af reglum, sem hann oft á
tiöum, er hálf óöruggur að fara
eftir. Þarna kæmi endurhæf-
ingastöð að góðu gagni.
Isambandivið fyrirbyggjandi
starf þyrfti að byrja alla
fræðslu sem allra fyrst t.d. I
barnaskólum. Einnig finnst méí
allur almenningur, og þá ekki
sist unga fólkiö, allt of sofandi
fyrir þeim áhættuþáttum, sem
vitað er aö hafa áhrif á þennan
sjúkdóm, t.d reykingar og rétt
fæðuval.
Égvii aö lokum, þakka Helg-
arpóstirum fyrir aö gefa mér
þetta tækifæri og eins öllum viö-
mælendum minum fyrir þá þol-
inmæöi og tillitsemi sem þeir
sýndu mér.
Guðni Jónsson skrifar um hjartasjúkdóma