Helgarpósturinn - 10.08.1979, Blaðsíða 20

20
Föstudagur 10. ágúst 1979. —helgarþósturinrL.
Gróska í starfsemi áhugaleikhúsa
— rætt við Helgu Hjörvar framkvæmdastjóra Bandalags
íslenskra leikfélaga
„örfá leikhús eru farin aö
hugsa sér til hreyfings”, sagöi
Helga Hjörvar, framkvæmda-
stjtíri Bandalags islenskra leik-
félaga þegar Helgarptísturinn
spuröist frétta af áhugaleikhús-
unum.
„Þetta er ládeyðutimabil,
þegar allir eru i sumarfrli, en
viðreynum að nota okkur það”,
sagði Helga ennfremur. „Við
ætlum að halda sameiginlegt
námskeið, fyrir dhugaleikara
og leikmyndagerðarmenn núna
10 til 17 ágúst. Það er finnskur
leikmyndagerðarmaður sem
verður aðalkennari á námskeið-
inu, en reiknað er með að tólf ís-
lendingar viösvegar að af land-
inu saeki það.
Mjög margir áhugaleikara
landsins eru annars önnum
kafnir i sumar við kvikmynda-
leik. Ótal mörgfélög hafa komið
nærri þvi f sumar, og vitaskuld
ætti það að hleypa nýju blóði i
starfsemi þeirra”.
Annars er ekkert leikfélag
byrjað að æfa ennþá. Fyrstu fé-
lögin fara að hugsa sér til hreyf-
ings f byrjun ágtist. Leikfélag
Vestmannaeyja er þó undan-
tekning, en þaö er að fara til A-
landseyja að taka þátt i leiklist-
arhátið sem áhugafólk frá eyj-
um á Norðurlöndum tekur þátt
i”.
Að sögn Helgu, er Bandalag
islenskra leikfél oröið um 30
ára gamalt. „Þetta eru fyrst og
fremst hagsmunasamtök”,
sagði hún. ,,Við semjum um
laun og þess háttar fyrir leik-
htisin, og komum fram fyrir
þeirrahönd, t.d. gagnvart rikis-
valdinu. Þá er þetta þjónustu-
miðstöö. Hérna er tal&vert
handritasafn sem leikfélögin titi
á landi geta gengiö f og leitáö að
verkefnum. Við sjáum um að
útvega leikstjóra, gerum samn-
inga við þá, auk þess sem við
stöndum fyrir námskeiðahaldi
jafntfyrir hin einstöku félög og
stærri námskeið. Við erum lika
þátttakendur I norrænu og al-
þjóðlega samstarfi og miölum
upplýsingum fram og aftur”.
„Já, þaö er óhætt að segja aö
það sé mikil gróska í islensku á-
hugaleikhúsi”, sagði Helga, en
hún er formaður sambands á-
hugaleikhúsa á Norðurlöndum
jafnframt framkvæmdastjóra-
starfinuhér heima.„Það ereng-
inn vafi að borið saman við önn-
ur laid erum við alveg i sér-
flokki hvað fjölda varðar. Það
stafar kannski að einhverju leyti
af þvf að atvinnuleikhtisin hafa
veriösvo bundin viö Reykjavik.
Sveitarfélögin úti á landi hafa
þvi orðið að setja á svið sjálf,
eigi þau aö njóta leiksýninga á
annað borð. Við veröum alltaf
vör við aö þegar daginn tekur aö
stytta byrjar fólk að spyrjast
fyrir um leikfélögin — hvort
ekki eigi að fara að æfa eitt-
hvað, og svo framvegis.
Nti eru um 70 félög aðilar að
bandalaginu, og á siðasta vetri
voru 60 leiksýningar haldnar,
Helga Hjörvar á skrifstofu bandaiagsins.
sennilega af um það bil 50 leik-
félögum.”
,,Þetta er yfirleitt ekki nærri
eins tilviljanakennt og áður”,
sagðiHelga. „Vaxandi skilning-
ur yfirvalda og bæjarfélaga hef-
ur gert þaö að verkum að flest
leikfélaganna standa á traustari
grunni og geta haldiö uppi
reglubundnum sýningum. Þá er
lika þó nokkuð atriði að sam-
skipti leikfélaganna eru mun
meiri en áður var, og það virkar
mjög örvandi á fólk aö hittast
og bera saman bækur sinar”.
1 sumar urðu formannaskipti i
Bandalagi fslenskra leikfélaga
og nú er Einar Njálsson frá
Htisavík formaður. —GA
„Nefið er farið að halla aðeins”
Derek Jacobi tekur til við Hamlet
Vísnavinum fjölgar
„Þessi félagsskapur er afskap-
lega laus i reipunum” sagði Árni
Johnsen, einn af Vfsnavinum,
þegar Helgarpósturinn forvitn-
aðist um þann mæta félagsskap.
„Það eru um 2 ár siðan hann
var stofnaður, og til aö byrja með
var hópurinn fámennur —
kannski svona 10 til 20 manns”,
sagði Arni, „þessu hefur svo
fjölgað smám saman, og nú held
ég aðég geti sagt að meðlimir séu
eitthvað á annaö hundrað”.
„Nei, það eru engin sérstök inn-
tökuskilyröi”, sagði Arni. „Ekki
nema að menn hafi áhuga á þjóð-
lagatónlist. Menn þurfa ekkert
endilega að vera færir um að
túlka sjálfir lög eða ljóð, þótt
þessistarfsemi byggist eðlilega á
þvi að fluttar séu visur.”
Að sögn Arna er tónlistin sem
flutt er á visnakvöl dum af marg-
vislegum toga spunnin.
„Tónlistin er Islensk og erlend, '
gömul og ný, og óhætt að segja aö
hún spanni ansi margt. Fólkið
sem treður upp er lika af ólikum
toga — fólk undir tvitugu og yfir
sjötugt. Það eru margir sem
luma á góðu góöuefni.enþað sem
skortir yfirleitt er reynslan.”
Arni sagði aö til að byrja með
hefðu visnavinir komiö saman
hálfsmánaöarlega, en eftir aö fór
aö fjölga hefur visnakvöldunum
verið fækkaö, og nú eru þau einu
sinni i mánuði á Hótel Borg.
Framtfðin er svo að mestu
óráðin, nema hvað hefur verið
rætt um aö fara útá land þegar
hausta tekur.
— GA
- Breski leikarinn, Derek Jacobi,
sem öðlaðist miklar vinsæidir hér
á tslandi sem annarsstaðar fyrir
feik sinn f „Ég, Kládfus” mun
leika Hamlet I nýjum mynda-
flokki sem BBC er að hefja
vinnslu á.
Áður en sjálf kvikmyndatakan
hefst fær þó Jacobi gott tækifæri
til að ná tökum á kappanum,
vegna þess aö hann hefur þegið
boð dönsku rikisstjórnarinnar um
að leika Hamlet i Danmörku og
hinum Norðurlöndunum. Siðan
fer leikflokkurinn til Englands og
aö lokum til austurlanda fjær,
meöal annars til Kina.
,,Það sem er mest spennandi
við heimsóknina þangað”, sagði
Jacobi nýlega í viötali, ,,er aö
þetta verður I fyrsta skipti sem
vestrænn leikfk>kkur sýnir f Ki'na.
Þegar við komum fram munu
þeir hafa þessar litlu þýöinga-
maskinur sem þeir stinga i eyr-
um, þannig aö þegar ég segi „To
be or not to be”, þá mun kin-
verskur herramaður segja það á
kinversku. Ég vona bara að þeir
hafi sama handrit og við, þannig
að við verðum að leika sömu at-
riöin og þeir”.
Þegar Jácobivar spurður hvað
erfiðast væri við aö leika Shake-
speare I sjónvarpi svaraði hann:
„Mestu erfiðleikarnir eru fólgnir
i því að þar eru engir áhorfendur.
Leikritin hans voru skrifuö fyrir
leikhús, og I sjónvarpi gengur
þetta allt öðruvfsi fyrir sig, hvað
varðar timaröð og útlit. I leikhtisi
sér áhorfandinn leikarann allan
timann frá toppi til táar. Leikar-
inn lifir sig mun auðveldlegar inn
i hlutverkið f eina kvöldstund. Og
min skoðun er að þannig eigi leik-
rit að vinnast.
Þótt Jacobi hafi töluverða
reynslu san leikari (hann er fer-
tugur) og hafi verið virtur meðal
leikhúsáhugafólks var hann ekki
þekktur maður fyrr en að loknum
sýningum á „Ég, Kládius”.
„Það stórkostlega við þaö var
ekki fallvölt frægöin sjálf ”, sagöi
hann, „heldur sú staðreynd að
fólk sem að öllu jöfnu stundaði
ekki leikhtis keypti miða f leikhtis
til að horfa á mig, sem hafði leikiö
Kladius, ásviði þar sem mér líður
best og þar sem ég nýt mfn best.
Auðvitar var hlutverk Kládiusar
skemmtileg reynsla og mikið
verkefni.
Það sem erfiðast var við það
hlutverk var aö sýna hinn gamla
Kládius, án þess að hafa gengið f
gegnum hinn unga Kládíus og
miðaldrá Kládfus. Við unnum
þetta i sömu röð og sýnt var, og
Kládiusbyrjaði sem gamall mað-
ur. Og svo þurfti hann að vera
sami gamli maðurínn f lokin”.
Þaö þurfti talsverða lagni aö
elda Kládius um nokkra tugi ár,
og það reyndi á þolinmæði Ja-
cobis. „Þaö tók sex tima. Nefið
var úr Latex, sem reynist ágæt-
Derek Jacobi sem Kládfus.
lega i kvikmyndum en I sjónvarpi
tekur þetta allt miklu lengri tima,
og þá fór nefiö að brotna og detta
af. „Þetta var fint hjá þér”, voru
þeir vanir að segja „En nefið er
farið að halla aðeins” — og við
þurftum að gera allt uppá nýtt”.
—GA
U tvarpskönnun
Það hefur lengi verið svo, að
þeir sem stjórna dagskrárgerð
útvarps og sjónvarps hafa rennt
blint i sjóinn með það hvaða efni
hlustendur helst kysu að sjá og
heyra, fyrir utan upplýsingar
sem kunningjar og vinir hafa
gaukað að þeim. Brjóstvitið
hefur verið haft að leiðarljósi i
þessum efnum og hefur oft dug-
að næsta vel.
Nokkuö er siðan var farið að
reyna aö kanna með nútfmaleg-
um hætti hvernig fólk hér á
landi notfærði sér það efni, sem
rikisfjölmiölarnir hafa á boð-
stóltim. Þetta er auðvitað sjálf-
sagt og eðlilegt, og hefði þurft
að gerast löhgu fyrr. Eins á
þetta ekki að gerast einu sinni
tvisvar á ári, heldur ætti að
vera f gangi samfelld athugun á
þvi hvernig hlustað er á útvarp
og horft á sjónvarp og hvernig
dagskráin mælist fyrir.
Að undanförnu hefur nokkurt
fjaðrafok orðiö I blöðum vegna
birtingar á niðurstöðum könn-
unar, sem fyrirtækið Hagvang-
ur h.f. gerði að beiðni Rfkis-
útvarpsins. Fyrri hluti þessarar
könnunar fór fram eina viku i
nóvember 1978 en sfðari hlutinn,
sem ýmsum hefur orðið tiðrætt
um að undanförnu fór fram um
miöjan mai i vor.
Svör bárust frá 215 hlustend-
um, en það voru rúmlega 62 pró-
sent þeirra, sem fallist höföu á
að taka þátt i þessari könnun, en
þeir voru 346. Þetta reyndist
töluvert hærri svarprósenta
en I fyrri könnun, og er skýr-
ing þess meðal annars talin
sú, aö spurningaeyðublaö var
einfaldað og gert ljósara en
áöur hafði verið.Enginn þeirra
sem spurðir voru var yngri en 18
ára, né eldri en 76 ára. Aldurs
og búsetudreifing var mjög lfk
skiptingu þjóðarinnar eins og
hún er samkvæmt upplýsingum
Hagstofu Islands.
Það sem blöðum hefur eink-
um orðiö tiðrætt um af niður--
stöðum þessarar könnunar er
það að hún virtist leiða f ljós, að
lltið sem ekkert væri hlustað á
sigilda tónlist. Nú er það óþarfi
að halda uppi vörnum hér fyrir
þessa tegund tónlistar, en vert
er þó að skoða þetta aðeins nán-
ar.
Staðreynd er, og hefur marg-
sinnis verið bent á að hljómgæði
i útsendingum Rikisútvarpsins
eru með endemum. Þótt tón-
leikar Sinfóniuhljómsveitar
íslands séu til dæmis teknir upp
i stereó, þá er þeim sullað út I
ljósvakann I gegnum gamla
draslið á Skúlagötunni eins og
öðru efni. Hér skal skýrt tekið
fram að ekki er við tæknimenn á
neinn hátt að sakast. Þeir eru
bara ekki betur búnir tækjum en
þetta. A velflestum heimilum
eru nú ekki aöeins stereó út-
varpstæki heldur og vönduð
stereó hljómflutningstæki. Unn-
endur sigildrar tónlistar hlusta
þvi á hljómlist að eigin vali, i
eigin tima, og af eigin tækjum.
Þarna hefur útvarpið tapað i
samkeppni við einkaframtakið,
og nær sér ekki á strik fyrr en
útsendingar hefjast i stereó.
(Ég get ekki stillt mig um að
skjóta þvi hér inn f aö núna fyrir
fáienum dögum, vegna sér-
stakra hlustunarskilyrða,
heyrðust útsendingar BBC i
vönduðu stereó á FM bylgjunni
i sæmilegum biltækjum. Það
var eins og svart og hvftt miðað
við það sem við þekkjum).
I annan stað er það að athuga
I sambandi við þessa hlustenda-
könnun, að þeir þættir sigildrar
tónlistar sem minnsta hlustun
hlutu I könnuninni voru á sama
tfma og alvinsælasta sjón-
varpsefnið. Til dæmis Operettu-
tónlist kl. 21.00, 16. mal var á
sama tima og Valdadraumar i
sjónvarpi. óperettutónlistin var
með 0,0% hlustun. Sem þýðir
auðvitað aðeins það að enginn af
þeim 215 sem svöruöu var að
hlusta. Sama máli gegnir um
annan tónlistarþátt, frá hallar-
tónleikum I Ludwigsburg, Bach
o.fl. sem lika hafði 0,0% hlustun.
Þessi tónlist var flutt kl. 20.00,
föstudaginn 18. mai. Þá voru 72.
prósent þeirra sem spurðir voru
að horfa á frétttir i sjónvarpi.
Seinna þetta sama kvöld var og
flutt klassisk tónlist sem fékk
lika 0,0% hlustun. Þá voru tæp-
lega 60% að horfa á Kastljós.
Þá er þvi við að bæta hér, aö
þessi klassiska tónlist sem sam-
kvæmt könnuninni enga hlustun
fékk var flutt alveg ótilreidd.
Plötunum bara dengt á fóninn.
Það var haft eftir Andrési
Björnssyni útvarpsstjóra i
Helgarpósti hér um daginn að
hann hefði enga óbilandi trú á
hlustendakönnunum. Það er
sjálfsagt skynsamlegt, að
treysta engum of, en stjórnend-
ur Rikisútvarpsins mega
heldur ekki leiða þessar kann-
anir hjá sér. Þærgefa mikilvæg-
ár visbendingar um vinsældir
efnis.
Þær ályktanir, sem ég held að
megi draga af þvi hvernig út-
reið sígild tónlist fær í þessari
siðustu könnun eru eftirfarandi:
1) Gera verður útvarpið sam-
keppnisfært hvaö hljómgæði
snertir við hljómtækin heima
f stofu.
2) Vinna verður þætti með si-
gildri tónlist eins og hvert
annað efni, og hætta að
bregða plötum á fóninn, með
einfaldri kynningu.
3) Móta ber stefnu að þvi er
varðar flutning sigildrar tón-
listar, taka fyrir ákveðin
timabil, ákveðna höfunda, á-
kveðnar stefnur.
Endalaust má deila um hver
eigi aö vera hlutur klassiskrar
tónlistar i dagskrá Rfkisút-
varpsins. Mér finnst ástæðu-
laust að þar sé dregið úr. Meðan
aðeins er útvarpað hér á einni
rás verður það ævinlega svo, að
poppurum finnst of litið popp og
öðrum of litið af klassik. Við þvi
er ekkert að gera^
Margt fleira mætti taka til
umræðu hér úr áður nefndri
könnun, og gefst ef til vill tæki-
færi til þess seinna.