Helgarpósturinn - 06.06.1980, Qupperneq 8

8
_____helgar
pósturinn_
Utgefandi: Blaðaútgáfan Vitaðsgjafi
sem er dótturfyrirtæki Alþýðublaðs-
ins. en með sjálfstæða stjórn.
Framkvæmdastjóri: Jóhannes Guð-
mundsson.
Ritstjórar: Arni Þórarinsson, Björn
Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Jón Oskar Haf-
steinsson.
Blaðamenn: Aðalheiður Birgisdóttir,
Erna Indriðadóttir, Guðjón Arngríms-
son, Guðlaugur Bergmundsson, Guð-
mundur Arni Stefánsson og Þor-
grímur Gestsson.
Ljósmyndir: Einar Gunnar Einars-
son, Friðþjófur Helgason
Auglýsinga- og sölustjóri: Höskuldur
Dungal.
Auglýsingar: Elín Harðardóttir.
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdóttir
Dreifingastjóri: Sigurður Steinarsson
Ritstjórn og auglýsingar eru að Síðu-
múla 11, Reykjavík. Simi 81866. Af-
greiðsla að Hverfisgötu 8-10. Simar:
81866, 81741, 14900 og 14906.
Prentun: Blaðaprent h.f.
Áskrift (með Alþýðublaðinu) er kr.
5000 á mánuði. Verð i lausasölu er kr.
400 eintakið.
Skoðanakannanir siðdegisblað-
anna hafa gefið fólki nokkra vis-
bendingu um straumana f kom-
andi forsetakosningum. Þótt
margirhafienn ekki gert upp hug
sinn til frambjóðenda og varast
beri að taka niðurstöður þessara
kannana of bókstaflega, þá virð-
ist ljóst að slagurinn kemur aðal-
lega til með að standa á milli
tveggja frambjóðenda.
Áróðursgildi skoðanakannana
verður vart dregið I efa. Kjós-
endureru nú einu sinni þannig, að
þeir vilja að atkvæði þeirra nýtist
I baráttunni en liggi ekki dauð
inni hjá frambjóðanda, sem von-
litiller. Þannigmá ætla, að niður-
stöður nefndra kannana verði
frekar i þá átt, að beina straumi
óákveðinna kjósenda til þeirra
frambjóðenda, sem I fremstu vig-
linu standa. Helgarpósturinn
tekur fram, að með þessu er
blaðið á engan hátt, að taka af-
stöðu til frambjóðendanna fjög-
urra, heldur aðeins aö reyna að
skilgreina hin ýmsu áhrif
skoöanakannana.
Þvi hefur t.a.m. veriö haldið
Fostudagur 6 júni 1980 he/garpósturinrL
Fólkið og fram-
bjóðendurnir
fram, að sigur Alþýðuflokksins i
kosningunum 1978, hafi orðiö jafn
stór og raun bar vitni, vegna
niðurstaðna i skoðanakönnun
fyrir kosningarnar. Það hafi
aukið enn á þá stemmnings-
sveiflu sem fylgdi Alþýöu-
flokknum á þeim tima. Kjósendur
vilja nefnilega gjarnan vera I
sigurliði á kosninganótt ina ..
Þetta láðir hugann, aö þvi hve
stórháskaleg tæki skoðanakann-
anir geta verið ef þær eru misnot-
aöar. Þær kannanir sem fram-
kvæmdar hafa verið hafa eflaust
allar verið unnar að fyllstu sam-
viskusemi og heiðarleika, en þaö
er þó ekki nægjanlegt.
Framkvæmd skoðanakannana
er ekki einfalt fyrirtæki eins og
margir ætla. Ef ekki er staðið að
þeim á visindalegan og viöur-
kenndan hátt, þá er misnotkun
boðið heim. Eða eins og sérfræö-
ingur I þessum málum segir I Inn-
lendri yfirsýn Helgarpóstsins I
dag: ,,Það er of algengt að kastað
sé til höndunum við framkvæmd
islenskra skoðanakannana og þó
þær hafi kannski ekki veriö mis-
brúkaðar vitandi vits, þá hefur
sllkt gerst óviljandi.”
t nefnd Innlendri yfirsýn eru
bæði sérfræöingar og stjórnmála-
menn á einu máli um nauösyn
þess, að settar verði samræmdar
reglur um skoðanakannanir.
Þessar kannanir eru farnar að
spila stórt hlutverk I þjóðllfi
okkar. Ekki er óeðlilegt að um
þær gildi ákveðnar og viður-
kenndar leikreglur.
Og íframhaldi af vangaveltum
um forsetakosningar. Hvað
skyldu kjósendur fyrst og fremst
leggja til grundvallar, þegar þeir
ákveða að styðja einn eða annan
frambjóðenda? Er kosið eftir út-
liti frambjóðenda, skoðunum
þeirra á þjóömálum eða eftir þvi
hvernig kjósendur skynja þeirra
innri mann? Helgarpósturinn
leggur nokkrar spurningar fyrir
forsetaframbjóðendur I blaðinu I
dag, þar sem kannaöar eru til-
finningar þeirra til ýmissa mann-
legra þátta llfsins. Tveir fram-
bjóðenda neituðu aö svara þess-
um spurningum Helgarpóstsins.
Sllkt vekur nokkra furðu. Spurn-
ingar eins og hvort menn óttist
dauöann, eða hvenær þeir hafi
orðiö glaðastir á ævinni, eru at-
riði sem ég og þú hugsum um.
Forsetar eru fólk. Fólk hefur til-
finningar. Forsetar eiga að hafa
þær lika.
ÖFGANNA MILU
Það má með sanni segja að
veðráttan hér við fjörðinn hafi
sveiflast öfganna á milli hinar sfð-
ustu vikur. Stundum hefur veður
verið .þannig að ibúar á sólar-
ströndum Spánar geta verið full-
sæmdir af, en svo erum við ef til
vill minnt óþyrmilega á það dag-
inn eftir hve nálægt við erum
Norðurheimskautsbaug þrátt
fyrir allt. Staðviðri eru meiri hér
á Akureyri en viðast hvar annars '
staðar á landi hér, og stundum
getur sama veðrið varað hér svo
vikum skiptir. En þegar veður-
breytingar á annaö borö verða,
eru þær snöggar og óvægilegar.
Þannig minnist ég þess, að eitt
sinn fyrir nokkrum árum fór hit-
inn uppundir þrjátiu gráöur en
seig svo niður undir frostmark
nóttina eftir á nokkrum klukku-
stundum. Og sagt er að mannlifið
hér dragi æði mikinn dám af
veðurlaginu. Akureyringar eru
sagðir allra manna ihaldssam-
astir og seinir aö taka við sér en
þegar þeir geri það á annaö borð
sé þaö svo um muni. Þannig er
sagt aö vonlaust sé, eða allt að þvi
aö sýna hér góða kvikmynd eöa
góða leiksýningu vegna tómlætis
bæjarbúa. En ef eitthvað slikt
verk fellur fólki hér i geð þá er
það svo um munar. Helst þarf
það þó áður að hafa gengið vel
fyrir sunnan, þó slikt sé að visu án
undantekningar. A dögunum kol-
féll til dæmis sýning Leikfélags
Akureyrar á „Beðið eftir Godot”,
sem þó er af þeim sem til þekkja
talin á heimsmælikvarða. Hver
veit þó nema það eigi eftir að
veröa sýnt hér við metaðsókn ef
það verður tekið upp að nýju eftir
að hafa slegið i gegn á Listahátið-
inni þeirri þarna i Reykjavik.
Já Listahátiö vel að merkja. .
Hér á Akureyri voru i mai haldnir '
svonefndir Menningardagar,
einskonar vasaútgáfa af Lista-
hátiðinni þeirra fyrir sunnan, en
hinn menningarþyrsti lands-
byggöaralmúgi fær náðarsamleg-
ast aö finna ilminn af þeim rétt-
um sem þar eru fram bornir
gegnum hið fallvalta dreifikerfi
rikisfjölmiðlanna. Nema auðvit-
að hinir útvöldu, sem, þökk sé
Flugleiðahringnum og öðrum
samgöngueinokurum, hafa efni á
að bregða sér suður i menning-
una. Annars tókust hinir akur-
eyrsku menningardagar með
miklum ágætum, og aðsóknin aö
þvi sem þar var á boðstólum
veröur aö teljast mjög góð, og
sannast hér enn einu sinni það
sem að framan er sagt, að þegar
Akureyringar taka á annaö borð
við sér er það svo um munar. Það
sem athygli vakti i sambandi við
þessa menningardaga var sam-
starf það sem tókst með Tónlist-
arfélaginu og verkalýðshreyfing-
unni, og kemur það nokkuð á
óvart, þar sem Tónlistarfélagiö
hefur stundum verið dálitið oröað
við snobb, nema það sé nú farið
að snobba niðurávið, um það skal
ekki fullyrt hér.
Útvarpsmál hafa nokkuð veriö
hér til umræöu að undanförnu
vegna framtaks nokkurra ungra
manna sem starfrækt höfðu ólög-
lega útvarpsstöð um meira en
tveggja mánaða skeið, en það
mun vera Islandsmet i langlifi
slikra stööva (þaö eru fleiri iðnir
við að setja met á Akureyri en
lyftingamenn). Að sjálfsögðu
gátu þeir fyrir sunnan ekki fellt
sig við þá samkeppni sem þarna
var á ferðinni við truflmollsyn-
fóniur þær fyrir örbylgjur og
ónýta magnara sem Útvarp
Reykjavik er svo örlátt á, að
ógleymdri þeirri ómissandi þjón-
ustu við landsbyggðina aö til-
kynna henni að fiskóið i Breiöholti
eða Árbæ hafi verið að fá glænýja
linuýsu. Halda mætti að forráða-
menn vors ágæta Rikisútvarps
hafi myndað heilagt bandalag við
félag áhugamanna um frjálsan
Utvarpsrekstur með þvf að
standa fast gegn öllum raunveru-
legum breytingum og með þvi að
vera að eltast af offorsi við
nokkra norðlenska unglinga.
Ekki að furða þó að afnotagjöldin
þyki i lægra lagi ef sifellt þarf aö
vera að senda heilt „rúgbrauð”,
búið fullkomnum tækjum vitt og
breitt um landið slikra erinda.
Væri nú ekki tilvalið, nú á hálfrar
aldar afmæli Rikisútvarpsins að
raunveruleg ISLENSK útvarps-
þjónusta, þar sem allir lands-
menn njóti sömu réttinda, til
dæmis hvað varðar auglýsinga-
verö, taki við af hinu löngu úrelta
Útvarpi Reykjavik. Það eru jú
fleiri en Reykvikingar sem greiöa
afnotagjöldin alræmdu. Ef ekki
þá er hætt við að útvarpsrekstur á
Islandi verði innan fárra ára
kominn i hendur heildsalanna,
likt og samgöngurnar eru nú
þegar aö mestu leyti.
Mest lesna bók á íslandi var
enn einu sinni að koma út á dög-
unum. Mest lesna, en jafnframt
sú leiðinlegasta. Er hér aö
sjálsögðu átt við Simaskrá 1980,
gefna út af Pósti og síma, eða eig-
um við heldur aö segja íslands-
deild Mikla Norræna Ritsimafé-
lagsins. Það sætir nokkrum tiðind-
um að ennþá skuli vera i henni að
finna önnur simanúmer en á
Reykjavikursvæðinu. Að minnsta
kosti er ibúum þess gert æði hátt
undir höfði. Til dæmis þykir nú
ekki nóg að birta neyöarnúmer
þess svæöis á sérstakri innsiðu,
heldur þarf einnig að taka i það
baksiðuna. Sjálfsagt mun ekki af
veita, þarna i næsta nágrenni við
raunveruleg eða imynduð kjarn-
orkuvopn. Ekki er þó vist að þaö
verði þó sérlega haldgott fyrir
Reykvikinga að hringja i
simanúmer þeirra verslanafyrir-
tækja sem á baksiðunni auglýsa
komi til kjarnorkustyrjaldar.
Og þarna þeytumst við áfram
öfganna á milli frá degi til dags,
yfir hverja veröbólguholskefluna
á fætur annarri, og ekki sekkur
þjóöarskútaa Stundum er aflinn
of litill, og þá steðjar vandi aö
þjóöarbúinu. Og stundum er hann
of mikill og þá steöjar lika vandi
að. Og þannig verður þetta sjálf-
sagt þó líði ár og öld. Eða þannig
vilja allt of margir aö það verði.
HAKARL
Er uppgjörið i Sjálfstæð-
isflokknum hafið?
Tveir mjög athyglisverðir hlut-
ir gerðust innan Sjálfstæðis-
flokksins i siðustu viku. Annars-
vegar var þar um að ræöa ágrein-
ing Gunnars Thoroddsen og hans
manna og hinna i flokknum varð-
andi kjör I Húsnæðismálastjórn
og hitt var þegar Daviö Oddsson
var kosinn formaður borgar-
stjórnarflokks Sjálfstæðisflokks-
ins i Reykjavik.
Menn hafa mjög velt þvi fyrir
sér að undanförnu hversvegna
Daviö hafi verið valinn i þetta
hlutverk. Menn geta borið fram
margar skýringar á þvi, en Há-
karl er á þvi aö Davlð hafi verið
málamiðlun, sem I fyrsta lagi
geturlagt eitthvað I þetta starf og
hinsvegar að flestir hafi getað
sameinast um hann.
Það eru ekki mörg ár siöan
Davið skaut upp á hinn pólitfska
himinn. Hann mun þá hafa veriö
að Iesa undir lögfræðipróf I Há-
skólanum og það sem einkum
mun hafa vakiö athygli á honum
voru hnittnar ræður, sem hann
hefur heyrst flytja. Davið var
ekki einn af þessum „streberum”
sem byrja á þvl aö ganga I Heim-
dall, komast þar I stjórn, komast
slðan I stjórn Sambands ungra
sjálfstæðismanna, gegna þar
trúnaðarstööum og verða kannski
ritstjórar Stefnis, komast I fram-
kvæmdastjórn flokksins og þar
fram eftir götunum. Nei hann var
hreinlega „uppgötvaöur” ef svo
má að oröi komast.
Davið Oddsson var einn þriggja
sem stjórnuðu og sömdu hinn
mjög svo vinsæla útvarpsþátt
„Útvarp Matthildur”. Hinir voru
Hrafn Gunnlaugsson kvikmynda-
leikstjóri og Þórarinn Eldjárn
forsetasonur og skáld.
Þótt Davlð sé hættur aö semja
fyrir Matthildi, þá er hann enn á
sömu lfnunni oft þegar hann held-
ur ræöur — og beitir eða reynir að
beita fyndni og hæðni óspart.
Þetta hefur nú vlst stundum farið
I flnu taugamar á sumum þeim
formföstu I flokknum, en meö
þessu hefur Davið áunniö sér vin-
sældir, og hann þykir ómissandi
enn þann dag I dag á kappræöu-
fundum hjá Heimdalli, þegar þarf
að hakka niöur kommaliðiö.
Lengi vel var Ólafur B. Thors
talinn llklegastur arftaki Birgis
tsleifs Gunnarssonar, en hann
mun hafa neitað frekari vegtyll-
um. Þá hefur það flogið fyrir aö
honum hafi veriö boöið öruggt
þingsæti, eöa allavega að hann
fengi góðan stuðning i prófkjöri,
en þvi hefur Ólafur B. líka hafn-
að. Hann er nú forstjóri
Almennra trygginga, og gegnir
þvl starfi ásamt Baldvin Einars-
syni, sem taliö er aö fari hvaö úr
hverju aö draga sig I hlé frá dag-
legu amstri I Almennum. Þá er
þaö hlutverk ólafs að taka alfarið
viö félaginu, og það hefur hann
metiö meira en komast áfram I
pólitikinni. Af öörum sem komu
til greina að taka við þessari
stöðu voru Markús Orn Antonsson
— já það voru vist ekki fleiri, þvi
Albert var ekki talinn. En hvað
verðuref hann nær ekki kosningu
á Bessastaði, þá kannski tekur
hann upp á þvi aö brjóta sér enn
frekari braut I borgarstjórnar-
flokknum og verða þá aö minnsta
kosti borgarstjóri I Reykjavik.
Metnaði Alberts eru engin tak-
mörk sett. Eins og hinn umdeildi
kosningabæklingur um hann, sem
merkturvar Vikunni, barmeð sér
á bakslðu, þá er hann búinn að fá
bæði Gunnar Thoroddsen og Birgi
ísleif Gunnarsson til að skrifa upp
á hjá sér varöandi forsetafram-
boðið. Þá er ennfremur sagt að
hann sé búinn að tala þannig viö
Geir Hallgrlmsson að hann hafi
heitið honum stuðningi, og ætli
jafnvel að halda ræðu hjá Albert á
kosningafundi i Laugardalshöll-
inni. Viö slðustu forsetakosningar
talaði Bjarni Benediktsson á
fundi hjá Gunnari I Laugardals-
höllinni, en það dugði ekki til. Nú
er aö sjá hvort rétt er að Geir hafi
heitið Albert opinberum stuðn-
ingi, og ætli að tala eða skrifa
undir eitthvert plagg. Heldur
finnst nú Hákarli það ólfklegt af
Geir, og þá sér I lagi eftir skoð-
anakannanir sfðdegisblaðanna
um síöustu helgi.
Stjórnarkosningin
gleymist ekki
Kosningin I Húsnæöismála-
stofnun rlkisins á dögunum er af
mörgum talið upphafið aö upp-
gjörinu við Gunnar Thor og hans
menn I Sjálfstæðisflokknum. 01 d-
urnar hefur að vlsu lægt núna,
eftir mikla reiði á þingslitadag-
inn, en við kjör I nefndir og aðrar
trúnaöarstöður á Alþingi i haust,
er áreiöanlegt að þetta mál verð-
ur ekki gleymt. Þá veröa þing-
menn flokksins aö gera upp við
sig hvort þeir ætla að láta sverfa
tilstáls gegn Gunnari. Þaö hljóm-
ar óneitanlega mjög skringilega i
eyrum margra, að sjálfur for-
sætisráðherrann skuli eiga sæti á
þingflokksfundum hjá stærsta
stjórnarandstöðuflokknum. Ef
Geir Hallgrlmsson sættir sig viö
það mikið lengur, þá er jafnaðar-
geð hans mikið. En Geir veit
lengra nefi slnu, þvi að ef Gunnar
og kó verða flæmdir úr flokknum,
þá klofnar hann lika opinberlega.
Sjálfstæðismenn á Vesturlandi og
Norðurlandi vestra standa til
dæmis þétt að baki Friðjóni
dómsmálaráðherra og Pálma
landbúnaöarráðherra. Ef sverfur
til stáls þá er flokkurinn ekki
aöeins klofinn i Reykjavik I kring
um Gunnar, á Suöurlandi I kring
um Eggert Haukdal og á hinum
stöðunum tveimur I kring um
ráðherrana, heldur verður hann
þar með ekki lengur stærsti flokk-
ur landsins og missir þá tökin I
mörgum þeim valdastofnunum
sem haldiðhafa honum uppi. Það
er því ekki neitt einfalt mál, ef
Gunnar Thoroddsen forsætisráð-
herra heldur áfram til streitu
þeim rétti slnum að mæta á þing-
flokksfundi hjá stærsta stjórnar-
andstöðuf lokknum.
Hákarl