Helgarpósturinn - 17.07.1981, Blaðsíða 2

2
Föstudaguf i7 júii 1981 h&lgarpncfkírinn^
ÞRJÁR KONUR OG FÓSTUREYÐING
X EIN VALDI OG
X EIN VALDI OG
X EIN VALDI OG
eftir Elísabetu Guðbjörnsdóttur ___
FÉKK
HAFNAÐI
FÉKK EKKI
myndir: Jim Smart
„Heimurinn er enn ekki svo eft-
irsóknarverö vistarvera, aö
minna megi krefjast til handa
hverju barni, sem fæöist, en aö
þaö sé a.m.k. aufúsugestur
móöur sinnar, hvaö sem
fööurnum liöur”. Þannig fórust
Vilmundi Jónssyni, landlækni orö
áriö 1935. En þá var til umræöu á
Alþingi hvort og hvernig veita
skyldi almenningi fræöslu um
getnaöarvarnir.
Allt frá þvi aö fóstureyöingar
voru gefnar frjálsar i Danmörku,
Sviþjóö og Noregi hef,ur staöiö yf-
ir meö jöfnu millibiii deila um
fóstureyöingar hér á landi. Má
segja aö I umræöunum um fóstur-
eyöingar hafi aöallega komiö
fram þrjú sjónarmiö. Eitt sjónar-
miöiö er aö frjóvgaö egg í móöur-
kviöi sé llf, sem ekki megi eyöa.
Hinir tveir hóparnir deila um
hverjir eigi aö fara meö
ákvöröunarvaidiö. A þaö aö vera
konan sjálf, eöa læknir og félags-
ráögjafi? Deilur svipaöar þessari
hafa fylgt mannkyninu frá örófi
alda.
Ef litiö er aftur i söguna má
benda á aö á kirkjuþingi I
Frakklandi á miööldum var
samþykkt meö eins atkvæöis mun
aö konur heföu sál.
1 framhaldi af oröum
Vilmundar landlæknis má benda
á aö frumvarp Vilmundar olli
mikilli hneyksian á þingi, en þaö
var þess efnis aö konur fengju
fræöslu um getnaöarvarnir. Þótti
sumum aö yröi þetta frumvarp aö
lögum myndi lauslæti og gjálffi
aukast til muna. Þaö er umhugs-
unarvert aö þar sem deilt er um
ákvöröunarvaldiö I þessum efn-
um er I sjálfu sér gefiö aö fóstur-
eyöingar skuli leyföar. Agrein-
ingurinn stendur aöeins um hver
á aö ráöa? A þessi ákvöröun aö
vera i höndum sérmenntaös fólks,
eöa á konan aö fá aö ráöa þessu
sjálf.
Hver og ein einasta kona sem
neyðist til aö gripa til fóstur-
eyöingar hlýtur alltaf aö veröa að
taka þessa ákvöröun sjálf. Fóst-
ureyöing er aldrei auðveld
ákvöröun, heldur kemur inn
spurning um afstööu hverrar
konu til sjálfrar sin, stööu sinnar i
þjóöfélaginu og framtiöar-
áætlanir. Þetta er siöferöisleg
ákvöröun sem enginn getur leyft
sér aö taka fyrir aöra manneskju.
Oftsinnis er bent á aö þær konur
„Rómantík er aðeins til
í bókum”
Hér á eftir fer frásögn konu,
sem var óviss um hvort hún
vildi eignast barnið eöa fá fóst-
ureyöingu.
„Ég varö ófrisk eins og svo
margar konur, án þess aö þaö
væri ætlunin. Ég var ein og
samband mitt viö barnsfööurinn
var ekkert. Min fyrstu viöbrögö
voru skelfing og örvænting. Þaö
fyrsta sem ég hugsaöi eftir aö
læknisskoöunin tók af allan vafa
var, Guö minn góöur, þetta get
ég ekki”. Ég leit á lækninn er
haföi skoöaö mig og sagöi: „Þú
veröur aö hjálpa mér, ég get
engan veginn eignast þetta
barn.” Hann spuröi mig hvort
ég væri að fara fram á fóstur-
eyðingu og ég kinkaöi kolli. Þá
sagöi hann mér aö ég yröi aö
fara til heimilislæknis mins með
þetta vandamál, þessir hlutir
væru ekki i hans verkahring.
Þaö var þaö síöasta sem ég gat
hugsaö mér i þessum hræöilega
vanda minum. Heimilis-
lækninn haföi ég þekkt frá
barnæsku og ég gat ekki hugsað
mér aö ráöfæra mig viö hann.
Ég frétti af þvi I gegnum vin-
konur mínar aö til væri félags-
ráögjafi sem sæi um þessi mál.
Ég pantaöi tima og sagöi farir
minar ekki sléttar.
Fjölskylda min tók þessari
fregn vel, þar til ég sagði þeim
aö ég vildi ekki eignast barniö.
Þeim þótti þaö jaöra viö glæp og
sögöust vilja styöja mig i einu
og öllu ef ég eignaðist barniö.
Ég sjálf var allan timann i
miklum vafa og vissi satt aö
segja ekki sjálf hvaö ég vildi.
Ég hlustaði á röksemdir
skyldmenna minna gegn fóstur-
eyöingum, þóttauövitað vissi ég
allan timann aö þaö gæti aldrei
oröiö neinn nema ég sjálf sem
tæki ákvöröunina.
Þaö sem fór um huga minn
þessa ömurlegu daga var
margt. Ég var nýskribin út úr
menntaskóla og ætlaöi mér aö
fara til útlanda til frekara
náms. Lltiö barn passaöi engan
veginn inn I minar framtiöar-
áætlanir.
Þessi timi er mér núna þoku-
kenndur og ruglingslegur. Ég
veit ekki hvort ég hef getab
hugsað skýrt, eina tilfinningin
sem ég man eftir er biturleiki,
— af hverju ég?
Þaö siðasta sem ég hélt aö
ætti eftir aö koma fyrir mig var
aö veröa ólétt á þennan hátt. Ég
haföi sjálfsagt lesiö of mikiö af
rómantiskum bókum. Allavega
var raunveruleikinn kaldur
þessa daga, ég horaöist niður og
varö mjög þunglynd. t þessu
ástandi fer ég til félagsráögjaf-
ans. Allur þungi og áhyggjur
undanfarinna daga brutust út i
mikilli geöshræringu og ætlaði
ég varla aö geta stuniö erindinu
upp. En það tókst aö lokum og
viö ræddum um málin fram og
til baka.
Félagsráögjafinn spuröi um
mina hagi og barnsfööurins og
hvort ég gæti ekki hugsað mér
aö eignast barniö. Þvi gat ég
ekki svarað. I þá daga fannst
mér fóstureyðing vera synd,
sem varla væri réttlætanleg og
kannski var ég farin aö gæla viö
hugmyndina um litið fallegt
barn I vöggu. Ég ákvaö að
hugsa máliö betur. Ég fór heim
og reyndi aö hugsa um þetta
mál i ró og næöi. Ég haföi sam-
band viö barnsfööur minn og
vildi endilega aö hann tæki þátt i
þessari ákvörðun lika. Hann
haföi hins vegar engar áhyggjur
og fannst þetta ekki koma sér
viö. Kannski var þetta hefnd af
minni hálfu, en mér finnst enn
þann dag i dag hræöilega
óréttlátt hvernig barnsfeöur
sleppa raunverulega viö öll
vandræði svo lengi sem þeir
borga meðlag, annaö kemur
þeim ekki viö. Barnsfööur
minum var skitsama hvora
leiöina égveldi, þetta væri mitt
böl.
Ég valdi aö eignast barniö.
Eöa eftir á aö hyggja, þá lét ég
undan þrýstingi utanaökom-
andi. Ég hallaöi mér að foreldr-
um minum og ákvaö aö þetta
myndi allt blessast. t dag myndi
ég ekki fara eins að ef ég yröi
ólétt undir svipuöum kring-
umstæöum. Þaö aö fæða barn og
upplifa fæöingu er stórkostleg
reynsla. En fyrsta árið eftir aö
barnið fæddist var sannkallaö
helviti.
Ég bjó ein heima þegar að
fæöingunni kom, foreldrar
minir voru erlendis. Ég kom
heim og þá byrjaöi ballið. Litla
barnið i vöggunni fallegu var
ekki alveg eins og ég haföi
imyndaö mér. Þaö var meö
magakrampa grét og grét
daginn út og inn. Ég var tauga-
veikluö og sklthrædd viö barniö.
Ég hílt alltaf aö þaö væri aö
deyja og stóö í stööugu sima-
sambandi við fæöingardeildina.
Barniö gretti sig I svefni, —
hvað er aö? Af hverju fær þaö
alltaf þennan hiksta? Barniö
þreifst ekki vel og ég ekki
heldur.
Þetta eltist af okkur báöum og
i dag er ég fullkomlega
hamingjusöm og elska auövitaö
mitt barn. Það er mikil ábyrgö
aö ala upp litiö barn einn og ekki
dans á rósum. Ég horfi á litlu
dóttur mina, sem er orðin 4 ára
núna og ef hún lendir I sömu
vandræöum og ég aö þá myndi
ég vilja geta sagt henni
hreinskilnislega frá þvi hvernig
er aö vera einn meö kúluna út i
loftiö. Vera ein aö fæöa barn,
sem engum kemur viö nema
móöurinni og slöast en ekki slst
hversu stoltur maöur er af þvl
aö hafa gert þetta allt upp á
eigin spýtur.”